KARIMOVSYZ 3 JYL. ÓZBEKSTANDA NE ÓZGERDI?

4011
Adyrna.kz Telegram

Qyrkúıektiń 1 kúni Ózbekstan Respýblıkasy Táýelsizdiktiń 28 jyldyǵyn atap ótedi. Osydan úsh jyl buryn eks-prezıdent Islam Kárimovtyń ómirden ótip, onyń ornyna Shavkat Mırzııaev bılikke kelgen bolatyn. Sońǵy úsh jylda ekinshi prezıdent elde qandaı ózgeris jasap, kópshiliktiń nazaryn ózine aýdardy?
Qosh sonymen, 25 jyl boıy eldi avtokratııalyq rejımmen basqarǵan prezıdent ómirden ótip, onyń oryna buǵan deıin Úkimet basqarǵan azamat keldi. Shyny kerek, ol Islam Kárimov sııaqty tomaǵa tuıyq saıasat ustanbaı, eń áýeli jaqyn kórshilerimen ara-qatynasty túzeýge tyrysty. Sondaı-aq, prezıdent kópten beri túrmede jatqan saıası tutqyndardy bosatyp, shet elge jan saýǵalap júrgen azamattardy Ózbekstanǵa shaqyra bastady. Bul árıne álemdik qaýymdastyqtyń aldynda Shavkat Mırzııaevtiń bedelin kótere tústi. Eń bastysy ol elde ekonomıkalyq reforma bastap, buǵan deıin qatyp qalǵan seńdi buzdy.
Sońǵy kezderi BAQ men áleýmettik jeli de Shavkat Mırzııaev týraly jaǵymdy aqparat kóbeıip ketti. Máselen, onyń kásipkerlerdi májbúrlep jumysqa salýǵa tyıym salǵany men Ózbekstanǵa 10 mln. týrıst tartý jaıynda aıtqan pikirleri kópshiliktiń qoldaýyna ıe boldy. Shavkat Mırzııaev shyn mánisinde elde oń ózgeris jasap jatyr ma, joq álde bul arada kózboıaýshylyq bar ma?
Sarapshy Erjan Qalymbaıdyń aıtýynsha, Shavkat Mırzııaevte arzan pıarmen aınalysatyn ýaqyt joq. Óıtkeni elde áli de sheshilmegen problema shash etekten.
– Ras aıtasyz, kásipkerlerdi qoldaý, belgili bir eldi mekenderdiń iskerlerin salyqtan bosatý yntalandyrý úshin jasalǵan tetikter bolýy múmkin. Tek byltyrdyń ózinde ǵana 3,5 mlrd dollardyń 80 myńdaı jobasy iske asyryldy. Bul degenimiz, bolashaqtaǵy bizdiń naryqtaǵy orys pen qytaıdyń biraz taýary ózbek ónemderine oryn bosatady degen sóz. Tarıhy tereń Buqara, Samarqan men Hıýaǵa jylyna 2 mıllıonnan astam adam barady. Ózbekstan ashylǵaly beri baýyrlas elge aǵylýshylar qarasy qalyń. Tek syrtqy emes, ishki týrızmdi damytý úshin arnaıy jumystar jasalyp jatyr. Máselen, bıyl naýryz meıramyna baılanysty júzdegen qonaq úıler 40 paıyzǵa deıin jeńildikter jasady. Olardyń tizimi bedeldi aqparat quraldarynda jarııalandy. Tipti bıyldyń ózinde biraz tanystarym sol jaqqa baryp demalyp keldi. Áıtse de, týrıster qarasyn 10 mıllıonǵa jetkizý úshin biraz jyl kerek. Infraqurylymdardy jańartý biraz qarjy men ýaqytty talap etedi. Dese de, ózbek eńbekqor halyq, qonaq kútýge beıim, onyń ústine tarıhı oryndar jeterlik, sondyqtan ol maqsatqa da jetedi dep oılaımyn, – deıdi ol.
Sarapshy Mırzııaevtiń Kárimovteı emes, tatý kórshilik pen óńirdegi turaqtylyqqa qatty kóńil bólgenin aıtady. Eń aldymen túrki memleketteri arasynda alys-beristi arttyryp, qyrǵyz ben tájik arasyndaǵy salqyndyqty joıdy. Sondaı-aq, Qazaqstan men Ózbekstan arasyndaǵy saýda aınalymy 50%. ósip, 3 mlrd AQSh dollaryna jetti. Taraptar 2020 jyly bul mejeni 5 mlrd dollarǵa jetkizbek.
Erjan Qalymbaıdyń aıtýynsha, Ózbekstanda halyqtyń kóńilinen shyǵatyn jaǵymdy jańalyq óte kóp. Alaıda ol Shavkat Mırzııaevtiń artyqshylyǵymen qatar kemshiligi de bar ekenin eskertedi.
– Ózbek prezıdentiniń óz pozıııasyn nyǵaıtýda keıbir áreketteri nazarǵa aıryqsha ilinbeı qalmady. Máselen, Ortalyq Azııa lıderlerine tán eń surqaıy qasıet – otbasyn bılikke aralastyrý. Ózbekstan lıderi de bul dertten aman qalmady. Úlken kúıeý balasy Oıbek Týrsynov Prezıdent ákimshiligi basshysynyń birinshi orynbasary bolsa, ekinshi kúıeý balasy Otabek Ýmarov prezıdenttiń qaýipsizdik qyzmeti bashsynyń birinshi orynbasary. Úlken qyzy Saıda bolsa, buqaralyq baılanys jáne aqparat agenttigi dırektorynyń orynbasary, kenje qyz Shahnoz byltyr ózi qurǵan mektepke deıingi bilim dep atalatyn jańa mınıstrlikte basqarma basshysynyń orynbasary bolyp taǵaıyndaldy, – deıdi ol.
Árıne, Shavkat Mırzııaevtiń bılikke bala-shaǵasyn aralastyrýy óte qaýipti tendenııa. Bir qyzyǵy ol Islam Kárimovtiń qateliginen sabaq almaı, qyzdary men kúıeý balalaryn jaýapty oryndarǵa taǵaıyndaı bastady. Osyndaı jaǵdaıdan keıin elde qansha sátti reforma jasalsa da, eldiń tyǵyryqqa tireletini anyq. Onyń ústine ol Nazarbaev sııaqty bılikti uzaq ýaqyt eshkimge bermeıtini ańǵarylyp otyr. Uzyn sózdiń qysqasy, oqys jaǵdaı bolmasa jasy 62 jastaǵy prezıdent Ózbekstandy áli biraz basqarady.

Serik JOLDASBAI

"ADYRNA"

ulttyq portaly

Pikirler