قازاقستاننىڭ بەس وڭىرىندە سۋ تاسقىنى بولۋى مۇمكىن،-دەپ حابارلايدى "قازگيدرومەت" رمك
سينوپتيكتەردىڭ مالىمەتىنشە، ناۋرىزدا قازاقستاننىڭ باسىم بولىگىندە نورمادان جوعارى جاۋىن-شاشىن جاۋادى. سوندىقتان سولتۇستىك قازاقستان، شىعىس قازاقستان، قاراعاندى، اقمولا جانە قوستاناي وبلىستارىندا سۋ تاسقىنى بولۋى مۇمكىن.
قازىرگى ۋاقىتتا سينوپتيكتەر تاۋلىك بويى قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرىندەگى سۋ دەڭگەيىن باقىلاپ وتىر.
"سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا قار دەڭگەيى كوپجىلدىق نورمادان 80 پايىزعا جوعارى، قاراعاندى، اقمولا، قوستاناي وبلىستارىندا 30-60 پايىزعا، ال شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تاۋلى ايماقتارىندا 20-50 پايىزعا كوپ. جامبىل وبلىسىندا قار نورمادان 30 پايىزعا كوپ بولسا، الماتى وبلىسى تاۋلارىندا قار دەڭگەيى نورمادان 35-45 پايىزعا تومەن", - دەيدى "قازگيدرومەت" وكىلدەرى.
وسى رەتتە سالا ماماندارىنىڭ مالىمەتىنشە، قاراعاندىعا نۇرا وزەنى ەرنەۋىنەن اسىپ تۇر. اقمولا وبلىسىندا ەسىل وزەنىنىڭ سۋى ارتسا، سولتۇستىك قازاقستاندا قوسىمشا سۋ قورىن ساقتايتىن قويمالاردا سۋ كولەمى 40 پايىزعا ارتقان. سونداي-اق اقتوبە، باتىس قازاقستا، الماتى وبلىستارىندا دا قار سۋى مەن قوسىمشا سۋ قورى جيناقتالىپ سۋ باسۋ قاۋپى جوعارىلاپ تۇر. ال مۇنداي جاعدايدا بىز وسى ايتىپ كەلمەيتىن اپاتقا دايىنبىز با؟ اسىرەسە ەلدەگى ستاتەگيالىق ماڭىزى بار نىسانداردىڭ دايىندىعى قالاي؟
بۇل رەتتە گيدروگەولوگ-عالىم نۇركەلدى قاراتاەۆ بىلاي دەدى: «بۇل جەردە ءبىرىنشى كەزەكتە سەيسميكالىق كارتانىڭ ساۋاتتى جاسالۋى قاي ەلدە دە اسقان قاجەتتىلىك. سەيسميكالىق كارتانىڭ نەگىزگى قىزمەتى – سەيسميكالىق قاۋىپتى ايماقتاردى ايقىنداۋ. بۇل دەگەنىڭىز – سەيسميكالىق قاۋىپتى ايماقتاردا قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ قالاي سالىنۋى كەرەكتىگى; تۇرعىن ۇيلەردىڭ ورنالاسۋى قالاي ءتۇزىلۋ كەرەك; قانداي زاڭدىلىقتار ساقتالىنعانى ءجون; ال قاۋىپتى اۋدانداردا ءىرى كاسىپورىندار سالىنباعانى ابزال. مىنە، وسىنىڭ بارلىعى سەيسميكالىق كارتالاردا كورىنىپ، سايراپ جاتۋى كەرەك. نەگىزى، سەيسميكالىق كارتالار ءۇش تۇردە تۇزىلەدى. ءبىرىنشى، كۇللى قازاقستاننىڭ سەيسميكالىق كارتاسى جاسالىنۋى كەرەك. بۇل كارتانى قازىردە ەۋروستاندارتقا ساي ەتىپ جاساۋ قاجەتتىلىگى بايقالىپ وتىر. الەمدە سەيسميكالىق كارتالارعا بايلانىستى ەۋرو-8 دەگەن ستاندارت بار. سوعان بۇل كارتا ساي بولۋى كەرەك. بۇدان سوڭ ەكىنشى دارەجەدەگى سەيسميكالىق كارتا، بۇل ءار وبلىستىڭ سەيسميكالىق كارتاسى بولۋى كەرەك. مۇنداي كارتالاردى ءبىز عىلىمي تۇرعىدا قازىردە الماتى، جامبىل، شىعىس قازاقستان وبلىستارىنا جاساپ قويدىق. بىراق بۇل كارتالار تەوريالىق تۇرعىدا عانا دايىن تۇر، اتالمىش سەيسميكالىق كارتالار ازىرگە تاجىريبە جۇزىندە قولدانىلعان جوق. اتالعان وبلىستاردىڭ باسشىلارى سەيسميكالىق كارتالاردى تاجىريبەدە قولدانۋعا ەندى-ەندى تاپسىرىس بەرە باستادى. كارتالاردى تاجىريبەگە ەنگىزۋ ءۇشىن عالىمدارعا الدە دە بولسا جۇمىس ىستەۋ كەرەك». ماماننىڭ سوزىنەن پايىمداعانىمىز، بىزگە الدىمەن سەيسميكالىق كارتالار جۇيەسىن نىقتاپ الۋىمىز قاجەتتىگى بايقالادى. سەبەبى قازىردە سەيسميكالىق قاۋپى جوعارى ايماقتاردا سۋ باسۋ قاۋپى بولعان كەزدە بۇل وتە ماڭىزدى.
مامانداردىڭ بايىپتاۋىنشا، تاسقىن سۋ كەزىندە تەحنوگەندىك جەر سىلكىنىستەرىنىڭ بولۋى تىپتەن كۇشەيە تۇسەدى. بۇل رەتتە ماماندار «ماسەلەن، مۇناي مەن گازدى قازىر بەس شاقىرىمعا دەيىنگى تەرەڭدىكتەن الادى. ال شيكىزات الىنعان جەر قىرتىستارى بوساپ قالىپ جاتاتىنى داۋسىز. مىنە، وسىنداي بوس جەرلەر ءوزىنىڭ تابيعي قالپىنا بىردەن كەلە قويمايدى. بۇل جەردە تابيعي زاڭدىلىق بۇزىلىپ وتىر. ءسويتىپ، فيزيكا-مەحانيكالىق قۇرامى وزگەرگەن ايماقتا تەحنوگەندىك جەر سىلكىنىستەرى پايدا بولىپ جاتىر. ال تەحنوگەندى جەر سىلكىنىستەرى تابيعي اپاتتار كەزىندە (سۋ باسۋ، قار كوشكىنى) تىپتەن كۇشەيەدى»، - دەدى.
قارلىعاش زارىققانقىزى،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
