ۇلتتىق كيىم كيەسىز بە؟

5120
Adyrna.kz Telegram

بۇل سۇراققا ادامداردىڭ كوبى: «ەلدىڭ ءبارى كيسە، مەن دە كيەر ەدىم» دەپ جاۋاپ بەرەتىنى ءسوزسىز. ارينە، ءسىز باسىڭىزعا ۇكىلى بورىك، ۇستىڭىزگە بۇرمەلى قوس ەتەك كويلەك كيىپ كوشەدە كەتىپ بارا جاتساڭىز، جۇرتتىڭ ءبارى «تاريح» ادامعا اڭتارىلا قارايتىنى انىق، ءتىپتى سىزبەن سۋرەتكە ءتۇسۋى دە مۇمكىن. بىراق ۇلتتىق كيىمنىڭ اتى – ۇلتتىق كيىم. الەمدىك مودا عارىشتىق جىلدامدىقپەن دامىپ، ادامزات اتاۋلى ءۋلتراسان نوبايلارىنىڭ جەتەگىندە كەتە باستاعان جاھاندانۋ داۋىرىندە ءتول كيىمدەرىن تاندەرىنەن تاستاماي جۇرگەن ۇلتتار بار. سەبەبى ءتىل ۇلتتىڭ ىشكى جان دۇنيەسىن  كورسەتسە، ۇلتىق كيىم سول  حالىقتىڭ سىرتقى بولمىسىن ايقىندايدى.

ءبىز بۇل جەردە «اعايىن، ۇستىمىزگە شاپان، باسىمىزعا ساۋكەلە كيەيىك» دەپ جالاڭ ۇران ايتىپ، جاتتاندى ماقالا جازىپ جار سالايىق دەپ تۇرعان  جوقپىز. ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز ۇلتتىق ناقىشتا تىگىلگەن زاماناۋي، كۇندەلىكتى ومىرگە ىڭعايلى كيىمدەر جايىندا. ال مۇنداي كيىمدەر بار ما؟ بولا قالعاننىڭ وزىندە دە ولار ساحنالىق كيىمگە ۇقسايدى. سەبەبى ءبىز ۇلتتىق ويۋ-ورنەگى بار كيىمدەردى سول ساحنانىڭ ماڭايىنداعى ارتىستەردەن، تەلەجاشىكتەگى  جۇلدىزداردىڭ ۇستىنەن كورۋگە كوزىمىز ۇيرەنىپ قالعان. ال قازاقتىڭ ويۋ-ورنەگىنىڭ  كەز كەلگەن كيىمگە ەرەكشە ءسان بەرىپ تۇراتىنىن ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز. ەلىمىزدەگى اتاعى جەر جارعان ءسان ۇيلەرى ء تۇرلى ديزاينداعى ۇلتتىق اتريبۋتتارعا مالىنعان  كيىمدەردى  دايىنداماي جاتىر دەيسىز بە؟  دايىنداپ جاتىر. بىراق ول الەمدىك كورمەلەرگە نەمەسە كەرەمەت پوديۋمدارعا ارنالعان كيىمدەر. ال  قاراپايىم حالىققا، قاراپايىم قازاقى كيىم كەرەك. بازارعا بارساڭىز دا، ادەمى دۇكەندەردەگى قىمبات دۇڭگىرشەكتەردى ارالاساڭىز دا قازاقى ورنەكتى كيىم تابۋىڭىز نەعايبىل. قىرعىزدار ايىر قالپاقتارىن باستارىنان تاستامايدى، قالادا جۇرسە دە، دالادا جۇرسە دە. جاپوندار كيمانولارىن الەمگە ايگىلەپ الەك بولۋدا. وزبەگىڭ دە الا شاپانىن جامىلىپ ءجۇر. ايتپاقشى، تۇركمەنستان عىلىم اكادەمياسى  عالىم ايەلدەردى ۇستىنە ۇلتتىق ناقىشتاعى كويلەك، باستارىنا ورامال تارتىپ جۇرۋگە مىندەتتەپتى. ەندى موڭعوليانى قاراڭىز، ولاردىڭ ۇلتتىق ارنالارىندا جاڭالىق وقيتىن ديكتورلار مىندەتتى تۇردە ۇلتتىق كيىم كيىپ وتىرادى ەكەن، مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە دە ۇلتتىق ناقىشتاعى كيىم كيۋ مىندەتتەلگەن، ءتىپتى مەكتەپتە ۇزىلىستە سوعىلاتىن قوڭىراۋدىڭ ءوزىن  ولار موڭعول ۇلتىنىڭ رۋحىن كوتەرەتىن مۋزىكامەن الماستىرىپتى. ال ءبىز شە؟ بىزدە ءبارى بار، ءبىر-اق نارسە جەتىسپەيدى، ول – ۇلتتىق نامىس!!! قازىر تويلاردا قازاقتىڭ ءبارى ءبىر-بىرىنە شاپان جاباتىن بولعان. بۇرىن اسا قۇرمەتتى ادامدارعا ايىرىقشا جاعدايلاردا جابىلاتىن شاپانداردىڭ بۇگىنگى سيپاتى مۇلدەم داراقى. ول شاپاندار اسابالاردىڭ تىلىمەن ايتقاندا، قالاداعى «دەجۋرنىي»،  ياعني اينالىمدا جۇرگەن شاپاندار.  «وسى اينالىمدا جۇرگەن ون شاقتى شاپاندى اندا-ساندا كورىپ قالعاندا، كوزىمىزگە جىلىۇشىراپ تۇرادى» دەپ ازىلدەپ جاتاتىن توي جۇرگىزەتىن جىگىتتەردىڭ ايتقانىندا  شىندىق بار. سوسىن شاپاندى  بالاعا دا، داناعا دا، شەت ەلدەن  كىم كەلسە سونىڭ يىعىنا  جالپ ەتكىزىپ جاۋىپ، باسىنا كيىز قالپاقتى كيگىزە سالىپ، ءماز بولىپ قول شاپالاقتاۋ  ادەتكە اينالىپتى. وسى شاپانداردى نەگە تىم قۇرىعاندا جىلىنا ءبىر رەت كيمەسكە؟ ناۋرىز مەرەكەسىندە ورتالىق الاڭعا بارىمىزدى كيىپ، باسىمىزعا ۇلتتىق بورىك، يىعىمىزعا وقالى شاپان ءىلىپ كەلسەك، بىرەۋ بىزگە قوي دەي مە؟ قازاقتىڭ ۇلتتىق كيiمi تەك قازاققا عانا جاراسادى. 


دارىن نۇرساپاروۆ،
وسكەمەن قالاسى
پىكىرلەر