كارانتينگە جابىلعان ەلدەر مەن قالالاردىڭ اسەرىنەن ەكولوگيانىڭ ءسال بولسا دا وڭالعانى بايقالادى. مۇنى سپۋتنيكتەن تۇسىرگەن سۋرەتتەردەن نەمەسە قاراپيىم قالا كەيىپىنەن-اق بايقايسىز. بۇل وزگەرىستەردى الماتىدان دا كورىپ جاتىرمىز.
الەمدىك ەكولوگياعا باسقالاردان الدە قايدا كوپ زيانىن تيگىزىپ جاتقان قىتاي اۋاسىنىڭ تازارىپ قالعانى سوڭعى كەزدە انىق كورىنىپ جاتىر. ونى سپۋتنيكتەن تۇسىرگەن سۋرەتتەن دە، قالا كوشەلەرىنەن دە كورەمىز. مۇنىڭ نەگىزگى سەبەبەى- قالاداعى كولىك قوزعالىسىنىڭ ازايۋى. ال كوروناۆيرۋستان قايتىس بوپ جاتقان ادامدار سانى بويىنشا التى مىڭنان استام اداممەن العا شىققان يتاليانىڭ ۆەنەتسيا قالاسىنداعى سۋ ارنالارى تازارىپ جاتىر. ول جەر قالىپتى ۋاقىتتا تۋريستتەردىڭ سۇيىكتى مەكەنىنە اينالۋشى ەدى. بىراق قازىر مەملەكەت بوپ كارانتيندە جاتقاندىقتان سۋ تازارعان. بالىقتار مەن دەلفيندەر ارنالارعا قايتا ورالۋدا. بۇعان ۇقساس جاعداي الماتى قالاسىندا دا بايقالادى. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى «دەيىن، كەيىن» دەگەن اتاۋمەن اۋاسى الدە قايدا تازا قالانىڭ سۋرەتتەرىن جاريالاۋدا.
ءيا، شىنىمەن-اق ادامزات تابيعات انانىڭ ەركەسىنە اينالعانداي. الەمدەگى، ەلدەگى ەكولوگيالىق احۋالعا قاراپ، «تابيعات ادامداردان ءبىراز دەمالسىن» دەگەن ويعا قالاسىڭ.
الماتى قالاسىندا كارانتين جاريالانۋىنا بايلانىستى كولىك قوزعالىسى ايتارلىقتاي شەگەرىلگەن. بۇل تالايدان بەرى ەكولوگتاردىڭ داۋىنا اينالعان «الماتى قالاسىن جەو لاستاپ جاتىر ما، نەمەسە كولىك قوزعالىسى ما؟» دەگەن سۇراقتى شەشۋدىڭ تاپتىرماس جولى.«جەو-نىڭ جالپى قالا اۋاسىنىڭ ساپاسىنا قانشالىقتى اسەر ەتەتىنىن جانە الماتى قالاسىنىڭ كولىك كوپ جۇرەتىن كوشە قيىلىستارىنداعى اۋانىڭ لاستانۋىن انىقتاۋ ماقساتىندا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترىنىڭ تاپسىرماسىمەن «قازگيدرومەت» رمك 20 ناۋرىزدان باستاپ كارانتين بويى جانە ول اياقتالعاننان كەيىن ءبىر اي بويى كەلەسى نۇكتەلەردە اۋاداعى لاستاۋشى زاتتاردىڭ شوعىرلانۋىنا جوسپاردان تىس ولشەۋ جۇرگىزەتىن بولادى:
- ساياحات اۆتوۆوكزالى اۋدانىندا;
- تاستاق بازارىنىڭ اۋدانىندا;
- جەو-2 سانيتارلىق-قورعاۋ ايماعىنىڭ شەكاراسىندا.
تالداۋ سينوپتيكالىق جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ جۇرگىزىلەدى، سونداي-اق جوسپاردان تىس ولشەمدەردەن باسقا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ «قازگيدرومەت» رمك اۋاسىنىڭ لاستانۋىن باقىلاۋ بەكەتتەرىنىڭ جانە ەكو-بەلسەندى پاۆەل پلوتيتسىننىڭ داتچيكتەرىنىڭ دەرەكتەرى قولدانىلاتىن بولادى» دەپ جازدى ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا قر ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترىنىڭ رەسمي وكىلى سامال يبراەۆا.
ەستەرىڭىزگە سالساق، جىلدىڭ باسىندا ەكو-بەلسەندىلەر الماتى اكىمدىگىنەن قالانى لاستانۋدىڭ شەگىنە جەتكەن دەپ مويىنداۋىن تالاپ ەتىپ، اشىق حات جولداعان. ول جەردە قالانىڭ الداعى 30 جىلدىق جوسپارىمەن تانىسقان بەلسەندىلەر، ونىڭ قاتە ەكەنىن ايتقان.
«ستراتەگيادا الماتىداعى اۋانى لاستاۋشى 65% -ى كولىكتەن، 27% -ى جىلۋ ەلەكتر ستانتسيالارىنان ەكەندىگى ايتىلعان. بۇل وتىرىك. EXIMAR زەرتتەۋلەرى مىنانى دالەلدەيدى: جەو زاۋىتتارى اۋادان اۆتوكولىكتەرگە قاراعاندا كوپ زيان كەلتىرەدى.
كولىك اۋانى لاستامايدى دەگەننەن اۋلاقپىز. بىراق اكىمدىك ادامداردى اداستىرۋدى توقتاتىپ، جەو-نىڭ اۋانى لاستاپ جاتقانىن مويىنداسىن دەگىمىز كەلەدى» دەلىنگەن حاتتاعى پەتيتسيادا.
كارانتينگە جابىلعان الماتىدا كوگەرشىندەر قىرىلىپ جاتىر. ەل اراسىندا 28 پانفيلوۆشى پاركىندە ءولىپ جاتقان كوگەرشىندەردىڭ ۆيدەوسى تارادى. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى قۇستاردى قالانى دەزينفەكتسيالاعاننان ۋلانۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ايتتى. «العاشقى الىنعان سىناما قۇستاردىڭ ۋلانعانىن راستايتىنىن ايتقىم كەلەدى.
وبلىستىق اۋماقتىق ورمان شارۋاشىلىعى جəنە جانۋارلار دۇنيەسى ينسپەكتسياسى، قر اشم اۋماقتىق ۆەتەرينارلىق باقىلاۋ جəنە قاداعالاۋ ينسپەكتسياسى، قالالىق ۆەتەرينارلىق قىزمەت، كəسىپكەرلىك جəنە ينۆەستيتسيالار باسقارماسى، زوولوگيا ينستيتۋتى مەن اباتتاندىرۋ ءبولىمى ماماندارىنان تۇراتىن كوميسسيا قۇرىلدى.
كوميسسيا بارلىق ولگەن قۇستاردى جيناپ، ۆەتەرينارلىق قىزمەت ارقىلى زەرتحانالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن سىناما الىندى. بۇل زەرتتەۋدىڭ تۇپكىلىكتى نəتيجەسىن كەيىنىرەك جاريالايتىن بولامىز» دەپ جازدى كەشە سامال يبراەۆا.
«قازىر دۇنيە جۇزىندە اپاتتار بوپ جاتىر. 40 پايىز وزەندەر ازايدى. ءبىز قۋاڭشىلىقتىڭ الدىندا تۇرمىز. الەمدىك مۇحيتتا سۋ دەڭگەيى كوتەرىلۋدە. ءسال جاۋىن جاپسا سۋ تاسقىنى بولۋعا شاق قالادى. قاردىڭ جاۋ دەڭگەيى دە ارتقان. كوكتەمدە سۋ تاسقىنى بوپ ەلدى سۋ شايىپ كەتۋى دە وسىدان. ەندى قازىر كولىكتەر توقتاعاندا كۇن دە شىقتى. نەگىزى، ەڭ پايدالى قوعامدىق كولىك-ترامۆاي-دى. كوپتەگەن اۋرۋ دا وسى الماتى قالاسىنىڭ ەكولوگياسىنىڭ بۇزىلۋىنان» دەيدى ەكولوگ مامان مەلس ەلەۋسىزوۆ.
دۋمان تەرلىكباي
جاس الاش
