تارازدا وتكەن فورۋمدا ۇلاعاتتى ويلار ايتىلدى

وتكەن اپتادا تاراز قالاسىنداعى «بالاساعۇن» ورتالىق كونتسەرت زالىندا «Eldik elge bailanysty» قوعامدىق فورۋمى ۇيىمداستىرىلدى. اتالعان فورۋم سپيكەرلەرى جاڭا تەحنولوگيالار داۋىرىندە ۇلت بولىپ ۇيىسۋ، ىنتىماق پەن بىرلىكتىڭ باعاسىن ءبىلۋ،  كۇندەلىكتى جيىن-تويلاردا  ىسىراپشىلدىق پەن ماقتانگەرشىلىككە جول بەرمەۋ جانە ۇرپاق تاربيەسىنىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تۋراسىنداعى ويلارىن ورتاعا سالدى. قازاقتىڭ ارعى-بەرگى تاريحى مەن بۇگىنگى بەت-بەينەسى، جاڭا عاسىر بەدەرىندەگى ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن سالت-ءداستۇردىڭ، ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىنىڭ باعىت-باعدارى توڭىرەگىندە پايىمدى پىكىرلەر ايتىلعان فورۋمدى وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتى ماسات بەرىك اشىپ، جۇرگىزىپ وتىردى. فورۋمدا العاش بولىپ ءسوز العان وبلىستىق كاسىپوداقتار بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى، وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتى مەيرامبەك تولەپبەرگەننىڭ سانا مەن مادەنيەت، ۇلت بىرلىگى، داڭعازالىق جايىنداعى ورالىمدى ويلارى كوپشىلىكتىڭ كوكەيىنەن جول تابا الدى. – قوعام دا، ادامدار دا وزگەردى. سانا مەن مادەنيەتكە بايلانىستى ماسەلە كوبەيدى. سوندىقتان بۇگىنگى قوعامدىق فورۋم فورماتىنداعى باسقوسۋ قاجەت دۇنيە. كەلەشەك قوعام مەن ۇرپاق ءۇشىن ۇيالمايتىن ءسوز ايتۋعا تىرىسايىق! قازاق حالقى بار جيدەلى عۇمىرىندا ىنتىماق پەن بىرلىككە ىنتىزار بولىپ، جالاۋىن تومەندەتپەگەن  حالىق. ءبىزدىڭ مۇحيتتىڭ شار ايناسىنداي ومىرىمىزگە، كۇندەلىكتى تىرلىگىمىزدە، ونىڭ ىشىندە سان بەلەستى باعدارى بار بولاشاعىمىزعا – ىنتىماقسىز، بىرلىكسىز، ءوزارا تاتۋلىقسىز بارا المايتىنىمىز اقيقات. حالقىمىزدىڭ باسىنان وتكەن نەبىر الاپات شايقاستار، تار جول تايعاق كەشۋلەردە – وسى ىنتىماق پەن بىرلىكتىڭ سەرىك بولعانى بەلگىلى. ويتكەنى، وسى اسىل دۇنيەلەر – كەشەگى ۇلى بابالاردان قالعان باعاسى جوق تەڭدەسسىز اماناتتار. ال، ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن العان شاقتا بىرلىك پەن ىنتىماق ۇلتتىق يدەلوگيامىزدىڭ تىرەگىنە اينالىپ، مىزعىماس قۇندىلىق بيىگىنە كوتەرىلگەنى ايقىن. بۇگىندە «بىرلىكتىڭ جالاۋىن كوتەرىپ، شىن جاناشىرى» بولىپ كەيبىر ەگدە كىسىلەرمەن قاتار ەستيار ازاماتتار كەزدەسكەن شاقتا «رۋىڭ قايسى، ات مىنگەن اتاڭ كىم، جەرىڭ قايدا؟» دەگەن سۇراقتاردىڭ استىنا الارى زاماننىڭ دەرتىنە اينالىپ بارا جاتقان قىنجىلتادى، – دەدى مەيرامبەك مىلتىقبايۇلى. مۇنان ءارى سپيكەر ءوز ءسوزىن قازاقى داستۇردەگى بالا تاربيەسى، توي مادەنيەتىندەگى داڭعازالىق تۋرالى ويلارىمەن جالعادى. – توقسان توعىز ءتۇيىننىڭ ءبىر ۇشى – وتباسىنداعى بالا تاربيەسىمەن ورىلمەۋشى مە ەدى. وتباسى قالاي دەسەك تە تاربيەنىڭ نەگىزى قالىپتاساتىن وردالى مەكەن، كيەلى ورىن.         قازاق بالاسىن – ۇل نەمەسە قىز دەپ بولمەگەن. بىراق، ءدال ورىلگەن ماقال-ماتەلدەرىمەن، تاعىلىمى مول اڭىز اڭگىمەلەرىمەن ۇل بالاعا بولەك، قىز بالاعا بولەك تاربيە بەرە بىلگەن دانا حالىق. ال، بۇگىندە وسى ءبىر ۇلى قاسيەتتەردەن ارامىز الشاقتاپ بارا جاتقانداي كۇي كەشىپ ءجۇرمىز.كەيدە توي مادەنيەتى تۋرالى ءسوز قوزعاپ، ونىڭ ابدەن جاتتاندى،جۇرتتى ىعىر قىلعان جاعىن ايتا قالساق «قازاق شارشاسا تويدان شارشاسىن، ءتاڭىرىم حالقىمدى وسىنداي توي-دۋماننان ايىرماسىن» دەپ تەرەڭىنە ءمان بەرمەي، كوڭىل كوتەرەتىن تۇستارىن الدىعا شىعارا سالامىز. اڭگىمە - وسى  بىزدە داڭعازالىق ەتەك الىپ بارا جاتقان جوق پا؟ دەگەن ساۋالعا كەلىپ تىرەلەتىن كوپ جاعداي تۋرالى تۋرالى بولىپ وتىر. ءيا، ءبىزدىڭ بابالارىمىز ءبىر زاماندا اتاقتى بايعا اس بەرىلىپ، 620 جىلى، 200 قوي جۇمسالعان ەكەن، دەگەن دەرەكتى بىلەمىز. ات بايگەسىنە 100 جىلقى تىگىلگەن دەگەن ءسوز دە راس. ءحىح عاسىردا ەرەيمەنتاۋدا وتكەن ساعىنايدىڭ اسىندا جۇمسالعان شىعىن ايگىلى ءتاج ماحال ماۆزولەيىن سالۋعا جۇمسالعان قارجىمەن پارا-پار تۇسكەندەي ەكەن. قازىر دە استا-توك دۇنيەنى شاشىپ جاتقاندار از ەمەس. بۇل قاراپايىم حالىققا قالاي اسەر ەتەدى. مۇنى دا ويلاپ قويۋ كەرەك شىعار، –دەدى حالىق قالاۋلىسى مەيرامبەك مىلتىقبايۇلى. بۇگىندە قوعام نازارىن ەرەكشە اۋدارار ماسەلەنىڭ ءبىرى جاستار ساياساتى ەكەنى بەلگى. زامان اعىمىمەن مىڭ قۇبىلعان جاستاردىڭ وي-ءورىسى، تانىم تۇسىنىگى تىم باسقا. ەل ەرتەڭى سانالاتىن ورەندەردىڭ ەرتەلى كەش سمارتفوندار مەن كومپيۋتەرگە ءۇڭىلىپ، ءتالىم-تاربيەنى، ۇلگى-ونەگەنى عالامتوردان الىپ جاتقانى دا جاسىرىن ەمەس. وسى ءبىر وتكىر ماسەلەدە ءداستۇرلى قازاق قوعامىنىڭ اينىماس بولشەگى سانالعانىمەن بۇل كۇندەرى جەلىسى ۇزىلگەن جاستار تاربيەسىندە قاريالاردىڭ ىقپالىن كۇشەيتۋ قاجەت-اق. فورۋمدا ءسوز العان ەڭبەك ارداگەرى، باتالى قاريا ابىلقاسىم ەرگەبەكوۆتىڭ دە ويى وسى توڭىرەكتە ءوربىدى. – حالقىمىزدا «قارياسى بار ءۇيدىڭ – قازىناسى بار» دەگەن دانالىق ءسوز بار. ءبىزدىڭ قوعامدا جاستىڭ دا، قاريانىڭ دا ورنى ەرەكشە. ەلدىڭ كەلەشەگى، جاستاردىڭ دۇرىس قالىپتاسۋى ورتا بۋىنعا دا، قاريالارعا دا بايلانىستى. قوعامدا قاريالاردىڭ ءرولىن كوتەرۋ ماڭىزدى دەپ بىلەمىن. كارىلىك ادامدى قارتايتپايدى. ادامدى قول قۋسىرىپ وتىرعان قارتايتادى. جاستار تاربيەسىنە ءمان بەرمەگەن، جاستارعا جول سىلتەمەگەن كارىلىك –زايا كەتەدى. بالا تاربيەسىندە ۇساق دۇنيە بولمايدى. بالاعا ۇل، قىز دەمەي وزدەرىنە وزدەرى قىزمەت ەتۋدى جاستايىنان ۇيرەتۋ كەرەك. ەڭبەكقورلىق سودان قالىپتاسادى. «ماڭدايى تەرلەمەگەننىڭ قازانى قايناماس» دەگەن قاعيدانى ۇعىندىرۋىمىز قاجەت. بۇگىندە مەملەكەت تاراپىنان جاستاردى قولداۋدىڭ بارلىق تەتىكتەرى قاراستىرىلعان.  جاستار جىلىندا قايتارىمسىز نەسيەلەردىڭ بەرىلۋى، جاستار اراسىندا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ بويىنشا قىرۋار جۇمىس بار. وسى جۇمىستىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن اقىلدى، زەرەك جاستاردىڭ تاۋداي تالابى قۋانتادى. دەسە دە ءبىر دۇنيە عانا كوڭىلىمە كىربىڭ ءتۇسىردى. بۇل جاستار اراسىندا ءوز وزىنە قول جۇمساۋدىڭ جوعارىلاپ وتىرعانى. بۇل نە كەساپات؟ الدە تاربيەنىڭ، بالانى قيىندىققا توزۋگە ۇيرەتۋدىڭ السىزدىگى مە؟ «ءسابي تازا تاقتا، سول تاقتاعا نە جازساڭ سونى وقيسىڭ» دەيدى اريستوتەل. سول تازا تاقتاعا عيبرات پەن ءتالىم جازا الماعان قوعامنىڭ ىندەتى ما؟ راسىن ايتۋ كەرەك بۇگىنگى قوعامدا كەيبىر اتا انالارعا دا ءتالىم كەرەك. وسى ماسەلەگە ۋاقىت وزدىرماي اسەر ەتۋىمىز قاجەت دەپ ويلايمىن، – دەدى قاريا. ال «ھيباتۋلا تارازي» وبلىستىق ورتالىق مەشىتىنىڭ نايب-يمامى باقتيار امىرەەۆ كوپشىلىكتى قايعى قۋانىشتا اس تا توك داستارحان جايىپ، قالا بەردى دۇنيەدەن قايتقان كىسىنىڭ باسىنا بەلگى قويۋدى باسەكەگە اينالعانداردىڭ ارەكەتىنە تىيىم سالۋعا شاقىردى. ءارى بۇل تۇرعىدا قادىم زاماننان قولدانىستا جۇرگەن حالقىمىزدىڭ ادەت-عۇرپى مەن ءومىر ءسۇرۋ جورالعىسى مىسال ەتىپ، قۇدايى تاماق بەرۋدىڭ قازاقستان مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى ۇسىنعان اس مازىرىمەن تانىستىردى. – تاعىلىمى مول جورالعىلاردى بەرىك ۇستانعان حالقىمىز ەشقاشان ىسىراپشىلدىققا  جول بەرمەگەن. ىسىراپشىلىق – اللا تاعالانىڭ سۇيمەيتىن ءىس، ونىڭ  زيانى مەن زاردابى كوپ. ءبىر وكىنىشتىسى، سوڭعى كەزدە كوپتەگەن سالت-جورالعىلار مەن ءدىني راسىمدەر شەكتەن شىعىپ، شاريعاتتان الىستاپ بارادى. دۇنيەدەن ءبىر كىسى وتسە، ونى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالۋ –مۇسىلمانداردىڭ مىندەتى. بىراق كوپشىلىگىمىز مال-دۇنيەمىزدى قايتىس بولعان جاندار ءۇشىن ەمەس، جۇرتتىڭ ماقتاۋ ءسوزى ءۇشىن سارپ ەتىپ جاتقاندايمىز. وسى رەتتە قازاقستان مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى ساداقا، قۇدايى تاماق بەرۋدىڭ اس ءمازىرىن بەكىتتى. مازىرگە باۋىرساق، جەتى نان، تارى، قۇرما، قانت، كامپيت، سارى ماي، شاي، ورىك، مەيىز، قايماق، ەت پەن كۇرىش كىرەدى. بۇل ءجونسىز ىسىراپتىڭ الدىن-الۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى، – دەدى ب.امىرەەۆ. قوعامدىق فورۋمدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ نەگىزگى ۇلەسى ۇرپاق تاربيەسىنىڭ ەنشىسىنە ءتيدى. تەكتى ۇل مەن قىزدىڭ تاربيەسىن تالبەسىكتەن، وتباسى-وشاق قاسىنان باستاۋ كەرەكتىگى جايىندا بايلامدى پىكىردى ارداگەر ۇستاز كاميلاش احمەتجانوۆا ايتتى.

• ءار وتباسىنىڭ العاشقى ۇستازى - ول اتا-اناسى. ۇلىن ۇلىقتاپ، قىزىن ۇكىلەپ ۇلتىمىزدىڭ اسىل داستۇرىمەن وسكەن بالا، وتباسىنىڭ قۋانىشى عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ زيالى ازاماتى بولىپ ءوسۋى انىق.

تاراز قالاسىنىڭ تۇرعىنى بولعانىما 30 جىلدان اسىپتى. سوڭعى ەكى جىلدا وزگەرگەن تارازدىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتىنە كوز سۇيسىنەدى. قالا ەرەكشە كوركەيدى. ۇلتتىق ناقىشى تۇبەگەيلى وزگەردى. مەن باۋىرجان مومىشۇلى اتىنداعى «جەڭىس» ساياباعىندا تاقتالاردان ۇلى وتان سوعىسىنىڭ قۇربانى باۋىرىم مەن اكەمنىڭ ەسىمىن وقىعاندا، كوزىمە جاس الماي تۇرا المادىم. وبلىس حالقىنا وسىنداي ەستەلىكتەردى سىيلاۋ،  ۇلتىن سۇيگەن ازاماتتىڭ  عانا قولىنان كەلەتىن يگى ءىس. وسى جاقسىلىقتى ۇزاق مەرزىمگە  ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ءار ادام كەلەڭسىز جاعدايدىڭ قاسىنان ۇندەمەي ءوتۋ اقىلعا قونبايتىن نارسە. ونى تالايىمىز كورىپ تە ءجۇرمىز. سوندىقتان، جاستارعا ءجون سىلتەپ ايتا جۇرەيىك. ۇرپاعىمىزدىڭ ساناسىنا ۇلتتىق رۋحىمىزدى سىڭدىرسەك، ءتىلى مەن ءدىنىن قادىر تۇتار نامىستى ۇل، يناباتتى قىز تاربيەلەسەك، ىزگىلىكتى قوعام جاساي الامىز، – دەدى ارداگەر ۇستاز. ۇستاز ويىن وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتى اساۋباي مايلىباەۆ تا قۇپتادى. ءوز سوزىندە سپيكەر ۇلت ءۇشىن وزەكتى سانالاتىن ۇرپاق تاربيەسىن ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىمەن قاتار ۇشتاستىرۋدىڭ ماڭىزى زور ەكەندىگىنە باسا نازار اۋداردى. – «رۋحاني جاڭعىرۋ» – ءومىر ءسۇرۋ ءداستۇرىمىزدىڭ، ەلدىك شەجىرەنىڭ 62 تامىرى. وكىنىشكە وراي بىزدە وسىناۋ تەرەڭ تۇسىنىكتى قابىلداۋ جاعى ءالى دە السىزدەۋ. تۇتاس قوعامنىڭ ساناسىنا سىلكىنىس اكەلۋى كەرەك باعدارلامانىڭ نەگىزگى ءمان-مازمۇنى قۇر داڭعازا، ۇرانبايشىلىق، وڭدى-سولدى ويقاستاعان ويىن-ساۋىقتاردىڭ قالتارىسىندا قالىپ جاتىر. جالپى شىن مانىندە قاي تۇرعىدا، قالاي جاڭعىرۋىمىز كەرەك؟ بۇل ءبارىمىزدى ويلانتۋى قاجەت. ەڭ اۋەلى تاريحي تامىرىمىزدىڭ ءوزى تۋدىرعان ەرەن ەرلىكتەردىڭ، جاسامپازدىقتىڭ، پايىم-پاراساتتىڭ پارمەنىمەن جاقسىلىق جاسالىپ، عاسىرلاردان عاسىرلارعا جالعاعان ۇلتتىق رۋحاني قۇدىرەتتىڭ جاپپاي ساناعا سىڭىرۋىمەن عانا جاڭعىرا الامىز. بۇلاي بولماعاندا ادامدى مەزى قىلاتىن ايعاي سۇرەڭنىڭ اينالاسىندا قالا بەرەمىز. ءبىزدىڭ تارازدا وتكەندى ومىرگە اكەلۋدىڭ ءبىراز تاماشا ۇلگىلەرى دۇنيەگە كەلدى. ءبىر عانا «داڭق» زالىن الىڭىز ەڭسەسى بيىك، ەرلىكتىڭ شەجىرەسى. قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتقان «شاحريستانداعى» وبلىستىق «رۋحانيات» ورتالىعىن الىڭىز. وبلىس تاريحىنىڭ بارلىق قۇندىلىقتارىن بويىنا  سىڭىرگەن زاماناۋي ساۋلەت. مىنە بۇل «رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ» ەڭ باستى سۇرانىمدارىنا ساي كەلەتىن ۇلكەن شارۋا. «رۋحاني جاڭعىرۋ» قوعامنىڭ وتكەنىنە  ساباق الىپ، ادامدىق تۇرعىدان تازارۋى. ولاي بولماعاندا ادام ساناسىنا سىيمايتىن قۇبىلىستار ورىن الادى. ماسەلەن 2015 جىلعى ستاتيستيكا بويىنشا جامبىل وبلىسىندا 350 قىز بالا مەكتەپ پارتاسىندا وتىرىپ انا اتانعان. ايتۋعا اۋىز بارمايتىن وسى ءبىر ماسەلەگە ءبىز مەكتەپتى، ونداعى پەداگوگيكالىق ۇجىمدى كىنالايمىز.  ال شىن مانىندە قازاقتا «قىزعى قىرىق ۇيدەن تىيىم» دەگەن اتالى ءسوز بار ەمەس پە؟ ويلانايىقشى، ءبىر عانا وسى ماسەلەگە جول بەرمەۋ ءۇشىن ءبىز نە ىستەدىك؟ قوعام نە ىستەدى؟ بۇل وتە سوراقى نارسە، – دەدى ا.مايلىباەۆ. فورۋم بارىسىندا ۇلتتىق قۇندىلىقتار، توي مادەنيەتىن زامان اعىمىنا قاراي بەيىمدەۋ، الەۋمەتتىك جەلىنى كادەگە جاراتۋدىڭ ادەبىنەن اتتاماۋ سەكىلدى ماسەلەلەر دە قاۋزالدى.  بۇل ورايدا «اسىل ارمان» ۇلتتىق ءداستۇر  مەن ونەردى قولداۋ» قوعامدىق  بىرلەستەگىنىڭ توراعاسى رينات نۇراقباەۆتىڭ ۇسىنىستارى دا قىزۋ قولداۋعا يە بولدى. – بىزدە اسا كوڭىل ءبولۋدى تالاپ ەتىپ وتىرعان ماسەلە ۇلتتىق قۇندىلىقتار، سونىڭ ىشىندە، داستۇرلەرىمىز بەن ۇلتتىق ساناعا دەگەن جاناشىرلىقتى كۇشەيتۋ بولىپ وتىر. ولاي دەيتىنىم، قازىرگى وركەنيتتىك اعىنمەن ارالاسىپ، ۇلتتىق تىنىستى تارىلتاتىن اقپاراتتىق تولقىندار، دىندەگى بۇرمالاۋشىلىق، ءتىل مەن دىلگە دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ السىزدىگى  تاعىسى تاعى ايتارلىقتاي كەمشىلىكتەر بار. بۇل كەمشىلىكتەرگە تويتارىس بەرەتىن توتە جول  – ۇلتتىق تاربيەنى كۇشەيتۋ دەپ بىلەمىن! «توي مادەنيەتى – ۇلت مادەنيەتى». بۇل ورايدا جۇيەلى جۇمىستى قولعا العان مەركى اۋدانىن مىسال ەتكىم كەلەدى. وتكەن جىلدىڭ قازان ايىنان باستاپ مەركى اۋدانى اكىمدىگى توي ماسەلەلەرىن دۇرىس جولعا قويدى. قازىر مەركىدە توي 19:00-24:00 ارالىعىندا عانا بولىپ جاتىر. وسى ارقىلى ەڭ ءبىرىنشى حالىقتىڭ قازىناسى سانالعان توي بەرەكەسىن كەتىرمەۋ، ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋ، قۇقىق بۇزۋشىلىقتى بولدىرماۋ، توي قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەگىن جۇيەلەۋگە قول جەتكىزىلدى. بۇل باستامانى بارشاعا ورتاق ەتۋ كەرەك.  بارشاعا ءمالىم XXI عاسىر الەۋمەتتىك جەلىنىڭ اقىرعان بۋراداي ابدەن كۇشىنە مىنگەن كەزەڭىنە اينالىپ تۇر.  وسىنداي ءولارا كەزەڭدە ۇلت بولىپ ساقتالىپ قالا الامىز با، جوق بولىپ جەر بەتىنە تارالامىز با دەگەن ساۋال، كەز كەلگەن سانالى ۇلتتىڭ باستى پروبلەماسىنا اينالىپ ۇلگەردى. ۇلتتىق يدەولوگياسى مىقتى مەملەكەتتەر ەتەك-جەڭىن جيناقتاپ، الدىن-ارتىن ساراپتاپ، سانانى جاۋلاعان سيقىرشى – كۇشتىڭ الدىندا قاسقايىپ تۇرۋعا ارەكەت جاساۋدا. بۇل بەيبەرەكەتسىزدىكتى زاڭمەن تۇساۋعا – دەموكراتيا دەگەن جالعان ۇران توسقاۋىل. سونىڭ سالدارىنان الەۋمەتتىك جەلى – ۇلكەن كۇشكە يەلىك ەتۋدە. سول سەبەپتەن دە الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى جالعان اقپارات تاراتاتىندارعا، ار-نامىسقا تيەتىندەرگە، بيلىككە ءتىل بەزەيتىندەرگە قارسى بۇلتارتپاس ءبىر زاڭ كەرەك سياقتى, – دەدى رينات نۇراقباەۆ. ال دارىگەر ساعىندىق وردابەكوۆ ءححى عاسىرداعى الەمگە كۇللى قازاقتى تانىتۋدىڭ تەتىگى ۇلتتىق قۇندىلىق ەكەندىگىن العا تارتادى. – ۇلتتىق قۇندىلىق – ۇلتتىڭ تىرەگى! ءوز تاريحىن تەرەڭ ۇعىنىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن شىن باعالاي بىلەتىن حالىقتىڭ عانا بولاشاعى ماڭگى بولماق. بۇگىنگى جاھاندانۋ داۋىرىندە كەز-كەلگەن ۇلتتى ساقتاپ قالاتىن دۇنيەلەر - سول ۇلتتىڭ ءتول تاريحى، مادەنيەتى مەن ءتىلى ەكەنى انىق. ۇلتتىڭ قۇندىلىعىنىڭ ەڭ ماڭىزدىسى، ەڭ قازىناسى – ءتىلىمىز دەپ ايتسام ارتىق ايتپاعان بولار ەدىم. ءتىلى جوق حالىق، ءتىلىن قۇرمەتتەمەگەن، بىلمەگەن حالىق – ءولى حالىق. بۇل مەنىڭ ءتىل تۋراسىنداعى وتە اششى ۇستانىمىم, –دەدى س.وردابەكوۆ فورۋم سپيكەرلەرىنىڭ ءىزىن الا ءسوز تىزگىندەگەن باتىربەك قۇلەكەەۆ تە توي مادەنيەتى ماسەلەسىنە ايرىقشا توقتالىپ، ونداعى داڭعازالىق پەن بوس ماقتانگەرشىلىكتىڭ  داۋرەنى وتكەنىن جەتكىزىپ، زامان اعىمىمەن مۇندادا الەمدىك تاجىريبەنىڭ وزىق ۇلگىسىن ماسەلەسىن تىلگە تيەك ەتتى. جيىندى وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆ  قورىتىندىلاپ، فورۋم قاتىسۋشىلارىنىڭ وبلىس جۇرتشىلىعىنا ۇندەۋىن جاريالادى. – فورۋمدا كوتەرلىپ وتىرعان ماسەلەلەردىڭ قاي-قايسىنىڭ بولماسىن وزەكتىلىگىنە كۇمان جوق. ەل بولامىز دەسەك وسىنداي ايتىلعان ماسەلەلەردىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋعا جۇرت بولىپ جۇمىلۋىمىز كەرەك. ارينە كوتەرىلىپ وتىرعان تاقىرىپ بارشامىزعا قاتىستى. دەگەنمەن ەڭ اۋەلى زيالى قاۋىم، ەلدىڭ ۇيىتقىسى بولىپ جۇرگەن دۋالى اۋىز اقساقالدار، ابىز زياتكەرلەر بۇگىنگى فورۋمدا ايتىلعان ماسەلەلەرمەن ەل اراسىندا شىنداپ اينالىسۋى كەرەك. وسىنداي فورماتتاعى باسقوسۋلاردى ەل اعالارى مەن اۋىل بيلەرىنىڭ باسىن قوسىپ اۋدانداردا وتكىزگەن ءجون, – دەدى اسقار يسابەكۇلى. مۇنان ءوڭىر باسشىسى كوپشىلىكتى فورۋمدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەرگە بارشانىڭ نازارىن اۋدارۋعا شاقىراتىن ۇندەۋ ماتىنىمەن تانىستىردى. «جاھاندىق الەممەن قابىسپايتىن، ۇلتتىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ، ەل ىشىنە ىرىتكى سالاتىن وتكەننىڭ كەيبىر كەرتارتپا داعدىلارى مەن ادەتتەرىنەن كۇنى بۇگىنگە دەيىن ارىلا الماي وتىرعانىمىز جاسىرىن ەمەس. ولار: جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق، جەرشىلدىك، تامىر-تانىستىق، جۇزشىلدىك پەن رۋشىلدىق، ىسىراپشىلدىق پەن استامشىلدىق، داڭعويلىق پەن كەردەڭدىك، ورىنسىز سالتانات، قاناعاتسىزدىق پەن ۇنەمسىزدىك. وركەنيەتىلىككە ەمەس وسەككە، زيالىلىققا ەمەس زياندىققا، پاراساتتىلىققا ەمەس پاسىقتىققا، ىزگىلىككە ەمەس ىبىلىستىككە جەتەلەيتىن مۇنداي «عۇرىپتاردان» قۇتىلاتىن كەزەڭ كەلدى. «ىرگەلى ەلدىڭ ىرگەسىن ەسەر اعىم بۇزار» دەگەندەي، بۇگىنگى تاڭدا دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ ەل اراسىنا ەتەنە ەنىپ، جاستاردىڭ ساناسىن ۋلاپ جاتقانى دا بارشا جۇرتتى الاڭداتىپ وتىرعان كۇردەلى ماسەلە. بۇل ءۇردىستىڭ تامىرىنا بالتا شاۋىپ، ۇلاعاتتى ۇرپاق تاربيەلەۋدە زايىرلى ءبىلىمدى ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزبەن ساباقتاستىرا وتىرىپ ءتۇسىندىرۋ – بارشامىزدىڭ باستى ماقساتىمىزعا اينالۋى ءتيىس»،- دەلىنگەن ۇندەۋدە. كوپ كەشىكپەي القا مۇشەلەرى وسى ۇندەۋدىڭ نەگىزىندە تاعى دا وي قوساتىن بولىپ تارقاستى.

«ادىرنا»

ۇلتتىق پورتالى