كاريموۆسىز 3 جىل. وزبەكستاندا نە وزگەردى؟

4010
Adyrna.kz Telegram

قىركۇيەكتىڭ 1 كۇنى وزبەكستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىكتىڭ 28 جىلدىعىن اتاپ وتەدى. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ەكس-پرەزيدەنت يسلام كارىموۆتىڭ ومىردەن ءوتىپ، ونىڭ ورنىنا شاۆكات ميرزياەۆ بيلىككە كەلگەن بولاتىن. سوڭعى ءۇش جىلدا ەكىنشى پرەزيدەنت ەلدە قانداي وزگەرىس جاساپ، كوپشىلىكتىڭ نازارىن وزىنە اۋداردى؟
قوش سونىمەن، 25 جىل بويى ەلدى اۆتوكراتيالىق رەجيممەن باسقارعان پرەزيدەنت ومىردەن ءوتىپ، ونىڭ ورىنا بۇعان دەيىن ۇكىمەت باسقارعان ازامات كەلدى. شىنى كەرەك، ول يسلام كارىموۆ سياقتى توماعا تۇيىق ساياسات ۇستانباي، ەڭ اۋەلى جاقىن كورشىلەرىمەن ارا-قاتىناستى تۇزەۋگە تىرىستى. سونداي-اق، پرەزيدەنت كوپتەن بەرى تۇرمەدە جاتقان ساياسي تۇتقىنداردى بوساتىپ، شەت ەلگە جان ساۋعالاپ جۇرگەن ازاماتتاردى وزبەكستانعا شاقىرا باستادى. بۇل ارينە الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ الدىندا شاۆكات ميرزياەۆتىڭ بەدەلىن كوتەرە ءتۇستى. ەڭ باستىسى ول ەلدە ەكونوميكالىق رەفورما باستاپ، بۇعان دەيىن قاتىپ قالعان سەڭدى بۇزدى.
سوڭعى كەزدەرى باق مەن الەۋمەتتىك جەلى دە شاۆكات ميرزياەۆ تۋرالى جاعىمدى اقپارات كوبەيىپ كەتتى. ماسەلەن، ونىڭ كاسىپكەرلەردى ماجبۇرلەپ جۇمىسقا سالۋعا تىيىم سالعانى مەن وزبەكستانعا 10 ملن. تۋريست تارتۋ جايىندا ايتقان پىكىرلەرى كوپشىلىكتىڭ قولداۋىنا يە بولدى. شاۆكات ميرزياەۆ شىن مانىسىندە ەلدە وڭ وزگەرىس جاساپ جاتىر ما، جوق الدە بۇل ارادا كوزبوياۋشىلىق بار ما؟
ساراپشى ەرجان قالىمبايدىڭ ايتۋىنشا، شاۆكات ميرزياەۆتە ارزان پيارمەن اينالىساتىن ۋاقىت جوق. ويتكەنى ەلدە ءالى دە شەشىلمەگەن پروبلەما شاش ەتەكتەن.
– راس ايتاسىز، كاسىپكەرلەردى قولداۋ، بەلگىلى ءبىر ەلدى مەكەندەردىڭ ىسكەرلەرىن سالىقتان بوساتۋ ىنتالاندىرۋ ءۇشىن جاسالعان تەتىكتەر بولۋى مۇمكىن. تەك بىلتىردىڭ وزىندە عانا 3,5 ملرد دوللاردىڭ 80 مىڭداي جوباسى ىسكە اسىرىلدى. بۇل دەگەنىمىز، بولاشاقتاعى ءبىزدىڭ نارىقتاعى ورىس پەن قىتايدىڭ ءبىراز تاۋارى وزبەك ونەمدەرىنە ورىن بوساتادى دەگەن ءسوز. تاريحى تەرەڭ بۇقارا، سامارقان مەن حيۋاعا جىلىنا 2 ميلليوننان استام ادام بارادى. وزبەكستان اشىلعالى بەرى باۋىرلاس ەلگە اعىلۋشىلار قاراسى قالىڭ. تەك سىرتقى ەمەس، ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋ ءۇشىن ارنايى جۇمىستار جاسالىپ جاتىر. ماسەلەن، بيىل ناۋرىز مەيرامىنا بايلانىستى جۇزدەگەن قوناق ۇيلەر 40 پايىزعا دەيىن جەڭىلدىكتەر جاسادى. ولاردىڭ ءتىزىمى بەدەلدى اقپارات قۇرالدارىندا جاريالاندى. ءتىپتى بيىلدىڭ وزىندە ءبىراز تانىستارىم سول جاققا بارىپ دەمالىپ كەلدى. ايتسە دە، تۋريستەر قاراسىن 10 ميلليونعا جەتكىزۋ ءۇشىن ءبىراز جىل كەرەك. ينفراقۇرىلىمداردى جاڭارتۋ ءبىراز قارجى مەن ۋاقىتتى تالاپ ەتەدى. دەسە دە، وزبەك ەڭبەكقور حالىق، قوناق كۇتۋگە بەيىم، ونىڭ ۇستىنە تاريحي ورىندار جەتەرلىك، سوندىقتان ول ماقساتقا دا جەتەدى دەپ ويلايمىن، – دەيدى ول.
ساراپشى ميرزياەۆتىڭ كارىموۆتەي ەمەس، تاتۋ كورشىلىك پەن وڭىردەگى تۇراقتىلىققا قاتتى كوڭىل بولگەنىن ايتادى. ەڭ الدىمەن تۇركى مەملەكەتتەرى اراسىندا الىس-بەرىستى ارتتىرىپ، قىرعىز بەن تاجىك اراسىنداعى سالقىندىقتى جويدى. سونداي-اق، قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى 50%. ءوسىپ، 3 ملرد اقش دوللارىنا جەتتى. تاراپتار 2020 جىلى بۇل مەجەنى 5 ملرد دوللارعا جەتكىزبەك.
ەرجان قالىمبايدىڭ ايتۋىنشا، وزبەكستاندا حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن جاعىمدى جاڭالىق وتە كوپ. الايدا ول شاۆكات ميرزياەۆتىڭ ارتىقشىلىعىمەن قاتار كەمشىلىگى دە بار ەكەنىن ەسكەرتەدى.
– وزبەك پرەزيدەنتىنىڭ ءوز پوزيتسياسىن نىعايتۋدا كەيبىر ارەكەتتەرى نازارعا ايرىقشا ىلىنبەي قالمادى. ماسەلەن، ورتالىق ازيا ليدەرلەرىنە ءتان ەڭ سۇرقايى قاسيەت – وتباسىن بيلىككە ارالاستىرۋ. وزبەكستان ليدەرى دە بۇل دەرتتەن امان قالمادى. ۇلكەن كۇيەۋ بالاسى ويبەك تۋرسىنوۆ پرەزيدەنت اكىمشىلىگى باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولسا، ەكىنشى كۇيەۋ بالاسى وتابەك ۋماروۆ پرەزيدەنتتىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتى باشسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. ۇلكەن قىزى سايدا بولسا، بۇقارالىق بايلانىس جانە اقپارات اگەنتتىگى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، كەنجە قىز شاحنوز بىلتىر ءوزى قۇرعان مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم دەپ اتالاتىن جاڭا مينيسترلىكتە باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى بولىپ تاعايىندالدى، – دەيدى ول.
ارينە، شاۆكات ميرزياەۆتىڭ بيلىككە بالا-شاعاسىن ارالاستىرۋى وتە قاۋىپتى تەندەنتسيا. ءبىر قىزىعى ول يسلام كارىموۆتىڭ قاتەلىگىنەن ساباق الماي، قىزدارى مەن كۇيەۋ بالالارىن جاۋاپتى ورىندارعا تاعايىنداي باستادى. وسىنداي جاعدايدان كەيىن ەلدە قانشا ءساتتى رەفورما جاسالسا دا، ەلدىڭ تىعىرىققا تىرەلەتىنى انىق. ونىڭ ۇستىنە ول نازارباەۆ سياقتى بيلىكتى ۇزاق ۋاقىت ەشكىمگە بەرمەيتىنى اڭعارىلىپ وتىر. ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى، وقىس جاعداي بولماسا جاسى 62 جاستاعى پرەزيدەنت وزبەكستاندى ءالى ءبىراز باسقارادى.

سەرىك جولداسباي

"ادىرنا"

ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر