ورتالىق ازيانىڭ الەۋەتتى ەلىنىڭ ءبىرى رەتىندە اتالىپ جۇرگەن وزبەكستان پرەزيدەنتىنىڭ بۇگىن باستالعان فرانتسيا ساپارىنىڭ سيپاتى قانداي؟
12 ناۋرىزدا وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ مەملەكەتتىك ساپارمەن پاريجگە بارىپ، فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرونمەن كەزدەستى. ەليسەي سارايىنىڭ مالىمدەۋىنشە، كەزدەسۋ بارىسىندا «سيرەك جانە ستراتەگيالىق مەتالدار بويىنشا تىعىز ىنتىماقتاستىق» تالقىلانۋ ۇستىندە.
بۇل ساپار ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى ودان ءارى نىعايتۋعا باعىتتالعان دەلىنەدى. فرانتسيا ءۇشىن وزبەكستان — ماڭىزدى ۋران جەتكىزۋشىسى، ال تاشكەنت ءپاريجدىڭ ەنەرگەتيكالىق تاجىريبەسىنە قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىر.
ۋران. وزبەكستان نيگەردىڭ ورنىن الماستىرادى
وزبەكستان مەن فرانتسيانىڭ بايلانىستارى سوڭعى جىلدارى ايتارلىقتاي نىعايدى. 2023 جىلدىڭ قاراشا ايىندا شاۆكات ميرزيوەۆ پەن ەممانۋەل ماكرون سامارقاندا كەزدەسكەن بولاتىن. ول كەزدە فرانتسۋزدىق Orano كومپانياسى وزبەكستاندا ۋران ءوندىرۋدى وزدىگىنەن باستايتىنىن جاريالاپ، جوباعا 500 ميلليون دوللارعا دەيىن ينۆەستيتسيا سالۋعا نيەتتى ەكەنىن مالىمدەگەن.
فرانتسيا ءۇشىن ۋرانمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى وزەكتى بولىپ تۇر. ەلدەگى 18 اتوم ەلەكتر ستانتسياسى جالپى ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 65%-ىن وندىرەدى. بىراق 2023 جىلى نيگەردەگى اسكەري توڭكەرىستەن كەيىن، ونداعى Orano كومپانياسىنىڭ كەن ورنى فرانتسيا ءۇشىن قولجەتىمسىز بولىپ قالدى. بۇل كەن ورنى ەلدىڭ ۋران يمپورتىنىڭ 20%-ىن قامتاماسىز ەتەتىن ماڭىزدى رەسۋرس ەدى.
ال وزبەكستان ءوز ەنەرگەتيكالىق سەرىكتەستەرىن ءارتاراپتاندىرۋدى ماقسات ەتىپ وتىر. ەلدىڭ ەكونوميكاسى قارقىندى دامىپ كەلەدى. 2024 جىلى ءجىو 6%-عا، ال حالىق سانى 2%-عا ءوستى. وسىعان بايلانىستى ەنەرگەتيكالىق سۇرانىس تا ارتىپ وتىر.
وزبەكستان ۋران ءوندىرۋ بويىنشا الەمدە بەسىنشى ورىندا. ىلگەرىدە وزبەكستان بۇل مەتالدىڭ شامامەن 7%-ىن وندىرسە، 2023 جىلى 4 مىڭ توننا ۋران وندىرگەن. 2030 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىشتى 7 مىڭ تونناعا دەيىن ارتتىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
2019 جىلدان باستاپ فرانتسۋز-وزبەك Nurlikum Mining بىرلەسكەن كاسىپورنى (Orano مەن مەملەكەتتىك «ناۆويۋران» كومپانياسى نەگىزىن قالاعان) جەلكەندى ۋران كەن ورنىندا گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ كەلەدى. 2023 جىلى Orano العاشقى سىناق پارتياسى رەتىندە 350 كگ ۋران وندىرگەنىن حابارلادى.
جاڭارتىلاتىن ەنەرگياعا كوشۋ
ميرزيوەۆ ۇكىمەتى ەنەرگەتيكالىق سەكتوردى جاڭعىرتۋ جۇمىستارىن دا قولعا العان. بيلىك 2030 جىلعا قاراي جاڭارتىلاتىن ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ۇلەسىن 16%-دان 54%-عا دەيىن ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.
فرانتسۋزدىق TotalEnergies كومپانياسى 2022 جىلى سامارقاند وبلىسىندا 131 مۆت قۋاتى بار «تۋتلي» كۇن ەلەكتر ستانتسياسىن ىسكە قوستى.
2024 جىلى Voltalia ەنەرگەتيكالىق كومپانياسى حورەزم وبلىسىندا 100 مۆت قۋاتى بار Sarimay Solar كۇن ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسىن باستادى. بۇل جوبا 2025 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي اياقتالۋى ءتيىس.
وزبەكستاندا ەۋروپالىق اتوم ستانتسياسى سالىنا ما؟
وزبەكستان اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋ ماسەلەسىن دە قاراستىرىپ جاتىر. بۇل باعىتتا بىرنەشە فرانتسۋز كومپانياسىمەن كەلىسسوز جۇرگىزىلۋدە.
«ۋزاتوم» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى ازيم احمەدحادجاەۆتىڭ ايتۋىنشا، Assystem — تەحنيكالىق سەرىكتەس، Bureau Veritas — پەرسونالدى وقىتۋ ءۇشىن، ال Framatome — ەلەكتر ستانتسيالارىن تەحنيكالىق باسقارۋ بويىنشا سەرىكتەس بولماق.
قازىرگى ۋاقىتتا وزبەكستاندا شامامەن 50 فرانتسۋز كومپانياسى جۇمىس ىستەيدى.
وزبەكستان مەن فرانتسيا اراسىنداعى ەنەرگەتيكالىق ىنتىماقتاستىق ارتىپ كەلەدى. تاشكەنت ۋران ءوندىرىسىن ۇلعايتىپ، جاڭارتىلاتىن ەنەرگياعا كوشۋدى جوسپارلاپ وتىر. ال پاريج ءۇشىن وزبەكستان — ستراتەگيالىق ماڭىزدى رەسۋرس كوزى.
