تاشكەنتتەگى وقيعا. قازاق باسىلىمى قانات قاققان كۇن

بيىل قازاق تىلىندەگى تۇڭعىش باسىلىم –«تۇركىستان ءۋالاياتىنىڭ گازەتىنىڭ» جارىققا شىققانىنا 155 جىل تولىپ وتىر، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى. بۇل — تاشكەنتتە «تۇركىستان ۆەدوموستارىنا» قوسىمشا رەتىندە تۇڭعىش قازاق تىلىندە شىققان اۋدارما گازەت. ونىڭ العاشقى سانى 1870 جىلدىڭ 28 ساۋىرىندە جارىق كورگەن بولاتىن. گازەتتىڭ ەڭ العاشقى رەداكتورى شىعىستانۋ عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى شاگيماردان يبراگيموۆ ەدى. گازەت تارالىمى ەكى ءجۇز-ەكى ءجۇز ەلۋ مىڭدى قۇرادى. باسىلىم قازاق حالقىنىڭ قوعامدىق-الەۋمەتتىك وي-پىكىرىن وياتۋعا، مادەني-ادەبي دۇنيەتانىمىنىڭ مولايۋىنا ەلەۋلى اسەر ەتتى. قازاقتىڭ ۇلى عالىمى، اعارتۋشى شوقان ءۋاليحانوۆ تۋرالى انا تىلىمىزدەگى تۇڭعىش ماقالا وسى گازەتتە جاريالاندى. سونىمەن قاتار قازاق حاندارى، قازاقتىڭ تەگى، ءۇش ءجۇزدىڭ ارعى ءتۇپ اتاسى سانالاتىن الاش تۋرالى دەرەكتەر، جارلىقتار، ەگىن ەگۋ، مال شارۋاشىلىعى، قازاق ەلىنىڭ باسقا ەلدەرمەن قارىم-قاتىناسى، تەمىر جول، العاشقى تەلەگراف، پوشتا قاتىناستارى، كەن قازۋ، مەتالل، كومىر ءوڭدىرۋ، ساياسي-ەكونوميكالىق، وقۋ-اعارتۋ ماسەلەلەرى، العاشقى سىن، زەرتتەۋ ماقالالارى دا جارىق كوردى. گازەت ايەل تەڭدىگى ماسەلەسىنە دە كوڭىل بولگەن. ماسەلەن، ونىڭ 1875 جىلعى 16-نومىرىندە باليعاتقا تولماعان قىزدى اتاستىرىپ، قالىڭ مال الاتىن قازاقتىڭ ادەت-عۇرپىن سىناعان ءبىر اۆتوردىڭ ماقالاسى جاريالانعان. وندا « بۇل ءسوزدى گازەتكە باسىپ شىعارساڭىز، ءبىزدىڭ قازاقتار ءبىراز ۇيالاپ، ويلاناتىن بولار ەدى» دەلىنگەن. باسىلىمدا امەڭگەرلىك، جەسىر داۋى ءتارىزدى ەل ىشىنە بۇلىك سالعان ادەت-زاڭداردىڭ زياندىلىعىن اشكەرەلەيتىن ماتەريالدار دا باسىلىپ تۇرعان. «تۇركىستان ۋالاياتىنىڭ گازەتىنىڭ» قازاقشا شىعارىلىمى 1883 جىلى تۇركىستان گەنەرال-گۋبەرناتورىنىڭ بۇيرىعىمەن توقتاتىلدى. سول ۋاقىتتان كەيىن باسىلىم اپتاسىنا جەتى رەت وزبەك تىلىندە شىعىپ تۇراتىن گازەتكە اينالدى. كەيىنىرەك 1885 جىلى «تۇركىستان ۋالاياتى» گازەتىنە تاعى دا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، ەندىگى جەردە گازەت ورىسشا جانە وزبەكشە شىعارىلاتىن بولدى. جالپى العاندا گازەتتىڭ عۇمىرى قىرىق جەتى جىلعا سوزىلدى. گازەتتىڭ سوڭعى شىعارىلىمى 1918 جىلى شىقتى. ايتا كەتەتىن جاعداي، گازەتتىڭ قازاقشا ءبولىمى جۇمىسىن 1883 جىلى توقتاتتى، دەگەنمەن ءباسپاسوز بەتىنە باسىلاتىن قازاقشا ماقالالار ونىمەن توقتالىپ قالعان جوق. قازاقشا ءبولىم جابىلعاننان كەيىن دە قازاقتىڭ سول كەزدەگى قايماقتارى ينتەللەگەنتسيا وكىلدەرى ورىنبور، ءسىبىر كادەت كورپۋستارىندا ءبىلىم العان ازاماتتار ماقالالارىن گازەت بەتىنە جاريالاپ تۇردى. وسىلايشا «تۇركىستان ۋالاياتىنىڭ گازەتىنىڭ» ءوز جۇمىسىن توقتاتقانعا دەيىن قازاق جەرىندە وقىرماندارىن جوعالتقان جوق.