اۆستراليانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى سكوتت مورريسون الەم كوشباسشىلارىن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددسۇ) قىزمەتىن وزگەرتۋگە شاقىردى. ول كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋ سەبەپتەرىن زەرتتەۋدى تالاپ ەتەدى. وتكەن اپتادا ەڭ كىشكەنتاي قۇرلىقتاعى ساياساتكەرلەر ددسۇ مەن رەسمي پەكينگە قارسى ۇلكەن سىني ناۋقان باستادى. بۇل تۋرالى "ادىرنا" نوۆايا گازەتاعا" سىلتەمە جاساپ حابارلايدى.
مورريسون ءوز ۇكىمەتىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىن رەفورمالاۋ جونىندەگى ۇسىنىستارىن اقش، فرانتسيا، گەرمانيا جانە جاڭا زەلانديا باسشىلارىمەن كەلىسسوزدەر بارىسىندا جاريالادى. ول الەمنىڭ كەز-كەلگەن جەرىنەن مەديتسينالىق اقپاراتتى اشىق تۇردە الۋعا قۇقىعى بولۋى كەرەك دەيدى. تەك موريسسوننىڭ پايىمداۋىنشا، قازىرگىگە ۇقساس پاندەميا قايتالانبايدى. سوندىقتان ەپيدەميولوگتار كەز-كەلگەن ەلدىڭ مەديتسينالىق مەكەمەلەرى مەن مالىمەتتەر بازاسىنا كەز-كەلگەن ەلدىڭ سۇرانىسى بويىنشا شەكسىز قول جەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. ددسۇ 1948 جىلى قۇرىلعان كەزدەن باستاپ ونىڭ ەرەجەلەرىنە سايكەس قول جەتىمدىلىك ءتيىستى مەملەكەتتىڭ بيلىك ورگاندارىنىڭ شەشىمى بولعان جاعدايدا عانا بەرىلۋى مۇمكىن.
ABC News اۆستراليانىڭ ۇسىنىسىن كەڭىنەن قولداۋ ددسۇ-نىڭ جويىلۋىمەن دە اياقتالۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. ويتكەنى، 194 مۇشەنىڭ ارقايسىسىنا ۆەتو قوياتىن ۇيىمدى رەفورمالاۋ قيىنعا سوعادى. مورريسون ۇكىمەتىنىڭ ءوزى بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى ددۇ-نىڭ ورنىنا جاڭا قۇرىلىم قۇرۋ بولۋى مۇمكىن ەكەنىن جاسىرمايدى. اۆستراليا حالقى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ۇسىنىستارىن قۇشاق جايا قارسى الدى. مورريسوننىڭ يدەيالارى ءتىپتى وپپوزيتسيادا دا قولداۋ تاپتى: "كولەڭكەدەگى" سىرتقى ىستەر ءمينيسترى پەنني ۆونگ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى حالىقارالىق ءتارتىپتى نىعايتۋ جاقسى يدەيا ەكەنىن ايتتى. بىراق پرەمەر-مينيسترگە تەك وداقتاس امەريكا قۇراما شتاتتارىمەن عانا ەمەس، باسقا دا دوستاس مەملەكەتتەرمەن كەلىسۋ ءۇشىن كوپ ۋاقىت پەن كۇش جۇمساۋعا تۋرا كەلەدى، دەدى ول. ددسۇ رەفورماسى اۆستراليا پارلامەنتىندە بۇرىننان تالقىلانۋدا. بۇرىنعى ديپلومات جانە اۆستراليانىڭ بيلەۋشى ليبەرالدى پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى دەيۆ شارما 15 ساۋىردە ەل بۇل ۇيىمنىڭ ماڭىزدى دونورى جانە ونىڭ جۇمىسىنداعى وزگەرىستەردى تالاپ ەتۋگە قۇقىلى ەكەنىن ايتتى. شارمانىڭ ارىپتەسى جانە پارتيانىڭ مۇشەسى اندريۋ حۋستي ددسۇ-نى قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مۇددەلەرىنە ساي جۇمىس ىستەمەيدى دەپ ايىپتادى. ول دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باسشىلارىن قىزمەتىنەن بوساتۋعا شاقىردى.
اۆستراليا پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ۇسىنىستارى پاريجدە عانا قولداۋ تابا قويمادى. فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون قازىر رەفورمالار مەن تەرگەۋلەرمەن اينالىساتىن ۋاقىت ەمەس، ويتكەنى الەم قازىرگى ۋاقىتتا پاندەميا زارداپتارىن تىكەلەي جويۋ ءۇشىن كۇش بىرىكتىرۋى كەرەك دەدى دەپ حابارلايدى Reuters. بەرلين مەن لوندوندا اۆستراليانى قولداۋعا اسىقپاۋدا. وسىعان قاراماستان، اۆستراليالىقتار وزدەرىنىڭ تالاپتارىن 17 مامىردا ددۇ اسسامبلەياسىندا ايتۋعا دايىن.
الايدا، كەز-كەلگەن رەفورمالار مەن تەرگەۋلەردى قىتايدىڭ قولداۋىنسىز جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس، دەيدى اۆستراليا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حالىقارالىق قۇقىق پروفەسسورى دون روتۆەلل. بۇۇ پاندەميا سەبەپتەرىن زەرتتەۋ ءۇشىن كوميسسيا قۇرا الادى، بىراق بۇل جاعدايدا قحر بۇل شەشىمگە ۆەتو قويۋعا قۇقىلى. ساراپشى، بالاما رەتىندە، پاندەمياعا ەشكىمدى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋدى ماقسات ەتپەيتىن حالىقارالىق شارتتاردىڭ جوبالارىن جاساۋدى قاراستىرادى. وسىعان ۇقساس مىسال رەتىندە روتۆەلل چەرنوبىل اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنداعى اپاتقا بەس ايدان كەيىن يادرولىق اۆاريا تۋرالى جەدەل ەسكەرتۋ تۋرالى كونۆەنتسيا جاسالعان كەزدە الەمنىڭ رەاكتسياسىنىڭ قالاي بولعانىن مىسالعا كەلتىردى.
تۇتاستاي العاندا، اۆستراليالىق ساياساتكەرلەر قىتاي بيلىگىن سىناۋدا ايتارلىقتاي جەتىستىككە جەتتى. اۆستراليا ساياسي جۇيەسىنىڭ بۇنداي تۇتاستىعىنا قۇرمەتپەن قاراۋىمىز كەرەك. ويتكەنى، كونتينەنتتىك ەل قىتايعا ەكونوميكالىق جاعىنان تاۋەلدى دەۋگە بولادى. قىتاي ونىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەسى. 17 ساۋىردە اۆستراليانىڭ ىشكى ىستەر ءمينيسترى پيتەر دەننەتت قحر حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋگە جانە الەمگە COVID-19 ديستريبۋتسياسى تۋرالى اقپارات بەرۋگە مىندەتتى ەكەنىن ايتتى. بۇعان جاۋاپ رەتىندە كانبەرراداعى قىتايدىڭ ديپلوماتيالىق وكىلدىگى دەننەتتتى اقش-تىڭ ۇگىت-ناسيحاتتىق "ۋاعىزىن" قايتالايدى دەپ مالىمدەدى، ال پەكيندى سىنعا العان اۆستراليالىق ساياساتكەرلەردى دونالد ترامپتىڭ "پوپۋگايى" دەپ اتادى.
ايتا كەتۋ كەرەك، امەريكا قۇراما شتاتتارى ددسۇ-نى رەفورمالاۋ باستاماسىن قولدايتىن ساناۋلى ەلدەردىڭ ءبىرى. وسىلايشا، اۆستراليانىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى دەۆيد ليتلپروۋد بەيسەنبىدە G20 كوشباسشىلارىن قىتايدا تانىمال جابايى جانۋارلاردىڭ "قارا" بازارلارىنا تىيىم سالۋعا شاقىردى، ويتكەنى ولار ادام دەنساۋلىعىنا جانە باسقالارعا قاۋىپ توندىرەدى. اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى مايكل پومپەو بۇعان بىردەن قولداۋ ءبىلدىردى.
اۆستراليادا كوروناۆيرۋسپەن 6 674 ادام اۋىرىپ، 5 095 ادام جازىلىپ شىقتى. 78 ناۋقاس قايتىس بولدى.
وڭعار قابدەن،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
