گەتەنىڭ «جاس ۆەرتەردىڭ قاسىرەتى» اتتى رومانى بار. ادەبيەتشىلەر وسى شىعارمانى گەتەگە تانىمالدىق اكەلگەن دەپ ايتىپ ءجۇر. رومان جارىق كورە سالا بەستسەللەرگە اينالىپ، نەمىستەر جاتا-جاستانا وقىعان دەسەدى. «جاس ۆەرتەردىڭ قاسىرەتى» ادەبي كوركەمدىگى، ءتىلىنىڭ شۇرايلىعى تۇرعىسىنان عانا ەمەس، الەۋمەتتىك-قوعامدىق ماسەلەگە قاتتى ىقپال ەتىپتى.
شىعارما جەلىسى بويىنشا ۆەرتەر ءوز-وزىنە قول جۇمسايدى. ەۋروپادا كىتاپقا قاتتى بەرىلگەن جاستار كەيىپكەردىڭ ارەكەتىن شىن ومىردە قايتالاپتى. مۇنى انىقتاعان دەۆيد فيلليپس دەگەن امەريكالىق الەۋمەتتانۋشى. ول 18 عاسىرداعى سۋيتسيدتەردى زەرتتەگەندە وسىنداي قىزىق دۇنيەنى بايقايدى. كەيىن 1970-ءشى جىلدارى 7 جىل بويى باقىلاپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا سۋيتسيد تۋرالى كوبىرەك ايتىلعاندا جاستار اراسىندا ءوز-وزىنە قول جۇمسايتىندار كوبەيگەنىن انىقتاپتى. سودان كەيىن مۇنى ۆەرتەر فەنومەنى نەمەسە ۆەرتەر سيندرومى دەپ اتاپ كەتكەن.
ۆەرتەر فەنومەنىنىڭ اسەرى ءبىزدىڭ ەلدە دە بايقالاتىنداي. كەيىنگى ۋاقىتتا وقۋشىلاردىڭ بيىك عيماراتتان سەكىرىپ كەتكەنى تۋرالى جاڭالىقتار بىرىنەن كەيىن ءبىرى جاريالانىپ جاتىر. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ ونى تەرگەۋ بىتپەي ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن.
كەيبىرەۋلەر Schoolboy Runaway سەكىلدى ويىنداردىڭ اسەرى بار دەپ جازىپ جاتىر ەكەن. قازىر كەز كەلگەن وقۋشىنىڭ قولىندا سمارتفون بار. بالكىم، شىنىمەن وسىنداي ءموبيلدى پريلوجەنيەلەر ىقپال ەتىپ جاتقان شىعار. ول جاعىن تەرگەپ، تەكسەرىپ، انىقتاۋ قاجەت.
بىراق ۆەرتەر سيندرومىن دا ۇمىتپاعان ابزال. الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا سۋيتسيد تۋرالى ءجيى جازعان سايىن ىقتيمال جاعدايلار كوبەيگەن ۇستىنە كوبەيە ءتۇسۋى مۇمكىن. سوندىقتان مۇنداي وتە نازىك تاقىرىپتى مۇقيات جاريالاعان ءجون. رەيتينگ ءۇشىن وڭدى-سولدى تاراتا بەرمەۋ قاجەت.
سوسىن الەۋمەتتىك جەلىلەردى، اسىرەسە تيكتوكتى باقىلاۋ قاجەت. قازىر وندا كىم كورىنگەن ويىنا كەلگەنىن ىستەپ جاتىر. بىرەۋى بوقتايدى، بىرەۋى قۇمار ويىن وتكىزەدى. ءتىپتى، تىكەلەي ەفير جۇرگىزگەندەردىڭ نە ايتىپ جاتقانىن دا ەشكىم بىلمەيدى. جامان دۇنيەگە ناسيحاتتاپ جاتۋى دا مۇمكىن. مۇندايدى كورگەن بالا نە ىستەيدى؟ البەتتە، سونى قايتالايدى. وسىلايشا، ءالى بۇعاناسى قاتىپ ۇلگەرمەگەندەر بۇرىس جولعا تۇسەدى. سونداي-اق الەۋمەتتىك جەلىدەگى بۋللينگتى دە ۇمىتپاعان ابزال، ول وتە قاۋىپتى قۇبىلىس.
اتا-انالار دا بۇعان ساقتىقپەن كەلگەنى دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. بالالارى وينايتىن ويىنداردى، ءموبيلدى قوسىمشالاردى تەكسەرىپ وتىرۋ قاجەت. (كۇشتەپ ەمەس، ارينە. بايقاتپاي، ەلەۋسىز). جۇرگەن-تۇرعانىن، كىمدەرمەن سويلەسەتىنىن، براۋزەرىنىڭ يستورياسىن تەكسەرىپ قويعان ارتىق ەتپەيدى. ويتكەنى بالالار ءالى وڭ-سولىن تانىپ ۇلگەرمەيدى. كەي جاعدايدا قىزبالىقپەن شەشىم قابىلداۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى بۇل ماسەلەگە اتا-انالار مۇقيات بولۋعا ءتيىس.
وڭعار قابدەن
