قازاقستاندىقتاردىڭ اراسىندا شەتەلگە قونىس اۋدارۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتىپ كەلەدى. مۇنى DEMOSCOPE ەكسپرەسس-مونيتورينگ بيۋروسىنىڭ 13-24 قاراشا ارالىعىندا جۇرگىزگەن «قازاقستاندىقتاردىڭ شەتەلگە كەتكەن بىلىكتى ماماندار تۋرالى ويى» تاقىرىبىنداعى ساۋالناما ناتيجەسى راستاپ وتىر، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
ساۋالناما مالىمەتتەرى قوعامدا كوشى-قون ماسەلەسىنىڭ وزەكتىلىگىن جانە ازاماتتاردىڭ كەلەشەككە دەگەن ءۇمىت-ارمانىنىڭ وزگەرىپ جاتقانىن كورسەتەدى.
ساۋالناماعا قاتىسقان ءار بەسىنشى رەسپوندەنت (21%) شەتەلگە قونىس اۋدارۋ تۋرالى ويلايتىنىن ايتقان. ولاردىڭ ىشىندە:
- 6,9%-ءى الداعى 2-3 جىلدا كوشۋدى ناقتى جوسپارلاپ وتىر;
- 5,6%-ءى كوشۋدى ارمانداعانىمەن، قازىر مۇمكىندىك جوق ەكەنىن اتاپ وتكەن;
- 8,4%-ءى بەلگىلى ءبىر جاعدايلار بولعان جاعدايدا كوشۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرادى.
سونىمەن قاتار، رەسپوندەنتتەردىڭ باسىم بولىگى — 78,5% — جاقىن ارادا ەلدەن كەتۋدى جوسپارلامايتىنىن بىلدىرگەن.
ساۋالناما ناتيجەسى كوشۋ تۋرالى ويدىڭ كوبىنە جاس ەرەكشەلىگىنە بايلانىستى ەكەنىن انىقتادى. مىسالى:
- 18-29 جاس ارالىعىنداعى جاستاردىڭ 25%-ءى كوشۋدى قاراستىرادى;
- 30 جاستاعىلار اراسىندا بۇل كورسەتكىش 30%-كە جاقىن.
ورتا جاستاعى رەسپوندەنتتەردىڭ 10,7%-ءى ناقتى كوشۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن بىلدىرگەن.
رەسپوندەنتتەردەن كوشۋگە اسەر ەتەتىن باستى سەبەپتەر سۇرالدى. جاۋاپتاردىڭ نەگىزگى توپتاماسى مىناداي:
- جوعارى جالاقى الۋ مۇمكىندىگى – 24,5%;
- وزدەرى مەن بالالارى ءۇشىن پەرسپەكتيۆانىڭ جوقتىعى – 23,9%;
- جاقسى جۇمىس تابۋ – 14%;
- ءوزىن-ءوزى دامىتۋعا جاقسى جاعداي – 13,2%;
- ساپالى ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگى – 11,7%.
سونىمەن قاتار، كەيبىر رەسپوندەنتتەر ساپالى مەديتسينالىق قىزمەتكە (4,9%), قولايلى ەكولوگيا مەن كليماتقا (3,8%), قاۋىپسىزدىككە (3%), تۋىستارعا جاقىن بولۋعا (2,6%) نەمەسە كاسىبي وسۋگە (4,4%) ۇمتىلاتىنىن ايتتى.
ەميگراتسيا تۋرالى كوزقاراس تا قوعامنىڭ ماڭىزدى كورسەتكىشى. رەسپوندەنتتەردىڭ:
- 63,3%-ءى شەتەلگە قونىس اۋدارۋشىلارعا تۇسىنىستىكپەن قارايتىنىن ايتقان;
- 11,4%-ءى ولاردى سىنايتىنىن بىلدىرگەن;
- 21%-ءى بۇل ماسەلەگە بەيتاراپ قارايدى.
كوشى-قوننىڭ كەلەشەگىنە قاتىستى پىكىرلەر ءارتۇرلى بولدى:
- 39,2%-ءى الداعى 3-5 جىلدا قازاقستاننان بىلىكتى مامانداردىڭ كەتۋى ارتا تۇسەدى دەپ سانايدى;
- 21,7%-ءى كەرىسىنشە، ەلگە ميگرانتتار اعىنى كوبەيەدى دەپ ويلايدى;
- 18,7%-ءى ەلدەن كەتۋشىلەر مەن كەلۋشىلەر سانى شامامەن تەڭ بولادى دەگەن پىكىردە;
- 20,4%-ءى ناقتى جاۋاپ بەرۋگە قينالعان.
ساۋالناما بويىنشا قازاقستاندىقتار ءۇشىن شەتەلگە كوشۋگە ەڭ تارتىمدى ەلدەر:
- اقش – 7,7%;
- رەسەي – 6,2%;
- ەۋروپا ەلدەرى – 5,1%;
- تۇركيا – 4,6%;
- كانادا – 2,6%.
سونىمەن بىرگە، رەسپوندەنتتەردىڭ 35%-ءى كوشۋگە نيەت بىلدىرەتىن ەل جوق ەكەنىن ايتتى.
DEMOSCOPE ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە، بىلىكتى مامانداردىڭ شەتەلگە كوشۋى قازاقستانداعى ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىمەن جانە مەملەكەتتىك باسقارۋ تيىمدىلىگىمەن تىعىز بايلانىستى. بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن:
- ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتتى ارتتىرۋ;
- ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ;
- زاماناۋي مەديتسينانىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ;
- قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ قاجەت.
ساراپشىلار اتاپ وتكەندەي، مەملەكەتتى باسقارۋ ساپاسىن ارتتىرماي، كاسىبي مامانداردى قولداۋ شارالارىن قابىلداماي، ەميگراتسيانىڭ تەرىس تەندەنتسيالارىن وزگەرتۋ قيىن بولادى.
قازاقستاننان كوشۋدى ويلايتىن ازاماتتاردىڭ سانىنىڭ ارتۋى — ەلدەگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە گۋمانيتارلىق ماسەلەلەردى شەشۋ قاجەتتىلىگىنىڭ ايقىن بەلگىسى. مەملەكەت پەن قوعامنىڭ بۇل ماسەلەگە ۋاقىتىندا نازار اۋدارىپ، ءتيىستى شارالار قابىلداۋى قاجەت، ويتكەنى ادام كاپيتالى — كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ ەڭ قۇندى رەسۋرسى.
