بۇگىن ماجىلىستە «AMANAT» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ جيىنى بارىسىندا دەپۋتاتتار ەسىرتكى، پسيحوتروپتىق زاتتار مەن پرەكۋرسورلاردىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەسىن قارادى. نەگىزگى تالقىلاۋ تاقىرىبى – وسى سالاعا قاتىستى زاڭنامانى قايتا قاراۋ، ياعني ەسىرتكى بيزنەسىن ۇيىمداستىرۋشىلارعا تاعايىندالاتىن جازانى قاتاڭداتۋ.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قوعام دەرتىنە اينالعان وسى قاتەرلى ىندەتكە، ياعني ەسىرتكىگە قارسى كۇرەس جۇرگىزۋ قاجەت ەكەنىن بىرنەشە رەت ايتقان بولاتىن. اتاپ ايتقاندا، اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتاي وتىرىسىندا پرەزيدەنت ەسىرتكى وندىرەتىن ادامداردىڭ جازاسىن بارىنشا قاتايتۋ مىندەتىن قويىپ، ولاردىڭ ارەكەتىن اسا اۋىر قىلمىستارعا تەڭەستىردى.
ءماجىلىس سپيكەرى، «AMANAT» پارتياسىنىڭ توراعاسى ەرلان قوشانوۆ اتاپ وتكەندەي، وسى ماقساتتا ەسىرتكى اينالىمىنا قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا تۇزەتۋلەر ازىرلەنىپ، ول ءبىرىنشى وقىلىمدا قابىلداندى. اتاپ ايتقاندا، ەسىرتكى قىلمىسىنىڭ، اسىرەسە ەسىرتكى وندىرۋشىلەر مەن «ناركوبارونداردىڭ» جازاسىن قاتاڭداتۋ ۇسىنىلادى. بۇل رەتتە، مەملەكەت باسشىسى ءادىل اتاپ وتكەندەي، ءىرى ەسىرتكى قىلمىسكەرلەرى مەن ۇساق زاكلادچيكتەرگە بىردەي كوزقاراس تانىتۋعا جول بەرىلمەيدى. بۇگىندە ەسىرتكى قىلمىسى ءۇشىن سوتتالعان 4 مىڭنان استام ادامنىڭ 1300-گە جۋىعى زاكلادچيكتەر سانالادى. سوندىقتان ءماجىلىس سپيكەرى العاش رەت قىلمىس جاساعان ەسىرتكى كۋرەرلەرىنىڭ جازاسىن جەڭىلدەتۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى ۇسىندى.
«ولاردىڭ اراسىندا ءجاسوسپىرىم بالالار، قارجى قىسپاعىنا ىلىككەن جاستار كوپ. اتالعانداردىڭ الدى 10 جىلدان استام باس بوستاندىعىنان ايىرىلىپ وتىر. شىنتۋايتىندا، ولاردى وسى زاڭسىز ىسكە تارتقان ەسىرتكى وندىرۋشىلەر مەن زاكلادچيك-جەتكىزۋشىلەردىڭ جازاسى پارا-پار ەمەس. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسى ايتقانداي، ولاردىڭ ارقايسىسىن بولەك قاراپ، جازالارىنىڭ دەڭگەيىن زاڭ جوباسىنىڭ ەكىنشى وقىلىمىنا دەيىن قاراستىرۋ قاجەت. بۇل رەتتە ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قاتىسى بار قۇقىق قورعاۋشىلاردى ناركوباروندارعا تەڭەستىرۋدى جانە ولارعا ءومىر بويى باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا دەيىن ەڭ اۋىر جازا قولدانۋدى ۇسىنامىز»، – دەدى ول.
ءماجىلىس سپيكەرى بۇگىندە قازاقستان ەسىرتكىنى زاڭسىز تۇتىنۋ دەڭگەيى جوعارى ەلدەردىڭ قاتارىنا كىرەتىنىن ايتتى. جىل باسىنان بەرى 1 توننادان استام «سينتەتيكا» تاركىلەندى. بۇل بىلتىرعى سايكەس كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 56%-عا ارتىق.
«AMANAT» پارتياسىنىڭ توراعاسى ەسىرتكى قىلمىسكەرلەرى جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى بەلسەندى قولداناتىنىنا نازار اۋدارىپ، كيبەرباقىلاۋ جۇيەسىن كۇشەيتۋ ماسەلەسى اسا ماڭىزدى ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار، حالىق اراسىندا، اسىرەسە جاستار اراسىندا ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى ايتارلىقتاي «اقساپ» تۇر.
«جاس ازاماتتار جەڭىل جولمەن اقشا تابۋدى ويلاپ، تاعدىرىنا بالتا شابادى. ولار ەسىرتكى تاراتقانى، «زاكلادكا» جاسىرعانى ءۇشىن 10 جىل مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرىلۋ قاۋپى بار ەكەنىن بىلمەي، باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىنا تۇسەدى. وتكەن اپتا باسىندا «زاكلادكا» دەرەكتى ءفيلمى جارىققا شىقتى. ونى وسى ۋاقىت ارالىعىندا ميلليونداعان ادام تاماشالادى. مۇنداي فيلمدەر مەكتەپتەردە، كوللەدجدەردە جانە ۋنيۆەرسيتەتتەردە كورسەتىلىپ، ەسىرتكىنىڭ قاۋپىن ەسكەرتۋ كەرەك. مەكتەپتەن ۇنەمدەگەندەر تۇرمە تۇرعىزادى دەپ بەكەر ايتىلماعان. بۇتىندەي ءبىر ۇرپاقتىڭ شىڭىراۋعا قۇلاۋىنا جول بەرۋگە بولمايدى»، – دەدى ەرلان قوشانوۆ.
ءوز كەزەگىندە، ءماجىلىس دەپۋتاتى، «AMANAT» فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى سنەجاننا يماشەۆا ەسىرتكى، پسيحوتروپتىق زاتتار مەن پرەكۋرسورلاردىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسىندا اتقارىلعان جۇمىستارعا توقتالدى. حالىق قالاۋلىلارى 50-گە جۋىق تۇزەتۋلەر ەنگىزدى، قۇجات ساراپشىلارمەن، ۇەۇ وكىلدەرىمەن جانە ءماجىلىس جانىنداعى قوعامدىق پالاتا مۇشەلەرىمەن كەڭىنەن تالقىلاندى.
«ءبىز قىلمىستىق كودەكسكە ەسىرتكى قۇرالدارىن، پسيحوتروپتىق زاتتاردى، ولاردىڭ انالوگتارىن زاڭسىز ءوندىرۋ، پرەكۋرسورلاردىڭ زاڭسىز اينالىمى جانە وزگە دە ارەكەتتەر ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋدى كوزدەيتىن بىرقاتار وزگەرىستى تۇجىرىمدامالىق تۇردە ماقۇلدادىق. بۇل رەتتە، قوعامدىق ەمەس ورىنداردا ەسىرتكى قۇرالدارىن مەديتسينالىق تۇرعىدان تىس پايدالانۋعا تىيىم سالۋ بەلگىلەندى. زاڭ جوباسىن قابىلداۋ ناشاقورلىققا، جالپى ەسىرتكى بيزنەسىنە مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق قارسى ءىس-قيمىل جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، – دەدى ول.
فراكتسيا جيىنىندا ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ جىل باسىنان بەرى 3,5 مىڭ ەسىرتكى قىلمىسى تىركەلگەنىن ايتتى. ءمينيستردىڭ سوزىنشە، سينتەتيكالىق ەسىرتكىلەردىڭ تارالۋ كورسەتكىشى ارتىپ كەلەدى. ەگەر 5 جىل بۇرىن زاڭسىز اينالىمنان 10 كيلو سينتەتيكا تاركىلەنسە، بيىل بۇل كورسەتكىش 1,3 تونناعا جەتتى. مۇنداي ەسىرتكىلەر كوبىنە ينتەرنەت ارقىلى ساتىلادى. سوندىقتان ءتارتىپ ساقشىلارى سايتتار مەن Telegram-ارنالارداعى جارنامالاردى بۇعاتتاۋ ءۇشىن «كيبەرباقىلاۋ» جۇيەسىن قولدانۋدا.
ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەسى، ادۆوكات ايمان وماروۆا ءىرى ەسىرتكى وندىرۋشىلەر مەن دەلدالدارعا تاعايىندالاتىن جازانىڭ تەڭدەي بولۋى ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازىر زاڭنامانى الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك قاعيداتتارىنا سايكەستەندىرۋ قاجەت. سونىمەن قاتار ول قازىرگى تۇزەتۋ جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگىنە قاتىستى ماسەلە قوزعاپ، ونىڭ قىلمىسكەرلەردى قوعامنان وقشاۋلاۋمەن عانا شەكتەلىپ، ولاردى تاربيەلەۋگە تىم از ىقپال ەتەتىنىن اتاپ ءوتتى.
ۇكىمەت جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ وكىلدەرى دەپۋتاتتارمەن بىرگە ەسىرتكىگە قارسى كۇرەس سالاسىنداعى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋگە ارنالعان زاڭ جوباسىندا قاراستىرىلعان تاسىلدەر مەن ناقتى نورمالاردى تالقىلادى. ولاردىڭ ىشىندە تاقىرىپتىق الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ، كيبەرباقىلاۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتتى پايدالانۋ، ەسىرتكىگە تاۋەلدىلەردى وڭالتۋعا كومەك كورسەتۋ جانە باسقا دا ماسەلەلەر بار.
جيىندى قورىتىندىلاي كەلە، ءماجىلىس توراعاسى ەرلان قوشانوۆ بارلىق ۇسىنىس ەسكەرىلگەن زاڭ جوباسى ءماجىلىستىڭ الداعى پلەنارلىق وتىرىسىندا تالقىلاناتىنىن اتاپ ءوتتى.
