ەلىمىزدىڭ ءاربىر پاراساتتى ازاماتى، ەڭ الدىمەن ءوز حالقىنىڭ ءتىلىن، ءدىنىن، وتكەنىن ءبىلۋى قاجەت. سەبەبى ءوزىن، ءوز حالقىنىڭ جاقسىسىن تۇسىنە بىلگەن ادام عانا وزگەنى دە سىيلاي الادى. تۋعان ەلىنىڭ اسىل قازىناسىنىڭ تۇنىعىنان تۇشىنىپ ىشە بىلگەن، ونىڭ ءىنجۋ - مارجانىن مولدىرەتىپ ءتىزىپ الا بىلگەن ۇرپاق قانا حالقىن سۇيەدى، ەلىنىڭ ەرتەڭىن ويلايدى. بايتاق دالادا سان عاسىر كوشى-قوندى كۇندەر كەشكەن قازاق حالقى تالاي قيلى كەزەڭدەردەن ءوتتى. سول ۋاقىتتاردا ءوز حالقىنىڭ جارقىن بولاشاعىن ويلاعان، جەكە دارا تۇلعالارىمىزدىڭ ءبىرى ءارى بىرەگەيى – ءاليحان نۇرمۇحاممەدۇلى بوكەيحان. XX عاسىردىڭ باس كەزىندەگى ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ كوشباسشىسى، قوعامدىق-ساياسي قىزمەتپەن بەلسەندى تۇردە اينالىسقان. ءاليحان بوكەيحاننىڭ تۇپكى ماقساتى ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ بولدى. ونىڭ جەتەكشىلىگىمەن 1917 جىلى شىلدەدە ءبىرىنشى جالپىقازاق سەزى وتكىزىلدى، سونداي-اق، «الاش» پارتياسى قۇرىلدى. 25 ورىننان تۇرعان بۇل وكىمەتتىڭ توراعاسى بولىپ كوپشىلىك داۋىسپەن ءاليحان بوكەيحان سايلاندى. «الاش» پارتياسى سول كەزدىڭ ناقتى مۇمكىندىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، قازاق حالقى دامۋىنىڭ بالاما جولىن ۇسىندى. سول ارقىلى الاش قوزعالىسى بۋرجۋازيالىق – دەموكراتيالىق، ۇلت – ازاتتىق توڭكەرىستى اياقتاۋعا باعىتتالعان رەفورماتورلىق جولدى نۇسقادى. قويىلعان ناقتى ماقساتقا جەتۋ بارىسىندا قانشاما تەر توگىلگەن ۇلكەن ەڭبەك جاتىر.
ءبىزدىڭ قازىرگى تاڭدا «ماڭگىلىك ەل» بولعانىمىز وسىنداي ۇلكەن جاۋاپتى ىستەر مەن سول ىستەردىڭ كوشىن باستاپ تۇرعان زيالىلارىمىزدىڭ ەرەن ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىز. ءاليحان بوكەيحاننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى قازاق حالقىنىڭ تۇتاس ۇرپاقتارىن وتان سۇيگىشتىككە، ازاماتتىققا جانە ابزال قاسيەتتەرگە باۋلۋعا نەگىز بولا الادى. «ءتىرى بولسام، قازاققا قىزمەت قىلماي قويمايمىن» دەپ ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ۇلتى ءۇشىن جۇرگەن ۇلى تۇلعامىزعا بيىل 154 جىل. ءاليحان اتامىزدىڭ مەرەيتويىن ۇلىقتاۋ ءار جىل سايىن ءۇنسىز قالىپ كورمەگەن، كورمەك ەمەس. وسى سەبەپتى الاش قوزعالىسىنا ونىڭ تاريحىنا بايلانىستى مالىمەتتەردى، ونىڭ كەيىپكەرلەرىن ەلىمىزگە بەلگىلى ۇلتتىق تەلەديدار ارنالارىنىڭ باعدارلامالارىندا كورسەتۋدە، باق-ىنا ماقالالار جاريالانىپ، سونىمەن بىرگە وقۋلىقتاردا كەڭىنەن بەرىلۋدە. وسىنداي ۇلكەن تۇلعالارىمىزدىڭ ارقاسىندا تاۋەلسىز ەلدىڭ ۇرپاعىمىز. سول اسىلداردان قالعان اماناتتاردى جالعاستىرىپ، بىزدەن كەيىنگى ۇرپاقتارعا جەتكىزۋ ءبىزدىڭ پارىزىمىز. تانىمى مول، تاعىلىمى تەرەڭ تاريحىمىزدىڭ بەرەر عيبراتى كەشە مەن بۇگىننىڭ، ەرتەڭگى بولاشاقتىڭ جەمىسى بولىپ تاۋەلسىز ۇرپاقتىڭ ساناسىندا ماڭگى جاڭعىرادى، ساقتالادى. كامىل شىندىق وسى.
نازەركە باۋىرجانقىزى،
فيلولوگيا جانە الەم تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى.
عىلىمي جەتەكشىسى: قوزىباقوۆا فاتيما اقىنباەۆنا،
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ تاريح،
ارحەولوگيا جانە ەتنولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ
قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى،
تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى
