قازاق حالقى ءۇشىن قۇربان بولعان باتىرلارعا، جىردان تۇرعىزىلعان ەسكەرتكىش.
اۆتوردان
ءبىز قازاقپىز، مەن قازاقپىن،
سەن دە قازاق، ول قازاق.
قازاق ءۇشىن وتقا ءتۇسىپ،
جانعاندار كوپ مازداپ-اق.
تاراۋيحتا اتتارى جوق،
بىز بىلمەيتىن نە كەرەك،
قاي جەردەن،- دەپ، قاي رۋدان،-دەپ،
سۇراماڭىز قازبالاپ.
بار شىندىقتى جازۋ ءۇشىن،
قولعا الدىم قالامدى.
ەر عىپ ءوسىر، قۇل قىلما،
- دەپ، ءجاسوسپىرىم بالاڭدى.
جىلنامالار جىلعاسىنان،
جىراۋلارداي جىر جازىپ،
كازاكتاردىڭ قىلىشى سالعان،
جازايىن،- دەپ، جاراڭدى.
باتىرلار كوپ قازاقتا،- دەپ،
ماقتاعانمەن بولمايدى.
قازاعىمنىڭ سانى وسكەنمەن،
باتىر ورنى تولمايدى.
كوپ باتىردان دەرەك تە جوق،
كىتاپ تا جوق جازىلعان،
قانمەن جازعان تاريحتاردى،
بىلمەگەنىڭ سول قايعى.
ۋاقىت شىركىن تۇرمايدى عوي،
بىر ورنىندا ايالداپ.
ال، وقۋشىم كەلدىم ساعان،
عاسىرلاردان اياڭداپ.
كونە كوز ءبىر قاريادان،
ەستىگەن وسى اڭگىمە،
پارىز ساناپ جاس ۇرپاققا،
بەرۋدى مەن بايانداپ.
2
بالىق اۋلاپ ەركە ەرتىسكە،
بارعان ەدىم كوكتەمدە.
بوزتورعايلار انگە باسىپ،
قويلار جاتقان بوكتەردە.
ءبىر قاريا مال قايىرعان،
جايعاستى دا جانىما،
كوزىن قاداپ كوكجيەككە،
كوپ قارادى وتكەلگە.
ءومىر-وتكەل بىلگەندەرگە،
كىمدەر جالداپ وتپەدى.
قىسقا اينالعان ىنجىقتاردىڭ،
ومىرىنىڭ كوكتەمى.
بولاشاقتى بولجاي العان،
ۇرپاق ءۇشىن قان توككەن،
باتىرلاردان، وتكەن كۇننەن،
امال قانشا جوق بەلگى.
اقساقالدىڭ سول ءبىر ساتتە،
نە جاتتى ەكەن ويىندا.
ءجۇردى مە الدە شەجىرە ايتىپ،
حاس باتىردىڭ تويىندا.
ءبىر تىلسىم كۇش قاريانى،
تۇڭعيىققا سۇڭگىتتى،
ۇمىتتىرىپ بوكتەردەگى،
جۋساپ جاتقان قويىن دا.
ءتۇستى مە ەكەن الدە ەسىنە،
جاستىق شاعى شالقىعان.
سۇلۋ قۇشىپ، سۇيسىنگەن ءسات،
جان-دۇنيەسى بالقىعان.
مۇمكىن، ەرتتەپ كوك دونەنىن،
قيالمەنەن قالىقتاپ،
سارىارقامدى ارالاپ ءجۇر،
جۋسان ءيسى اڭكىعان.
ەسكە الدى ما جيىرما بەستى،
كەتكەن كەزىن باعىنباي.
وكسىتتى مە وتكەن كۇندەر،
قالعان قامال الىنباي.
شاۋجايىنا جابىسىپ اپ،
جىبەرمەيدى قارتتىعى،
قۋسا-داعى جەلگە ءمىنىپ،
جەتكىزبەيدى ساعىمداي.
3
بالالارىن، نەمەرەسىن،
مۇمكىن ويلاپ جابىقتى.
ءبىر جۇمباق جان، جانى نەدەن،
سونشامالىق قامىقتى.
قايعىسى ونىڭ كوپ بولدى ما،
الدە مۇمكىن، تاۋكىمەت،
ماڭدايىنا اجىمدەر دە،
ورنەك سالىپ الىپتى.
قيال كەتتى تاۋدان اققان،
وزەندەي بوپ گۇرىلدەپ.
سول كەزدەرى شاقىردى الدە،
قولىن بۇلعاپ، جۇگىر،- دەپ.
دۇعا وقىدى، بولماسا الدە،
تۇسىنىكسىز مەن ءۇشىن،
قاريامىز كوپ وتىردى،
وز -وزىمەن كۇبىرلەپ.
نە ويلادى، نەنى ايتتى،
ەستىمەدىم داۋىسىن تەك.
نەگە سونشا قينالدى ەكەن،
تەك جاقسىلىق بولسىن دەپ.
داستۇرمەنەن اتالاردان،
قالعان بىزگە مۇرا بوپ،
سالەم بەردىم جاقىن بارىپ،
«اللادان نۇر جاۋسىن»،*-دەپ.
سالەمدى الدى اقساقال دا،
ماعان-داعى نۇر تىلەپ.
باق قاراسىن قاراعىم،- دەپ،
قىدىر مويىنىن بۇرسىن،- دەپ.
ءجون سۇرادى:- قايدان كەلدىڭ،
قاي رۋدانسىڭ قاراعىم؟
جالعىز كۋا ەرتىس قانا،
اعىپ جاتقان بۇلكىلدەپ.
-ءۇش جۇرتىمنىڭ ءبىرى،- دەگەن،
ناعاشىما كەلىپ ەم.
بارقىتبەلدىڭ كۇنگەيىنەن،
قالىڭ نايمان ەلىنەن.
اتپەن جۇرسە بەس كۇندىك جەر،
قۇس قاناتى تالاتىن،
ماعان قىمبات، ءسىز بىلمەيتىن،
ۇرجار اتتى جەرىنەن.
4
سول ءبىر جەردە كىندىك قانىم،
تامعان ەكەن تامشىلاپ.
كەلدىم مۇندا شىندىق ىزدەپ،
تۇلپارىمدى قامشىلاپ.
بابالاردان ءبىر دەرەك بار،
سونى ايتپاق ناعاشىم،
تاريحتاردىڭ قويناۋىنان،
كورسەم شىركىن ارشىپ اپ.
ۇلى بابام اق پاتشاعا،
قارسى شىققان تايسالماي،
تۇرسا ەكەن،- دەپ، قازاعىمنىڭ،
شاڭىراعى شايقالماي.
يتجەككەندە، سىبىردە ءولدى،
-قۇل بولما،- دەپ، باسقاعا،
ءبىر عاسىرداي بار شىندىقتى،
جۇردىك بىزدەر ايتا الماي.
ال، اتاممىز بولىس بوپتى،
باقتى دەگەن اۋىلدا.
اقتاس دەگەن جايلاۋى ەكەن،
تارباعاتاي تاۋىندا.
قىزىلدار كەپ قىرعىن سالىپ،
قىتاي اسىپ كەتسە دە،
ول جاقتا دا قارايلاسقان،
تۋعان-تۋىس، باۋىرعا.
قىتايدا ونىڭ زيراتى دا،
ىزدەپ بىراق تاپپادىق.
قاراساق تا ول جاقتا ءبىز،
مۇراعاتتى اقتارىپ.
حالىق جاۋى دەگەن اتپەن،
ۇلتشىلدارىم سوتتالسا،
ەگەمەندى ەل بولعان سوڭ،
جاتىر مىنە اقتالىپ.
كەزدەر بولعان مارقاسقالار،
سەبەپسىزدەن سورلاعان.
زار زامان بوپ اسپانىمدى،
قايعى بۇلتى تورلاعان.
باسقالارعا باستى يمەگەن،
بابالارعا ولەڭنەن،
ءبىر ەسكەرتكىش ورناتا السام،
ەرلىككە تەڭ سول ماعان.
5
-ءپالى،- دەدى اقساقال دا،
مىنا سوزگە مارقايىپ.
-بىلمەگەن سوڭ تاريحىڭدى،
جۇرە المايسىڭ شالقايىپ.
ساتبەك اتتى باتىردىڭ مەن،
ۇرپاعى ەدىم بالام-اي.
جازا المايمىن امال قانشا،
قالدىم مىنە قارتايىپ.
اقساقال دا تانىسقان سوڭ،
اعىتتى اڭگىمە بۇلاعىن.
تالاي شىندىق ەستىگەنگە،
قانىق بولدى قۇلاعىم.
اۋىلىم مەنىڭ «كازاك قىرعان»،
جەردە،- دەگەن كەزدە مەن،
نەگە سولاي اتادى، - دەپ،
اقساقالدان سۇرادىم.
-جاس ەكەنسىڭ ءسوز ۇعارلىق،
بالام ساعان نە دەيىن.
تىڭداساڭىز بولعان تاريح،
بىراز سىرلار توگەيىن.
كوپتەن بەرى شەشىلمەپ ەم،
اقتارايىن ءبىر شىندىق،
ايتپايىن،-دەپ، جۇرسەم-داعى،
بۇلكىلدەيدى كومەيىم.
سول ءبىر جەردى «كازاك قىرعان»،
- دەپ اتايدى ءبىلىپ قوي
اڭىز ەمەس، بولعان تاريح،
قۇلاعىڭدى ءتۇرىپ وي.
بالىقشىسىڭ، مۇمكىن اقىن،
باياندايىن قاراعىم،
سول كەزدەردە، سول زاماندا،
كازاك سالعان بۇلىك قوي.
كەزدەر بولعان ەركىن جۇرگەن،
قازاقتان باق تايماعان.
مىڭعىراعان مالىمەنەن،
بايتاق جەردى جايلاعان.
سول زاماننىڭ باتىرلارى،
ەرەكشە بوپ تۋىلىپ،
نامىس ءۇشىن جانىن قيىپ،
باسىن وققا بايلاعان.
6
كورەگەن بوپ اقساقالدار،
بولاشاقتى بولجاپتى.
باق دارىعان قازاعىمدى،
قىدىر-اتا قولداپتى.
امەڭگەرلىك جولدى ۇستاپ،
باعىنعان سوڭ حالايىق،
جەتىم دەگەن، جەسىر دەگەن،
تۇسىنىك تە بولماپتى.
حاندارىمىز ءبىر جارعىمىن،
باسقارىپتى حالىقتى.
شاريعاتتان كوپ ەرەجە،
باسشىلىققا الىپتى.
بەرەكە مەن تىنىشتىقتىڭ،
ورناعانى سونشاما،
بولزتورعايلار قوي ۇستىندە،
جۇمىرتقالاپ قالىپتى.
سول تىنىشتىق بۇزىلىپتى،
كازاكتار كەپ اۋىلعا.
اراق-شاراپ الا كەپتى،
تىنىش جاتقان قاۋىمعا.
ماس بولعاندار قىزدى كورسە،
قىزارتقان سوڭ كوزدىرىن،
قىز – كەلىنشەك كۇدىك الىپ،
شىعا الماپتى ساۋىنعا.
اتامانى ەرماك دەگەن،
كەلگەن مۇندا سىبىردەن.
قازاعىمنىڭ بايلىعىنا،
كوزىن قاداپ ۇڭىلگەن.
قۇلقىننىڭ قۇلى بولعان،
جالدامالى كازاكتىڭ،
ماڭگىلىككە وسى جەردە،
قالاتىنىن كىم بىلگەن.
ساتبەك اتام وسى اۋىلدىڭ،
اڭشىسى ەدى سۇرمەرگەن.
بىرەۋلەرگە جالشى بولماي،
اڭشىلىقپەن كۇن كورگەن.
توقالى مەنەن بايبىشەسىن،
قازاق ۇيدە قالدىرىپ،
جاسىبايدان قۇلجا اتىپ،
ورالاتىن جۇلدەمەن.
7
قانشا كەدەي بولسا – داعى،
كورمەپتى ول باس ۇرىپ.
ار-ۇجدانى ەشبىر جەردە،
كورگەن ەمەس باسىلىپ.
جاس توقالىن زورلاماقشى،
بولعان كەزدە ورالدى،
قولاڭساسى قولقا جارعان،
ەرماك دەگەن باسىنىپ.
مۇنداي سۇمدىق قۇلاق ەستىپ،
تىپتى كوزى كورمەگەن.
قارس ايرىلدى كوكىرەگى دە،
ىزا- نامىس كەرنەگەن.
باسىن شاۋىپ تاستاۋ كەرەك،
ەسكى ءداستۇر بويىنشا،
مۇنداي قورلىق كورۋ دەگەن،
تەڭ بولادى ولگەنمەن.
دالا زاڭى سونداي قاتال،
ادىل بولعان بىراق تا.
تالاي پەندە شىداماعان،
تاعدىر سالعان سىناققا.
قاسىم – حاننىڭ قاسقا جولى،
جەتى جارعى جانە دە،
جاۋاپ بەرگەن شەشىلمەيتىن،
وسىنداي ءبىر سۇراققا.
وسىنى ويلاپ ءسوز سويلەدى،
قاڭعىپ كەلگەن كازاكقا:
-قانداي قازاق شىداپ تۇرار،
مىناۋ بولعان مازاققا.
بۇل جالعانمەن جالعاپ تۇرعان،
جىبىڭدى مەن كەسەمىن،
قينامايمىن ءتىپتى سەنى،
تۇسىرمەيمىن ازاپقا.
قازاعىمدا قىزدار كوپ قوي،
توقال ماعان تابىلار.
مازداپ جاتقان جالىن سونسە،
قايتىپ قايتا جاعىلار.
كەردەڭ تارتقان كەۋدەڭدەگى،
باسىڭدى مەن الماسام،
قالدىقتارىڭ قالسا ەگەر،
كەيىن تاعى قاعىنار.
8
مەن دە ەرمىن ەڭىرەگەن،
حالىق قامىن جەگەن ەم.
بىراق سەندەي كىناسىزدى،
زارلاتقام جوق دەگەنمەن.
ساسىق تەكە سەكىلدەنىپ،
ساپسيعانمەن ساقالىڭ،
قوشتاسادى اقىماق باسىڭ،
كەۋدەڭدەگى دەنەڭمەن.
بەلدەۋدەگى قىلىش ءتۇستى،
وسى ساتتە ويىنا.
پارىزدى وتە،- دەپ، اتاسى،
ىلىپ كەتكەن موينىنا
سان عاسىرلار بۇدان بۇرىن،
بۇل قىلىشپەن باباسى،
كاززاپتەردىڭ باسىن العان،
ارعىن-وزەن* بويىندا.
سول قىلىشتى باتىر الدى،
ىزا-كەكپەن قولىنا.
جىعايىن،- دەپ، باسىنعاندى،
وزى قازعان ورىنا.
ەرماك تاعى باتىر ەدى ،
جاۋ جاسقايتىن ايبىنى،
قوشتاسارىن بۇل جالعانمەن،
كەش ءتۇسىندى سورىنا.
ەكى اياقتان الشاڭ باسىپ،
تۇردى كازاك تالتايىپ.
قولدان كەلسە قىلىپ ال،- دەپ،
تۇرعانداي ما شالقايىپ.
قىننان شىققان الماس قىلىش،
قان ساعىنعان تالاي جىل،
شاپقان كەزدە اتاماندى،
قۇلادى ول جانتايىپ.
اق پاتشانى ارقالانىپ،
جۇرگەن كازاك جالدانىپ.
جىعىلسا دا تۇرەگەلدى،
ساسىق كەۋدە پاڭدانىپ
قايقى قىلىش جارق ەتكەندە،
جەرگە ءتۇسىپ دومالاپ،
بۇل قالاي،- دەپ، دەنەسىز باس،
كەتە باردى تاڭ قالىپ.
9
سونداي، قالقام ءبىر وقيعا.
بولعان ەكەن وڭىردە.
ال، بابامىز نامىس ءۇشىن،
باسىن تىككەن ولىمگە.
كازاكتاردىڭ باسىن العان،
تاريحىمنىڭ كۋاسى،
سول قىلىشى بابامىزدىڭ،
ىلىۋلى تۇر تورىمدە.
شەگىندىرسەك ارتقا قاراي،
وتكەن ءبىراز عاسىردى.
باسقا ەلگە قۇل بولعاندار،
كورسەتپەدى – اۋ اسىلدى.
قازاعىمنىڭ دالاسىندا،
بولعان بارلىق شىندىقتى،
باسقا جەرگە تىعىپ بىزدەن،
مۇراعاتقا جاسىردى.
قابانبايداي، بوگەنبايداي،
باتىرلارىم قانشاما،
بالا كەزدەن سول جىرلاردى،
تىڭداپ وستىك تامسانا.
مىنبەلەرگە شىعىپ الىپ،
دۇشپان جوقتا ەر بولىپ،
ال، بىرەۋلەر;- باتىرمىن،- دەپ ،
وزەۋرەيدى سونشاما.
وتار بولعان باسقالارعا،
ومىر-باقي قور بولار.
ارلاندارىم قويان بولسا،
دالام قالاي قورعالار.
ەشقاشاندا ەشبىر جەردە،
نامىسىڭدى جىبەرمە،
ارىستاندى قوي باسقارسا،
ارىستاندار قوي بولار.
قيامەتتى ايتسام ەگەر.
كوتەرە الماس قىرىق قۇل.
بار بولمىستى زەرەك كوڭىل،
ايتپاي ءبارىن ۇعىپ تۇر.
قازاق كورگەن قورلىق ازداي،
پوليگون،-دەپ اتالىپ،
اباي اتام تۋعان جەردە،
بومبا جاردى قىرىق جىل.
10
باتىرلاردىڭ ۇرپاعى ەدى،
ساتبەك اتتى ەسىلىم.
جازىپ كەتكەن جادىمىزعا،
قاشاپ تۇرىپ ەسىمىن.
ال، وسىمەن ءتامام بولسىن،
كازاك قىرعان باتىرمەن،
جاماي المان تاريحىمنىڭ،
جىرتىعى مەن تەسىگىن.
سىن ساعاتى تۋعان ساتتە،
بىر قادام دا شەگىنبە.
نامىس ءۇشىن، وتان ءۇشىن،
باسىڭدى تىك ولىمگە.
تومەن ەتەك ءبىر ايەلدىڭ،
نامىسى دەپ قاراماي،
بار قازاقتىڭ نامىسى دەپ،
بىلۋ كەرەك تەگىندە.
دەپ،-اقساقال ءبىر كۇرسىنىپ،
شاقشاسىن اپ قولىنا.
ۇمىت بولعان حاس باتىردى،
ەسىنە الدى تورىعا.
-سەندەر تۇگىل ءبىز بىلمەيمىز،
قايتەيىن-اي قاراعىم،
ءبىر تاريحشى ءسوز جازبادى،
قازاعىمنىڭ سورىنا.
تالاي جەردى ارالاتتىم،
تاريح اتتى قايىقپەن.
وتكەن سونداي ءبىر زاماندار،
جالشىسى مەن بايى تەڭ،
اڭگىمەمەن بايقاماپپىز،
كۇن دە ەڭكەيىپ قالىپتى،
قايتايىن ،- دەپ، تۇردى ورنىنان،
اقساقالىم بايىپپەن.
مەن دە قالدىم جاعالاۋدا،
تەرەڭ ويعا كومىلىپ.
جاس جۇرەگىم تەبىرەنىپ،
جىلادىم ءبىر ەگىلىپ.
بۇرىن-سوڭدى ولەڭ جازىپ،
كورمەسەم دە و توبا،
وسى جىرلار كەلىپ قالدى،
كومەيىمە توگىلىپ.
11
قۇلدىق سەزىم، قۇلدىق سانا،
قالاي ودان ساقتاندىق.
كازاك اتىن ماقتان ەتسەك،
ناعىز قۇداي اتقاندىق.
قانى سۇيىق سول كازاكقا،
ەسكەرتكىش تە ورناتىپ،
اقسۋ اتتى قالامىزدا،
قۇل بولعاندى ماقتان عىپ.
ناعىز حاننىڭ تۇكىمدارى،
باستى ەشكىمگە يمەگەن.
جاۋلاسا دا جارتى الەمدى،
دىن-داستۇرگە تيمەگەن.
كازاكتاردى قالقان قىلعان،
كنيازدىكتىن بارلىعىن،
شىڭعىس – حاننىڭ ۇرپاقتارى،
ۇش عاسىرداي بيلەگەن.
شىڭعىس دەسە جارتى الەم،
بوركىن شەشىپ تاستايتىن.
ءبىلىپ ءجۇرسىن ۇرپاقتارىم،
باتىرلار كىم، قاسكوي كىم.
قارىزدان دا قۇتىلار ەك،
سول باباگا ورناتساق،
ءبىر ەسكەرتكىش ورتاسىنان،
ويىپ تۇرىپ ماسكەۋدىڭ.
نامىس وتى ءبىر وشكەن سوڭ،
قايتا جاعۋ بولار مۇڭ.
سول نامىستىڭ قايدان بىلدىك،
قايدا بارىپ قونارىن.
جەلتوقساندا مۇز ايدىندا،
قايراتتاعى بۇلا كۇش،
حاس باتىردىڭ ەرلىگىنىڭ،
سارقىنشاعى بولارىن.
سەكسەن التى سول كەشىندە،
تۇعىردا تۇلەپ قىرانىم،
باس كوتەردى قۇل بولماسقا،
قايرات اتتى ۇلانىم،
سۇڭقار تەكتەس سول باتىرىم،
ولگەن كەزدە ناقاقتان،
ەستىگەندە ءسوز تابا الماي،
ۇنسىز تۇرىپ جىلادىم.
12
باسقا بىرەۋ، باسقا تىلدە،
باسقارعانعا توزبەدى.
ەسىنە الدە ءتۇستى مە ەكەن،
ساتبەك – بابا كەزدەرى.
باسى تۇگىل، تىزەسىن دە،
يمەي كەتكەن ۇلاننىڭ،
جۇرەگىمدە جازۋلى تۇر،
ايتىپ كەتكەن سوزدەرى;
-ادىلەتتىك مەنىڭ جولىم،
وعان كامىل سەنەمىن.
مەن ءبىر بۇتاق، امان بولسىن،
قازاق اتتى ەمەنىم.
ەركەك توقتى قۇرباندىققا،
شالىنادى قاشاندا،
بار قىلمىسىم ۇلتتى ءسۇيدىم،
ۇلتىم ءۇشىن ولەمىن.
ۇمىتپادىم قايدا جۇرسەم،
قازاق دەگەن زاتىمدى.
تۋ ەتتىم مەن نامىسىما،
كازاك قىرعان باتىردى،
حالقىم ءۇشىن ءولىپ كەتسەم،
ارمان بولماس مەندە دە،
تاريحىما قانمەن جازام،
قايرات دەگەن اتىمدى.
ءتاڭىر بەرگەن مىنا ءومىر،
سورىم با، الدە باعىم با.
جان بەرسەڭ دە سورلى بولىپ،
باسقالارعا باعىنبا.
ەڭبەكتەگەن بالامىزدان،
ەڭكەيگەن سوناۋ اقساقال،
وسى ايتقان سوزدەرىمدى،
جازىپ السىن جادىنا.
اقتىق ءسوزى وسىنداي بوپ،
كەتتى كەلمەس كوشىمەن.
قوشتاسا الماي اناسىمەن،
تۋعان-تۋىس، دوسىمەن.
قايرات جايلى داستان جازسا،
قالار ەدىم مەن-داعى،
ءبىر ەسكەرتكىش كورگەندەي بوپ،
تاريحىمنىڭ توسىنەن.
13
جانتىق بولعان اقىندارعا،
تالاي باتىر وكپەلى.
ساتبەك باتىر قازاعىمنىڭ ،
قىرانى ەدى كوكتەگى.
كازاك-ورىس، ءۇش ءارىپتى،
كەۋدەسىمەن قارسى العان،
باتىر جولىن جالعاستىرعان،
قايرات سىندى كوك ءبورى.
شىندىق ىزدەپ، قابدەش، مۇحتار،
تالاي تاڭدى اتىردى.
ال بىرەۋلەر:- تاريح جوق،- دەپ،
باسىمىزدى قاتىردى.
قۇردىمدارعا كەتىپ دالەل،
بارماق قالىپ شايناۋدا،
قولدان تاريح جاساعاندار،
مانساپ ءۇشىن ساتىلدى.
جاۋ جوق كەزدە باتىرلار كوپ،
تالاسپاعىن ولارمەن.
بۇگىن باتىر تابا المادىم،
رەنجىمەيمىن وعان مەن.
جاۋعا شاۋىپ اتويلاعان،
قازاعىمنىڭ قىزدارى،
ساتبەك سىندى باتىر تۋسا،
اتقوسشىسى بولار ەم!!
سوگىلمەسىن ىرگەڭ سەنىڭ،
قازاق اتتى ۇلىسىم.
ۇمىتپاڭىز حالقىم مەنىڭ،
ساتبەكتەردىڭ ۇلى ءىسىن.
بەيكۇنا ەل قىرعىن كورمەي،
بولاشاقتا قازاعىم،
تەك مۋزەيدەن كورسە دەيمىن،
كازاكتاردىڭ قىلىشىن.
ءبىز بىلمەيتىن الدىمىزدا،
قيىندىقتار تۇر تاعى،
ويلاپ كەتسەم كوپ بولعان عوي،
تاريحىمنىڭ بۇلتاعى.
مۇنى جازعان بىلگىڭ كەلسە،
شىڭعىس-حانداي باتىردىڭ،
امالسىزدان اقىن بولعان،
جيىرما التىنشى ۇرپاعى.
* «اللانىڭ نۇرى جاۋسىن»، – ارابتىڭ «اسسالاۋمۋعالەيكۋم»، -ءسوزىنىڭ قازاقشا بالاماسى.
* ارعىن-وزەن – سىبىردەگى قازىرگى ارگۋن وزەنى.
تامىز 2007 جىل
ەكىباستۇز قالاسى.
كوشپەندىلەر كەرۋەنى
كوشپەندىدەن، كوك بورىدەن، تارتىپ تاريح ارباسىن.
كەڭ پەيىلدى، عۇن ۇرپاعى، تاپقان سودان جالعاسىن.
كودەكسىن قۇمانداردىڭ، -قۇل بولما،- دەپ، باسقاعا،
كۇلتەگىننىڭ تاستارىندا، سالعان ەكەن تاڭباسىن.
كەرۋلەنىم، كۇنشىعىسىم، تىرناپ ەسكى جارانى.
كۇندەرىمنەن قۇل بوپ وتكەن، تازارتايىن سانانى.
كەزدەرىمدى ساعىندىرىپ، قيالمەنەن شارىقتاپ،
كوك ءبورىنىڭ ءىزى قالعان، ارالايىن دالانى.
كونە ساقتان، باتىرلاردان، تاريح جەلى ەسەدى،
كىندىكتەرىن قىلىشپەنەن كەسكەن ەكەن دەسەدى.
كۇمبەزدەرى كوك تىرەگەن سارايلاردان ارتىق قىپ،
كيىز ءۇيدى ويلاپ تاپقان بابالارىڭ كەشەگى.
كىل باتىرلار قۇرىش كەۋدە، بيلىك ايتسا تۇعىردان.
كىسىمسىگەن بۇكىل باتىس، جۇك ارتىنا تىعىلعان.
كاپ تاۋىنان كەلگەن سۇلۋ، كەلىن بولىپ باباما،
كەزدەر بولعان تاريحىمدا، قۇدا كەلگەن قىرىمنان.
كورسەتپەدى قۇل بولعاندار، باستان وتكەن تاريحتى
كەرەكسىز بوپ كون تەرىدەي، مۇراعاتتا قالىپتى.
كۇڭگىرت تارتقان وتكەنىڭە، شام جاعايىن اعايىن،
كەلەشەككە بارار ۇرپاق، كورسىن ناعىز جارىقتى.
كەرەگەڭنىن جەل كوتەرگەن، جاپتىم تالاي ەتەگىن.
كەلەكەسىن، كوپ مازاعىن، كورمەسىن دەپ شەت ەلدىڭ.
كۇن استىندا كوشپەندىلەر، تويىڭ بولسا ەگەر دە،
كۇرەڭ ءمىنىپ كۇلدىرلەتىپ، مەن دە كەلىپ جەتەرمىن.
كۇز
كوك دونەندەي جەلە جورتىپ بۇلكىلدەپ.
كەلىپ جەتتى كۇز كۇندەرى بىرتىندەپ.
كۇزەكتەگى مالشى اۋىلدى مازالاپ،
كۇن كۇركىرەپ، جاڭبىر جاۋدى سىركىرەپ.
كۇرەڭقاباق كۇن دە كەتتى سالقىنداپ.
كوك جۇزىندە جاسىن ويناپ جارقىلداپ.
كەرۋەنباسى سەكىلدەنىپ قىركۇيەك،
كەلە جاتىر ىزعار، سۋىق ارتىپ اپ.
كۇرسىندىرىپ قۇلان جورتقان دالانى.
كەرۋەن تارتىپ قۇستار قايتىپ بارادى.
كوكوراي بەل ساعىمداي بوپ سارعايىپ،
كەلمەس كۇندەر ارتىنا ءبىر قارادى.
كولەڭكە دە كۇننەن - كۇنگە قىسقارىپ.
كىربىڭ تارتقان كوڭىلدەرگە مۇڭ سالىپ.
كەلەر جىلى ورالار،- دەپ، تىرنالار،
كوزىمەنەن شىعارىپ ساپ تۇر حالىق.
كىمدەر بىلگەن، كىمنىڭ قايدا تۇراعى.
كوپ ەكەن عوي بۇل تىلسىمنىڭ سۇراعى.
كەتكەن جازدى شىعارىپ ساپ قارا كۇز،
كەيۋاناداي قولىن بۇلعاپ تۇر ءالى.
جاز
جاڭبىردىڭ كۇمبىرىنە قۇلاعىن ساپ.
جاز كەلدى كوكتەم- قىزدى شىعارىپ ساپ.
جاپىراقتان مولدىرەپ جاس تامعاندا،
جانارىنا جاس سۇلۋدىڭ تۇرادى ۇقساپ.
جارقىلداپ جاسىن ويناپ اۋىق - اۋىق.
جوڭكىلىپ بۇلت كوشەدى قىردان اۋىپ.
جەل سوعىپ، جۋسان ءيسى مۇرىنعا ۇرسا،
جۇپارىنان قالاسىڭ راحات تاۋىپ.
جادىراپ كۇن دە شىقتى بۇلتتى سوگىپ.
جارقىراپ، جەر جۇزىنە نۇرىن توگىپ.
جىلىنىپ كۇن نۇرىنا بيىك شىڭدار،
جاتادى قىزدىرىنىپ نارداي شوگىپ.
جايلاۋ كەشىن ساعىنباس قانداي پەندە.
جاڭعىرتىپ تاۋدىڭ ءىشىن يت ۇرگەندە.
جايباراقات دەم الار قويشى قاۋىم،
جامىراتىپ قوزى - لاعىن جاسىل بەلدە.
جىلتىلداپ سۋ اعادى جىلعالاردان.
جايباراقات قالمايدى تۇرعان ادام.
جەمىس - جيدەك ءوسىرىپ باۋ - باقشادا،
جەڭگەلەر دە جۇمىستان قۇر قالماعان.
جاسىل جەلەك جايقالسا جەر بەتىندە.
جۇمىر جەردىڭ كوز تويماس كەلبەتىنە.
جىمىڭداعان جۇلدىزى كوك اسپاننىڭ،
ءجۇز قۇبىلىپ وينايدى كول بەتىنە.
جاعاجايدىڭ ساعىنىپ كوك قۇراعىن.
جاستىعىمدى ەسكە الىپ كەپ تۇرامىن.
جاسىتپا، - دەپ، اقىندى كۇز كەلگەندە،
جالىنىپ جاراتقاننان كوپ سۇرادىم.
كوكتەم
كوكتەم كەلىپ جەردىڭ ءجۇزى قۇلپىردى.
كەتكەن قۇستار قايتا ورالدى بىلتىرعى.
كوكقۇتانعا ۇيرەك، قازدار قوسىلىپ،
كولدىڭ باسى انگە ۇلاستى ءبىرتۇرلى.
كوكورايمەن كومكەرىلدى جەر بەتى.
كوز تويماستاي وزگەرىپتى كەلبەتى.
كۇن نۇرىنان بۋسانعاندا قارا جەر،
كورىنبەيدى تۇمان باسقان ەل شەتى.
كەتكەن كەزدە اسپان جىلاپ ەڭكىلدەپ.
كىرپىگىنەن جاس تامادى مولتىلدەپ.
كۇرەك - كەتپەن قولدان تۇسپەي ۇزاق كۇن،
كوشە بويىن سۋ باسقاندا كولكىلدەپ.
كوكقاسقانىڭ شوپان تارتىپ ايىلىن.
كۇنگەي جاقتان ىزدەپ كەتتى جايىلىم.
كەكىلدەرىن جەلپىلدەتكەن كوپ بالا،
كەلتەلەپتى جال - قۇيرىعىن تايىنىڭ.
كەتكەن كۇندەر كورسەتپەيدى قاراسىن.
كەلگەن كوكتەم ەمدەمەسە جاراسىن.
كۇڭگىرت تارتقان بال داۋرەننىڭ بال كۇنى،
كوكجيەكتە ساعىم بولىپ باراسىڭ.
كەتكەن قىسقا وكپە، نازىم جوق مەنىڭ.
كەش ءتۇسىندىم بۇل جالعاننىڭ وتكەنىن.
كۇلكى بولماي باسقالارعا قازاعىم،
كورسە ەكەن كەلەر جىلدىڭ كوكتەمىن.
كۇلىمدەيدى كوك اسپاندا نۇرلى كۇن.
كوپپەن بولسىن كوكتەم كەلسە تىرلىگىڭ.
كوكجيەككە كوزىن تىگىپ، باعدارلاپ،
كوك ءبورىنىڭ تۇقىمدارى تۇر بۇگىن.
قىس
قوشتاسىپ قارا كۇزبەن جاڭبىر توككەن.
قۇبا بەل مۇڭايادى، بۇلتتار شوككەن.
قۋارىپ قىلتيعان ءشوپ، قۇستار قايتىپ،
قايىڭ، تال جاپىراقسىز ءسانى كەتكەن.
قوناق بوپ قىس تا كەلدى ساعىندىرىپ.
قۇبىلىستى ءبىر وزىنە باعىندىرىپ.
قاربالاستا قانسونارعا شىعا الماي،
قالادى كەي اڭشىنىڭ ساعى سىنىپ.
قاسقىر سوعىپ، قاقپانمەن قويان العان.
قىزىعىنا بابالارىم تويا الماعان.
قانشاما زامان شىركىن وزگەرگەنمەن،
قازاقتىڭ بۇل ءداستۇرىن جويا الماعان.
قيقۋ كۇتىپ كولدەنەڭ بەلەڭ جاتىر.
قانسوناردىڭ تاريحى تەرەڭ جاتىر.
قوس - قوستان تازى ەرتىپ جاس جىگىتتەر،
قىرباق قاردان ءىز كەسىپ كەلە جاتىر.
قالجىڭمەنەن جاراسىپ ويىن - كۇلكى.
قورس ەتىپ ۇرىكتى كەنەت مىنگەن جىلقى.
قورىم تاستى بەتكە الىپ تۇرا قاشتى،
قۇيرىعى سالا قۇلاش قىزىل تۇلكى.
قۋ تۇلكى سالعانمەنەن بۇلتالاققا.
قۇمايلار قۋىپ تىقتى ءبىر تاراپقا.
قانجىعاسىن مايلاعان اڭشىلارمەن،
قايتايىق بىزدەر ەندى قىستاق جاققا.
قۋناسا جان - جانۋار قارعا اۋناپ.
قارساق ءجۇر قىر باسىندا تىشقان اۋلاپ.
قوي قورانىڭ جىرتىعىن جامايىن دەپ،
قويشى بايعۇس بۇرسەڭدەپ قامىس باۋلاپ.
قاراماي قاتىنى مەن جاس بالاعا.
قامىسىن تاسىپ الدى تاس قوراعا.
قاراشا ايى قۇبىلدى اياق استى،
قۇتىرىپ قىستىڭ باسى باستالاردا.
قىس جايلى بولعانىمەن باستابىندا.
قۇپياسى ءبىز بىلمەيتىن استارىندا.
قارت قۇدا اباي ايتقان قاعىنادى كەپ،
قار جاۋىپ، بوران تۇرىپ قاس قاعىمدا.
قوي ىقتى سەركە باستاپ قۇبا تۇزگە.
قۇرىق اپ قويشىمىز دا ءتۇستى ىزگە.
قايىرىپ ءبىر شاتقالعا ءتۇسىردى ازەر،
قاس قارايىپ قاراڭعى تۇسكەن كەزدە.
قارىس ازۋ دەم بەرىپ باراقتارعا.
قايتا - قايتا دۇعا وقىپ جاراتقانعا.
قۇداي قولداپ قويشىمىز امان – ەسەن،
قىستاعىنا ورالدى تاڭ اتقاندا.
قىدىر قونار ىرگەڭە باق قوناردا.
قاسقا ايعىردى بايلاتىپ ات قوراڭا.
قوڭىرقاي عۇمىر كەشكەن قالىڭ قازاق،
قايتا ەندى اداسپاسىن «اق بوراندا».
