قازاقستاننىڭ تۇراقتى دامۋى. توقاەۆتىڭ ستراتەگيالىق تاپسىرمالارى

1183
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/content/uploads/2025/01/whatsapp-image-2025-01-29-at-10.43.07-1-1.jpeg
قاڭتاردىڭ 28-ءى كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنا قاتىستى. وتىرىستا ماڭىزدى ماسەلەلەر تالقىلانىپ، ەلىمىزدىڭ دامۋ باعىتىن ايقىندايتىن ناقتى تاپسىرمالار بەرىلدى. مەملەكەت باسشىسى ەكونوميكالىق تۇراقتىلىق، ينۆەستيتسيا تارتۋ جانە ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە توقتالدى. سونىمەن قاتار، الەۋمەتتىك جاعدايدى جاقسارتۋ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ جانە الداعى سىن-قاتەرلەرگە دايىن بولۋ قاجەتتىلىگى ايتىلدى. پرەزيدەنت ءوز سوزىندە قازاقستاننىڭ جاھاندىق ەكونوميكاداعى ورنىن نىعايتۋ ءۇشىن تەحنولوگيالىق دامۋ مەن تسيفرلاندىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق، اگروونەركاسىپتىك كەشەندى قولداۋ، جاساندى ينتەللەكتتى ەنگىزۋ جانە ەنەرگەتيكا سالاسىن جاڭعىرتۋعا بايلانىستى بىرقاتار تاپسىرمالار بەرىلدى. وتىرىستىڭ باستى ماقساتى – ەلدىڭ بولاشاعىنا باعىتتالعان ستراتەگيالىق قادامداردى ايقىنداۋ جانە ناقتى ناتيجە كورسەتەتىن ءتيىمدى جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ. مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتتەن بارلىق تاپسىرمالاردىڭ ساپالى ءارى ۋاقىتىلى ورىندالۋىن تالاپ ەتتى. «مەن بۇگىن ۇكىمەت جۇمىسىنىڭ باستى باعىتتارىن ايقىنداپ بەردىم. بۇل – ءىرى ينفراقۇرىلىم جوبالارى، تسيفرلاندىرۋ جانە جاساندى ينتەللەكت، يادرولىق ەنەرگەتيكانى دامىتۋ، اگروونەركاسىپ كەشەنىن نىعايتۋ جانە ينۆەستيتسيا تارتۋ ماسەلەلەرى. ەكونوميكامىز دامىپ جاتىر. بىراق ونىڭ قارقىنى ويداعىداي ەمەس. الدىمىزدا اۋقىمدى مىندەتتەر تۇر. ونى الداعى بەس جىلدا ورىنداۋىمىز كەرەك. بىزگە، ەڭ الدىمەن، بىلىكتى جانە ەل مۇددەسىن ويلايتىن وتانشىل كادرلار كەرەك. ءدال وسىنداي مامانداردى تاۋىپ، ولاردى باسشىلىق لاۋازىمدارعا تاعايىندايمىز. بۇگىن ءبىز ەلىمىزدىڭ 2024 جىلعى دامۋ ناتيجەسىن قارادىق. قوردالانعان ماسەلەلەردى تالقىلاپ، الداعى مىندەتتەردى ايقىندادىق. باستى ماقسات – ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ. الداعى جوسپاردىڭ ءبارىن ساپالى ورىنداۋ قاجەت. ءسوز سوڭىندا تاعى دا اتاپ وتكىم كەلەدى: بىزگە ناقتى ناتيجە كەرەك. ناتيجە بولسا عانا دامۋ بولادى»، - دەدى پرەزيدەنت. سوڭعى ۋاقىتتا الەمدە ساياسي جانە ەكونوميكالىق جاعدايلار كۇردەلەنىپ كەلەدى. تەحنولوگيالار قارقىندى دامىپ، جاھاندىق سىن-قاتەرلەر مەن باسەكەلەستىك كۇشەيۋدە. وسىنداي قيىن كەزەڭدە ەلىمىزدىڭ تۇراقتىلىعىن ساقتاۋ، ءارى بولاشاعىمىزدى جارقىن ەتۋ ءۇشىن مەملەكەت باسشىلىعى تاراپىنان ماڭىزدى شەشىمدەر قابىلدانۋدا. بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاننىڭ الدىندا تۇرعان باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى – ەكونوميكالىق تۇراقتىلىق پەن دامۋ جولىن قامتاماسىز ەتۋ. سونىمەن قاتار، حالىقارالىق ارەنادا ءوز ورنىمىزدى نىعايتىپ، ەلىمىزدى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ قاجەتتىلىگى ايقىن كورىنەدى. «مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنا قاتىستى جانە ماڭىزدى مالىمدەمەلەر جاسادى. بىرىنشىدەن، مەملەكەت باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنعا قويىپ وتىرعانى – ەكونوميكا. سەبەبى 2025 جىلدان باستاپ تەحنولوگيالىق وزگەرىستەر مەن ەكونوميكالىق الىپ كۇشتەردىڭ اراسىنداعى شيەلەنىستەر ارتا تۇسۋدە. مۇنداي كەزەڭدە ۇكىمەت ارتىق شىعىنداردى قىسقارتىپ، ۇنەمدەۋ ساياساتىنا كوشۋى قاجەت. ەكىنشىدەن، الداعى سىن-قاتەرلەرگە جانە داعدارىستارعا دايىن بولۋ ماڭىزدى. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇل جولى كوتەرگەن ماسەلەلەرى وتە ورىندى دەپ سانايمىن. ەكىنشى ماڭىزدى ماسەلە – ەكونوميكادان بولەك ينۆەستيتسيا تارتۋ. ءبىز سوڭعى ەكى جىلدا ءوزىمىزدى الەمدىك ساياساتتا ورتا دەرجاۆا رەتىندە كورسەتىپ كەلەمىز. ەندى بۇل مارتەبەنى تەك سوزبەن ەمەس، ىسپەن دالەلدەۋ قاجەت. ورتا دەرجاۆا مارتەبەسىن ساقتاۋ ءۇشىن ەكونوميكالىق جانە تەحنولوگيالىق تۇرعىدان باسەكەگە قابىلەتتى بولۋىمىز كەرەك. مەنىڭ ويىمشا، مەملەكەت باسشىسى قاجەتتى دەڭگەيدە ناقتى تاپسىرمالار بەردى. ەندىگى كەزەكتە ۇكىمەت كابينەتى بۇل سىندار مەن ەسكەرتپەلەردى كونسترۋكتيۆتى تۇردە ەسەپكە الىپ، ناقتى جۇمىسقا كىرىسۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن»،- دەيدى قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى نۇربولات نىشانباي. 2025 جىلعى 28 قاڭتاردا قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ وتىرىسىندا جانار-جاعارماي ماتەريالدارىنىڭ (ججم) قىمباتتاۋى ماسەلەسى قارالدى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ججم باعاسىنىڭ تۇراقسىزدىعى ەل ەكونوميكاسىنا كەرى اسەر ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، باعانىڭ وسۋىنە بىرنەشە فاكتور سەبەپ بولعان: ءوندىرىس شىعىندارىنىڭ ارتۋى، ينفراقۇرىلىمنىڭ توزۋى جانە الەمدىك نارىقتاعى شيكىزات باعاسىنىڭ قىمباتتاۋى. سونىمەن قاتار، قازاقستاننىڭ ىشكى نارىعىندا ججم-عا سۇرانىستىڭ ءوسۋى دە جاعدايدى قيىنداتقان. ۇكىمەت جانار-جاعارماي باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن بىرقاتار شارالاردى قولعا الۋدى جوسپارلاپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، وندىرۋشىلەردى سۋبسيديالاۋ، وتىن ءوندىرىسىن جاڭعىرتۋ جانە يمپورتقا تاۋەلدىلىكتى ازايتۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلدى. مەملەكەت باسشىسى وتىن باعاسىنىڭ ءوسۋى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا اۋىرتپالىق تۇسىرمەۋى ءتيىس ەكەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ۇكىمەتكە ناقتى تاپسىرمالار بەرىلدى. قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا گاز وتىنىن پايدالانۋ كولەمى ارتىپ كەلەدى. بۇل ءۇردىس حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيىنە، ەكونوميكالىق جاعدايىنا جانە وتىننىڭ قولجەتىمدىلىگىنە بايلانىستى قالىپتاسۋدا. الايدا، گاز وتىنىنىڭ باعاسى مەن ونى سۋبسيديالاۋ ساياساتى ەل ەكونوميكاسىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتۋدە. وسىعان بايلانىستى قوعامدا بۇل ماسەلە بويىنشا ءارتۇرلى پىكىرلەر تۋىنداپ وتىر. «قازاقستاندا گاز وتىنىن پايدالانۋشىلاردىڭ سانى جىلدان جىلعا ارتىپ كەلەدى، جانە بۇل بىرنەشە سەبەپكە بايلانىستى. بىرىنشىدەن، الەۋمەتتىك جاعداي باستى ءرول اتقارادى. قازىرگى كەزدە حالىق ۇنەمدەۋگە بەيىمدەلگەن، ال گاز ەڭ ۇنەمدى وتىن تۇرلەرىنىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، كوپتەگەن ادامدار كولىكتەرىن گازعا اۋىستىرۋدا. سونىمەن قاتار، گازدىڭ باعاسى ۇكىمەتتىڭ سۋبسيديالاۋ ساياساتىنىڭ ارقاسىندا نارىقتاعى باسقا وتىن تۇرلەرىمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا تومەن. دەگەنمەن، بۇل جاعدايدىڭ ءوز قيىندىقتارى بار. بيىل بيۋدجەت تاپشىلىعى ەكى تريلليون تەڭگەگە جەتىپ، ودان ءارى ۇلعايۋى مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى حالىق اراسىندا ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلۋدا. كەيبىرەۋلەر گاز جەر قويناۋى بايلىعى بولعاندىقتان، ول تەگىن بولۋى كەرەك دەگەن ۇسىنىستار ايتۋدا. الايدا، مۇنداي پىكىرلەر گازدى ءوندىرۋ مەن وڭدەۋدىڭ قوماقتى شىعىندارىن ەسكەرمەيدى. رەسمي مالىمەتتەرگە سايكەس، گازدى وڭدەۋ شىعىندارى ونىڭ ساتىلىم باعاسىنان اسىپ كەتىپ وتىر. بۇل جاعدايدان قاراپايىم حالىق تومەن باعانىڭ پايداسىن كورىپ جاتقانىمەن، مەملەكەتكە ايتارلىقتاي قارجىلىق اۋىرتپالىق تۇسۋدە»،- دەيدى ساياساتتانۋشى جاندوس ءۋاليحان. ساياساتتانۋشىنىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا ۇزاق جىلدار بويى كەيبىر سالالارداعى باعانى جاساندى تۇردە ۇستاپ تۇرۋ تاجىريبەسى قولدانىلىپ كەلەدى. بۇل حالىق ءۇشىن قولايلى كورىنگەنىمەن، ينفراقۇرىلىمنىڭ توزۋىنا جانە سالانىڭ دامۋىنا ەلەۋلى زيان كەلتىرەدى. قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ، جاڭعىرتۋ جانە يننوۆاتسيا ەنگىزۋ ءۇشىن قاجەتتى قاراجاتتىڭ جەتىسپەۋى جاعدايدى ودان ءارى قيىنداتادى. «ارينە، باعانى جاساندى تۇردە ۇستاپ تۇرۋ كەز كەلگەن سالانىڭ دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى. مىسالى، ءبىزدىڭ ەلدە كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ باعاسى ۇزاق جىلدار بويى مەملەكەت تاراپىنان تۇراقتاندىرىلىپ كەلدى. بۇل جاعداي جىلۋ-ەلەكتر ورتالىقتارىنىڭ دەر كەزىندە جوندەۋ جۇمىستارىنان وتپەۋىنە، جەر استىنداعى قۇبىرلاردىڭ ۋاقىتىندا اۋىستىرىلماۋىنا اكەلىپ سوقتى. باعانى ۋاقتىلى رەتتەمەۋ سالانىڭ توقىراۋىنا، العا جىلجۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ، ءتىپتى قۇلدىراۋىنا سەبەپ بولادى دەۋگە بولادى. ويتكەنى كەز كەلگەن جاڭعىرتۋ، يننوۆاتسيا نەمەسە قايتا يندۋستريالاندىرۋ ايتارلىقتاي قارجىلىق شىعىندى تالاپ ەتەتىنى انىق»،- دەيدى مامان. قازاقستاننىڭ قازىرگى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاعدايى ەل باسشىلىعىنىڭ شەشىم قابىلداۋىنداعى ستراتەگيالىق ويلاۋىن تالاپ ەتەدى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ، ينۆەستيتسيا تارتۋ جانە ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ بويىنشا تاپسىرمالارى – ەلدىڭ دامۋىنداعى باستى قادامدار. جانار-جاعارماي جانە گاز وتىنىنىڭ باعاسى ماسەلەلەرى حالىقتىڭ ءومىر ساپاسى مەن ەل ەكونوميكاسىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. وسى ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن نارىقتىق رەتتەۋ، سۋبسيديالاۋ مەحانيزمدەرىن وڭتايلاندىرۋ جانە ينفراقۇرىلىمدى جاڭعىرتۋ ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ۇزاق مەرزىمدى تۇراقتىلىق پەن دامۋ ءۇشىن ۇكىمەتكە ەكونوميكاداعى شىعىنداردى ازايتۋ، يننوۆاتسيالاردى ەنگىزۋ جانە الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىكتى ساقتاۋ سياقتى اۋقىمدى مىندەتتەردى شەشۋ قاجەت. تەك حالىق پەن مەملەكەتتىڭ مۇددەسىن تەڭ دارەجەدە ۇيلەستىرە وتىرىپ، قازاقستان العا قويىلعان ماقساتتارعا قول جەتكىزە الادى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىڭ كەلەشەگى وسى قابىلدانعان شەشىمدەر مەن جۇزەگە اسىرىلاتىن رەفورمالاردىڭ تيىمدىلىگىنە بايلانىستى. ناقتى ناتيجە كورسەتىپ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋ – ەل باسشىلىعىنىڭ باستى مىندەتى.

گۇلميرا سىزدىققىزى

پىكىرلەر