قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرىن ۇيلەستىرەتىن نەگىزگى باعدارلامالىق قۇجاتتاردىڭ ءبىرى - ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2018 – 2022 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما ەكەنى بىزگە بەلگىلى. ءبىز وسى باعدارلامانىڭ جۇمىسى جايلى شىعىس قازاقستان وبلىستىق ءدىن ىستەرى باسقارماسىنىڭ باسشىسى انۋار ءالمىرزاۇلى مەن سۇحباتتاسقان ەدىك:
- انۋار ءالمىرزاۇلى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋ ماسەلەلەرىن ۇيلەستىرەتىن نەگىزگى باعدارلامالىق قۇجاتتاردىڭ ءبىرى - ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2018 – 2022 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما ەكەنى بىزگە بەلگىلى. ونىڭ نەگىزگى ماقسات-مىندەتتەرى مەن كورسەتكىشتەرى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى؟
-ەلىمىزدە ءدىن سالاسىنىڭ نەگىزگى باسىم باعىتتارىن رەتتەيتىن بىرنەشە ىرگەلى باعدارلامالىق قۇجاتتار بار. بىرىنشىدەن، بۇل مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتىن ىسكە اسىرۋعا ارنالعان 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ستراتەگياسى ءىس-شارالارىنىڭ جوسپارى جانە باسقالارى. ال ءسىز ايتىپ وتىرعان ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2018 – 2022 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما، بۇل ەكسترەميزم مەن تەرروريزم قاۋىپ-قاتەرلەرىنىڭ الدىن-الۋ سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ نورماتيۆتىك جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق نەگىزى بولىپ تابىلادى. ول قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2018 جىلعى 15 ناۋرىزداعى № 124 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن.
باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى–دىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ قاۋىپتى كورىنىستەرىنەن جەكە ادامنىڭ، قوعامنىڭ جانە مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا كوپتەگەن مەملەكەتتىك ورگاندار قاتىسادى. ال ءبىزدىڭ وبلىستىق باسقارما بۇل باعدارلامانى ىسكە اسىرۋعا ۇلەس قوسىپ جاتقان ۇلكەن مەحانيزمىنىڭ ءبىر بولىگى عانا.
قوعامدا راديكالدى يدەولوگياعا قارسى يممۋنيتتەتى جانە راديكالدى كورىنىستەرگە نولدىك توزىمدىلىكتى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ شارالارىن جەتىلدىرۋ بۇل باعدارلامانىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.
جانە دە ادامداردى راديكالدانۋعا يتەرمەلەيتىن سىرتقى كۇشتەردىڭ اسەرىن تومەندەتۋ، سونداي-اق ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزم فاكتىلەرىن انىقتاۋ جانە ونى بولدىرماۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ مىندەتتەرى دە كوزدەلگەن.
باعدارلامانىڭ ماقساتتى كورسەتكىشتەرى:
ارامىزدا ەكسترەميستىك يدەيالاردى تاراتىپ، ءدىني الاۋىزدىقتى قوزدىراتىن ادامداردىڭ سانىنىڭ ازايتۋ; تەرروريستىك جانە ەكسترەميستىك سيپاتتاعى زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەردىڭ ۋاقتىلى جولىن كەسۋدىڭ ۇلەسى; قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا تەرروريستىك اكتىلەردىڭ سالدارىن ازايتۋعا جانە جويۋعا، تەرروريزم اكتىلەرىنە تويتارىس بەرۋگە، دايىندىق دەڭگەيى;
- باعدارلامانىڭ ماقسات-مىندەتتەرى تۇسىنىكتى بولدى، ال نەگىزگى باعىتتارى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى؟
-ايتىپ وتكەنىمدەي، بۇل باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋدا كوپتەگەن مەملەكەتتىك ورگاندار بىرلەسە جۇمىس ىستەپ كەلەدى. ال ءدىن ىستەرى باسقارماسى ءوز تاراپىنان مىنا باعىتتاردى جۇزەگە اسىرادى. اتاپ ايتقاندا، ايماقتاعى كونفەسسياارالىق كەلىسىم مەن ءدىني احۋالدىڭ تۇراقتىلىعىن نىعايتۋ، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ ءوزارا قاتىناستارىن رەتتەۋ، مەملەكەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ جانە باسقا دا شارالاردى قابىلداۋ. سونداي-اق قوعامنىڭ راديكالدى كورىنىستەرگە نولدىك توزىمدىلىگىن جانە تەرىس ءدىني يدەولوگياعا قارسى يممۋنيتەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ. جانە دە ءتۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەرمەن جانە ءدىني توپتارمەن اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيالاردىڭ اسەرىنەن زارداپ شەككەن ادامداردى قايتا وڭالتۋ شارالارىن ۇيىمداستىرۋ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى مەن عالامتور جەلىلەرىندە دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيالارعا قارسى اقپاراتتىق-ناسيحات ماتەريالدارىن ازىرلەپ تاراتۋ دا نەگىزگى باعىتتارىمىزدىڭ ءبىرى.
- شىعىس قازاقستان وبلىسىندا ءدىن احۋالدىڭ جاعدايى تۋرالى نە ايتاسىز؟
-جالپى العاندا، ايماقتاعى ءدىني احۋالدى تۇراقتى دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. اعىمداعى جىلدىڭ 1 جەلتوقسانداعى جاعداي بويىنشا وبلىسىمىزدا 314 ءدىني بىرلەستىكتەر مەن فيليالدار تىركەلگەن. ولاردىڭ ىشىندە قمدب-عا قاراستى 208 مەشىت، 40 پراۆوسلاۆ شىركەۋى، 58 پروتەستانتتىق جانە 6 كاتوليك شىركەۋى، سونىمەن قاتار 1 كريشنايتتىك، 1 يۋدەيلىك عيباداتحانا بار. حالىقتىڭ ءدىندار بولىگىنە 303 عيبادات نىساندارى، 20 ءدىني قۇلشىلىق-راسىمدەردى اتقارۋعا ارنالعان 20 ورىن (نامازحانا), 15 چاسوۆەن، 1 عيبادات ەتۋ بولمەسى جۇمىس ىستەپ تۇر. ايماقتا 28 ميسسيونەر تىركەلگەن، ولاردىڭ 5-ءى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى، ال 23-ءى شەتەلدىك ازاماتتار. ءدىني بىرلەستىكتەر مەن ميسسيونەرلەردىڭ قىزمەتىن باقىلاۋدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىن بۇزۋشىلىقتار انىقتالعان جوق. جۇرگىزىلگەن الەۋمەتىك زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك ساۋالناماعا قاتىسقان وبلىس حالقىنىڭ 85,6 پايىزى ءدىن سالاسىنداعى قولدانىستاعى ساياساتتى وڭ باعالاعان، ال ايماقتاعى ءدىني احۋالدى جوعارى باعالايتىن حالىقتىڭ ۇلەسى 88,2 پايىزدى قۇرادى.
- ءدىني بىرلەستىكتەرمەن كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋ جانە ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن-الۋ ماقساتىندا ءوزارا بىرلەسكەن ءىس-شارالار قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟
-بىزدە ءدىني كونفەسسيالاردىڭ وكىلدەرىمەن سىندارلى ديالوگ ورناتۋ دۇرىس جولعا قويىلعان. وبلىس اكىمىنىڭ جانە قالالار مەن اۋدانداردىڭ اكىمدەرى جانىنداعى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كونفەسسيالاردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسىنىڭ ديالوگ الاڭى رەتىندە قىزمەت ەتەتىن دىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىستار جونىندەگى كەڭەستەر قۇرىلعان. سونىمەن قاتار، وبلىستاعى ءدىني بىرلەستىكتەر جەتەكشىلەرىنىڭ كلۋبى جۇمىس ىستەيدى. رامازان، ورازا ايت، قۇربان ايت، روجدەستۆو، پاسحا سىندى ءدىني مەرەكەلەردىڭ الەۋەتى كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋ ءۇشىن دە قولدانىلادى. ءدىني بىرلەستىكتەر اراسىندا اشىق ەسىكتەر كۇندەرى، قايىرىمدىلىق اكتسيالارى، ءتۇرلى سپورتتىق جارىستار دا ءجيى وتكىزىلىپ تۇرادى. بيىل رۋحاني كەلىسىم كۇنى قارساڭىندا وتكەن رۋحاني مۋزىكا مەن پوەزيا كەشىنە ءدىني بىرلەستىكتەر مەن كونفەسسيا وكىلدەرى كەلىپ قاتىستى. سونداي-اق وبلىستاعى ءدىني كونفەسسيالار باسشىلارىنىڭ وبلىستىق سەزى، رۋحاني مۋزىكا كەشى جانە باسقا دا مادەني-كوپشىلىك شارالار وتكىزىلدى. ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ ايماقتىڭ مادەنيەتىن دامىتۋدان دا تىس قالماي، بەلسەندى قاتىساتىندىعىن ايتا كەتكەنىم ءجون بولار. مىسالى پراۆوسلاۆيە شىركەۋىنىڭ قاسيەتتى ترويتسا سوبورىندا ەپارحيا مۇراجايى اشىلىپ، وندا شىعىس قازاقستانداعى پراۆوسلاۆيە ءدىنىنىڭ دامۋىن ايشىقتايتىن قۇندى ەكسپوناتتار قويىلعان. سونداي اق وبلىستىق «حاليفا التاي» مەشىتىندە يسلام مادەنيەتى مۇراجايى دا اشىلدى. ول جەردە قازاق جەرىنىڭ يسلامعا دەيىنگى ەجەلگى كەزەڭىنەن باستاپ، يسلام ءدىنىنىڭ ءبىزدىڭ جەرىمىزدە العاش تارالۋى مەن دامۋىن، ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىنگى كەزەڭدەرىن كورۋگە بولاتىن قۇندى جادىگەرلەر بار. قازىرگى زاماناۋي وزىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالارمەن جاراقتالعان بۇل مۇراجايدان حالقىمىزدىڭ تاريحى مەن رۋحاني باي مۇرالارىن، يسلام ءدىنىنىڭ قۇندىلىقتارىن كورىپ تاماشالاۋعا بولادى. جوعارىدا اتالعان يگى ىستەردىڭ بارىنە وبلىس اكىمى دانيال كەنجەتايۇلى احمەتوۆ ءاردايىم قولداۋ ءبىلدىرىپ كەلدى.
-حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ جانە دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيالاردان ساقتاندىرۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى؟
- حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋدىڭ نەگىزگى جانە ءتيىمدى تەتىكتەرىنىڭ ءبىرى بۇل – اقپاراتتىق ناسيحات جۇمىسى. اعىمداعى جىلى وبلىسىمىزدا جالپى سانى 165 ادامنان تۇراتىن 20 اقپاراتتىق توپ ناتيجەلى جۇمىس ىستەدى. اتاپ ايتقاندا 1 - وبلىستىق، 4 – قالالىق جانە 15 – اۋداندىق اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توپتارىنا تاجىريبەلى ماماندار، تەولوگتار، تاريحشىلار، پسيحولوگتارمەن قاتار قوعام بەلسەندىلەرى دە تارتىلعان. ولار 2019 جىل كولەمىندە 1 958 اقپاراتتىق ءىس-شارالار وتكىزىپ، ناتيجەسىندە 109789 تۇرعىن قامتىلدى. مامانداردىڭ بىلىكتىلىگى مەن جۇمىستىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توپتارىنىڭ مۇشەلەرى ءۇشىن شەبەرلىك سىنىپتارى، وقۋ سەمينارلارى، عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيالار ءجيى وتكىزىلىپ تۇرادى.
جۇرگىزىلگەن اقپاراتتىق-ناسيحاتتاۋ جۇمىستارىنىڭ جەمىستىلىگى الەۋمەتتىك ساۋالنامالاردىڭ ناتيجەلەرىمەن ايقىندالدى. ياعني ساۋالناماعا قاتىسقان حالىقتىڭ كوپشىلىگى ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتقا وڭ باعا بەرىپ، دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگياعا دەگەن جاعىمسىز كوزقاراستارى قالىپتاسقان. سونداي-اق قازاقستان قوعامىنىڭ قۇندىلىقتارىن قۇرمەتتەۋگە، وزگە دىندەرگە تولەرانتتىلىق تانىتىپ، قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ەتنوس وكىلدەرىنىڭ مادەنيەتىنە قۇرمەت سەزىمدەرىنىڭ ارتقانىن بايقايمىز.
-تۇرعىندارعا ءدىن ماسەلەلەرى بويىنشا كەڭەستىك جانە پراكتيكالىق كومەك كورسەتۋ، «قاۋىرت جەلى» نەمەسە «سەنىم تەلەفونى» جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلعان با؟
- ارينە، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءدىن ماسەلەلەردى زەرتتەۋ ورتالىعىندا حالىققا ءدىني ماسەلەلەرى بويىنشا كەڭەستىك جانە پراكتيكالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن قۇرىلعان 8/7232 / 70-56-56 «سەنىم تەلەفونى» جۇمىس ىستەپ تۇر. 2018 جىلى «سەنىم تەلەفونىنا» تۇرعىنداردان 32 ءوتىنىش كەلىپ تۇسسە، 2019 جىلدىڭ اعىمداعى كەزەڭىندە ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ قىزمەتىنە، حيدجاب كيۋگە، ءدىن قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۋاعىز ايتۋىنا، وتباسىلىق جانە باسقا دا ماسەلەلەرگە قاتىستى 20-دان استام ءوتىنىش كەلىپ تۇسكەن. بارلىق وتىنىشتەر قارالىپ، كەڭەستەر مەن جازباشا تۇسىنىكتەمەلەر بەرىلدى. سونداي-اق، اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى، ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ «114» سەنىم تەلەفونى جۇمىس ىستەيدى، ول حابارلاسۋشىلارعا پسيحولوگيالىق جانە تەولوگيالىق تۇرعىدان كومەك كورسەتەدى. وسكەمەن، سەمەي، اياگوز قالالارىندا جانە ءۇرجار اۋىلىندا دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردان زارداپ شەگۋشىلەرگە وڭالتۋ جانە كەڭەس بەرۋ بولمەلەرى بار.- باعدارلامادا دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردان زارداپ شەگىۋشىلەردى قايتا وڭالتۋ جۇمىستارىنا دا كوڭىل بولىنەتىنى تۋرالى جازىلعان. بۇل باعىتتا جۇمىستىڭ قانداي تۇرلەرى مەن ادىستەرى قولدانىلادى.
-بۇگىنگى تاڭدا بۇكىل الەمدە راديكالدى ءدىني يدەولوگيالاردىڭ تارالۋى سىرتقى قاۋىپتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى جانە ءبىز بۇل ماسەلەدەن تىسقارى قالمايمىز. قازىر ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيالاردى ۇستانۋشىلار بار ەكەندىگى دە ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. بۇل يدەولوگيالار وسىنداي ادامداردى پايدالانۋ ارقىلى قازاقستان قوعام قۇندىلىقتارى مەن ۇلتتىق داستۇرلەردى، ادەت-عۇرىپتاردى جوققا شىعارىپ، قوعامعا ىرىتكى سالۋ ارقىلى قول جەتكىزگەن كونفەسسياارالىق كەلىسىمدەردىڭ اراسىنا سىنا قاعۋدى كوزدەيدى. سوندىقتان بۇنداي تۇلعالارمەن جۇيەلى ادرەستىك جۇمىستار جۇرگىزۋ باستى مىندەتتەرىمىزدىڭ ءبىرى. بۇگىنگى تاڭدا بۇل جۇمىس شىعىس قازاقستان وبلىستىق ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارىنا، تەولوگتار، پسيحولوگتار مەن دىنتانۋشىلارعا جۇكتەلىپ وتىر. ولار تەرىس ءدىني اعىمداردىڭ يدەولوگياسىن ۇستانۋشى تۇلعالارمەن كەزدەسۋلەر، پىكىرتالاستار، كەڭەستەر وتكىزىپ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. وڭ ناتيجەلەر بار.
-قازىر وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى - عالامتور كەڭىستىگىندە دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيالاردىڭ تارالۋى. بۇل باعىتتا قانداي جۇمىستار جۇرگىزىپ جاتىرسىزدار؟
-يا، شىنىمەن دە راديكالدى ءدىني يدەولوگيانىڭ نەگىزگى اعىمى عالامتور كەڭىستىگى ارقىلى تارالۋدا. اسىرەسە ومىرلىك ۇستانىمى تولىق قالىپتاسپاعان جاستاردى «ۆكونتاكتە»، «تەلەگرام»، «YouTube» ارنالارىندا جانە باسقا دا الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءوز باعىتتارىنا قاراي تارتۋعا تىرىسادى. تاڭقالارلىعى ونداي اقپاراتتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قول جەتىمدى جانە اشىق الاڭداردا ورنالاسقان. بىزدىڭ مىندەتىمىز – ينتەرنەتتە جاستارىمىزدى راديكالدى ءدىني يدەولوگيانىڭ اسەرىنەن قورعاۋ ءۇشىن قارسى-ناسيحاتتىق جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ. دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيانى ناسيحاتتايتىن ماتەريالداردى انىقتاۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. بىزدىڭ ماماندارىمىز بىرلەسە ولارعا قارسى-ناسيحات ماتەريالدارىن، اۋديو جانە بەينە جازبالار دايىنداپ، تانىمال ينتەرنەت جەلىلەرىندە تاراتۋدا.
تانىمال الەۋمەتتىك جەلىلەردە جانە عالامتور قاۋىمداستىقتاردا 15 اككاۋنت ۇيىمداستىرىلىپ، ورىس جانە قازاق تىلدەرىندەگى «اداسۋدىڭ قۇنى»، «بوگدە سەنىم» سياقتى دەرەكتى فيلمدەر بەلسەندى تۇردە تاراتىلۋدا. سونىمەن قاتار سيرياداعى سوعىس ايماقتارىنان ورالعان ادامداردىڭ جانە ولارمەن جۇمىس جۇرگىزىپ جۇرگەن تەولوگتار مەن پسيحولوگتاردىڭ دا تۇسىندىرمەلەرى ءجيى جاريالانۋدا. - تۇزەتۋ مەكەمەلەرىندە جازاسىن وتەۋشىلەردىڭ اراسىندا ءدىندى بەلسەندى ۇستاناتىن ادامدار ءدىني ءبىلىمدى قايدان الادى، سوتتالعاندارمەن الدىن-الۋ جۇمىستارى قالاي جۇرگىزىلەدى؟ -ءيا، دۇرىس ايتاسىز، تۇزەۋ مەكەمەلەرىندەگى جازاسىن وتەۋشىلەردىڭ كەيبىرى ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن دىنگە بەت بۇرادى. الايدا ولاردىڭ اراسىندا دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ جاقتاۋشىلارى بولىپ تابىلاتىن ادامدار دا بار، ولاردىڭ ىقپالىنا باسقا سوتتالۋشىلار تارتىلۋى مۇمكىن. سوندىقتان دا تۇزەتۋ مەكەلەرىندە راديكالدى ءدىني يدەولوگيانىڭ تارالۋ قاۋپىن جوققا شىعارا المايمىز.
وسىعان بايلانىستى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىنە قاراستى تۇزەتۋ مەكەمەلەرىندە الدىن الۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ءۇشىن تەولوگيالىق قىزمەت قۇرىلىپ، ينسپەكتور-تەولوگتارمەن قامتىلعان. سونىمەن قاتار، جازاسىن وتەۋشىلەرمەن شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءدىن ماسەلەلەردى زەرتتەۋ ورتالىعى تەولوگتارى مەن ماماندارى جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەيدى. وسى جۇمىس اياسىندا تەولوگتار مەن پسيحولوگتاردىڭ، ءدىن سالاسىنداعى ساراپشىلاردىڭ كەزدەسۋلەرى، سوتتالۋشىلار اراسىندا ءتۇرلى مادەني جانە سپورتتىق ءىس-شارالار وتكىزىلىپ تۇرادى. سونىمەن قاتار، ءداستۇرلى يسلامدىق جانە پراۆوسلاۆ حريستياندىق شىركەۋىنىڭ ءدىن قىزمەتشىلەرى دە پروفيلاكتيكالىق جۇمىستارعا قاتىسىپ، سوتتالعاندارمەن كەزدەسۋلەر وتكىزىپ تۇرادى.
-بۇگىنگى تاڭدا جاستارعا مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ رۋحاني - ادامگەرشىلىك دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسى وتە ماڭىزدى. ويتكەنى، ءوزىڭىز بىلەسىز، قازىرگى جاستار جاعىمسىز اسەرلەرگە وتە بەيىمدەلگىش كەلەدى. بۇل تۋرالى نە ايتا الاسىز؟
- شىنىندا دا، جاستار ومىرلىك تاجىريبە مەن ءدىني ءبىلىمنىڭ جوقتىعىنان، عالامتور ارقىلى كۇماندى ۋاعىزشىلاردى تىڭداپ، جات اعىمداردىڭ قارماعىنا جىلدام تۇسەدى. ناتيجەسىندە، اقيقات پەن جالعاننىڭ ارا-جىگىن اجىراتا الماي، ازعىرۋشىلاردىڭ قاقپانىنا قالاي اڭداماي تۇسكەندەرىن وزدەرى دە اڭعارماي قالادى. بەيبىت ومىردە ءوز ورنىن ءالى تاۋىپ ۇلگەرمەگەن جاس ماكسيماليستەر وسىلايشا بىرتىندەپ راديكالدى اعىمدارعا تارتىلادى. وسىعان بايلانىستى جاستارمەن الدىن الۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ وتە ماڭىزدى. بۇل باعىتتا ءبىزدىڭ جوعارىدا مەن اتاپ وتكەن تاجىريبەلى مامانداردان قۇرالعان اقپاراتتىق-ناسيحات توبىنىڭ مۇشەلەرى جاستارمەن ءتۇرلى كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، دىن ماسەلەلەر بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى. وقۋشىلارمەن جانە ستۋدەنتەرمەن دەباتتىق تۋرنيرلەر، كونفەرەنتسيالار، پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر وتكىزەدى.
بۇل باعىتتا ءبىز «پاراسات» كونسۋلتاتيۆتىك-ادىستەمەلىك ورتالىعى، «سالاۋات» جاستار بىرلەستىگى جانە «سەمەي جاستار اسسامبلەيالارى» سياقتى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن بىرلەسە جۇمىس جاسايمىز. 2018 جىلى مەملەكەتتىك-الەۋمەتتىك تاپسىرىس اياسىندا «سالاۋات» جاستار قوعامدىق بىرلەستىگى «اياگوز اۋدانىنىڭ جاستارى اراسىندا ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ» جوباسىن جۇزەگە اسىردى. سونداي-اق اعىمداعى جىلى «سەمەي جاستارى اسسامبلەيالارى» جاستار بىرلەستىگى مەملەكەتتىك تاپسىرىس اياسىندا «سەمەي جاستارىنىڭ اراسىندا ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋدا.
سونىمەن قاتار، وبلىستىڭ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا ستۋدەنتتەردىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، ولارعا ۇلتتىق ءداستۇر مەن قازاقستان قوعامىنىڭ قۇندىلىقتارىن قۇرمەتتەۋگە باعىتتالعان «ماڭگىلىك ەل» اتتى 25 ءبىلىم بەرۋ ورتالىقتارى اشىلدى.
- وڭىرگە ءدىن سالاسىنىڭ بىلىكتى ماماندارىن تارتۋ ماسەلەلەرى قالاي شەشىلىپ جاتىر؟
- شىنىندا دا، بىلىكتى كادرلار ماسەلەسى بارلىق ايماقتاردا وزەكتى، ويتكەنى ءدىن سالاسىنىڭ جۇمىسى تەك تەولوگيالىق بىلىممەن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار پسيحولوگيا، الەۋمەتتانۋ، تاريح جانە قۇقىقتانۋ سالاسىندا ارنايى ءبىلىمدى قاجەت ەتۋمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇگىنگى تاڭدا وبلىستىق ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعىندا 18 تەولوگ، سونىمەن قاتار پسيحولوگتار، تاريحشىلار جانە ءدىنتانۋشىلار كەلىسىمشارت بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. ولار جات اعىمداردى جاقتاۋشى ادامدارمەن جۇيەلى جۇمىستار جۇرگىزۋدە.
بىلىكتى تەولوگتاردى، ءدىنتانۋشىلار مەن يسلامتانۋشى عالىمداردى دايارلاۋ ءۇشىن «نۇر مۇباراك» يسلام مادەنيەتى ۋنيۆەرسيتەتىندە وقۋعا وبلىستىق بيۋدجەتتەن گرانتتار بولىنەدى. بيىلعى جىلى بولىنگەن گرانتتار بويىنشا 6 ادام ءبىلىم الىپ جاتىر. الداعى جىلدارى دا ۇمىتكەرلەردىڭ ايماقتان گرانت الۋى جوسپارلانۋدا. 2019 جىلى وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ 4 تۇلەگى بىزگە كەلىپ، قازىر ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعىندا جۇمىس ىستەپ ءجۇر.
2017 جىلى شىعىس قازاقستان گۋمانيتارلىق كوللەدجى مەن سەمەي كوپسالالى كوللەدجىندە «يسلامتانۋ»، «يسلام نەگىزدەرىنىڭ مۇعالىمى» جانە «يمام حاتيب» ماماندىقتارىن دايارلاۋ بويىنشا ليتسەنزيا الىپ، جۇمىسىن باستادى. قازىر بۇل ماماندىقتار بويىنشا 65 ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا.
سونىمەن قاتار، ءبىزدىڭ ءدىن ىستەرى باسقارماسى جانە ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋ ورتالىعى تاراپىنان ءدىن سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن ماماندار ءۇشىن جىل سايىن رەسپۋبليكامىزداعى جەتەكشى ءدىنتانۋشى عالىمدار مەن تەولوگتاردى شاقىرتىپ، سەمينارلار مەن ترەنينگتەر وتكىزىلىپ تۇرادى. بيىل ءبىلىم بەرۋدىڭ 6 سەمينارى، ترەنينگتەر، 2 شەبەرلىك سىنىپتارى، رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق كونفەرەنتسيالار ءوتتى. مامانداردىڭ كوپشىلىگى وسى ءىس-شارالارعا قاتىسىپ، بىلىكتىلىگىن ارتتىرىپ سەرتيفيكاتتار الدى. ءبىز بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى ءالى دە جالعاستىرامىز.
- مەملەكەتتىك باعدارلامادان كورىپ وتىرعانىمىزداي، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق جانە مادەني ءومىرىنىڭ ماڭىزدى بولىكتەرىن قامتىعان كوپتەگەن ءىس-شارالار ۇسىنىلعان. باعدارلامانىڭ جالپى ناتيجەلەرى قانداي؟
- مەملەكەتتىك باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ مەرزىمى 2018 - 2022 جىلدارعا ارنالعان. سوڭعى جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءدىني الاۋىزدىق پەن وشپەندىلىكتى قوزدىرۋعا باعىتتالعان ەكسترەميستىك يدەيالاردى تاراتاتىن ادامداردىڭ سانىن ازايتۋ جونىندەگى باعدارلامانىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى ىسكە اسىرىلعانىن اتاپ وتكەن ءجون. 2 جىل قورىتىندىسى بويىنشا ونداي ادامدار سانىنىڭ ازايۋى 30 پايىزدى قۇرادى.
باعدارلامانىڭ نەگىزگى ماقساتىنا سايكەس - قوعامدا ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن راديكالدى يدەولوگيالار مەن راديكالدى كورىنىستەرگە نولدىك توزىمدىلىكك يممۋنيتەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان شارالارىن جەتىلدىرۋدە مىنالاردى اتاپ ءوتۋ كەرەك:
بىرىنشىدەن، دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگيانىڭ تارالۋىنا جول بەرمەۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ تەتىگى قۇرىلدى، ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيالار مەن جۇمىس توپتارى قۇرىلىپ، وزەكتى ماسەلەلەر شەشىلىپ، بىرلەسكەن ءىس-شارالار وتكىزىلۋدە.
باعدارلاما اياسىندا ءدىني بىرلەستىكتەرمەن اشىق ەسىكتەر، سپورتتىق جانە مادەني ءىس-شارالار وتكىزۋ ءۇشىن شىعارماشىلىق جۇمىس تۇرلەرى قولدانىلا باستادى. ولاردىڭ اراسىنان ءدىني بىرلەستىكتەر كوشباسشىلارى كلۋبىنىڭ قىزمەتىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى.
سونداي-اق راديكالدى ءدىني يدەولوگيالار تارالۋىنىڭ وشاعى بولىپ تابىلاتىن ينتەرنەت-كەڭىستىكتە قارسى-ناسيحات جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋعا ارنالعان وزەكتى سۇراقتار پىسىقتالدى. بۇلاردا قارسى ناسيحات جۇرگىزۋ ءبولىمى قۇرىلدى. قارسى-ناسيحاتتىق مازمۇندا ماتەريالدار ازىرلەۋ ءۇشىن تەولوگتار توپتارى قۇرىلىپ، الەۋمەتتىك جەلى بلوگەر توپتارى تارتىلدى.
سۇحباتتاسقان
ەرمەك قۇرمانعاليەۆ
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
