قازاقتىڭ ايگىلى حالىق اقىنى، ءانشى، كومپوزيتور كەنەن ازىرباەۆتىڭ جادىگەرلەرى، ەكسكليۋزيۆتى فوتوسۋرەتتەرى تابىلدى. بۇل تۋرالى قازاقپارات جاريالادى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
تابىلعان سۋرەت 1963 جىلدىڭ 12 قاراشاسىندا تۇسىرىلگەن. سۋرەتتى سول كەزدەگى جامبىل وبلىستىق «زناميا ترۋدا» گازەتىنىڭ ءفوتوتىلشىسى تىلەۋماعامبەت ەلەمىسوۆ قورداي اۋدانىنىڭ كيروۆ اتىنداعى كولحوزىندا گەورگيەۆكا كەندىر وڭدەۋ زاۋىتىنىڭ ەڭبەككەرلەرى مەن جۇمىسشىلارىنا ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزىپ بولعان سوڭ دەمالىپ وتىرعان جەرىنەن ءتۇسىرىپ العان.
فوتو: جامبىل وبلىستىق مۇراعاتىنان
بۇگىندە بۇل سۋرەت وبلىستىڭ مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ قورىندا ساقتاۋلى. كەنەن اتامىزدىڭ سۋرەتىنەن بولەك، بۇل قوردا سول كەزدەگى «وڭتۇستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، مايدانگەر-جازۋشى قۇرمانبەك ساعىندىقوۆپەن تۇسكەن سۋرەتى دە بار.
– بۇل سۋرەتتە اقىن، جىرشى، ءانشى ءارى كومپوزيتور، قوعام قايراتكەرى كەنەن ازىرباەۆتىڭ 79 جاستان اسقان كەزى. عاسىرعا جۋىق عۇمىر كەشكەن تۇلعا تۋرالى وبلىستىق ارحيۆتە تاعى دا ءبىرشاما دەرەك ساقتالعان. ماسەلەن، كوپشىلىگىمىز كەنەن اتامىزدىڭ كۇرەسكەرلىك قىرىن، ەلشىلىك قىزمەتىن بىلە بەرمەيمىز. ول تۋراسىندا 1960 جىلدارداعى قورداي اۋداندىق پارتيا قۇجاتتارىنىڭ ماراپات قاعازدارىندا جازبا قالعان. ول 1916 جىلعى بۇكىل قازاق جەرىن شارپىعان حالىق كوتەرىلىسىنىڭ بەل ورتاسىندا بولعان. ياعني كەڭەس وكىمەتىنىڭ ورناۋىنا ىقپال ەتىپ، پاتشالىق رەسەيدىڭ وزبىرلىق ارەكەتىنە قارسى شىققان. كەڭەس وكىمەتى ورناعان كەزدە حالىق اراسىندا ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزۋ شارالارىنا بەلسەنە اتسالىسقان. وراز جاندوسوۆ، ساكەن سەيفۋللين، تۇرار رىسقۇلوۆ، ت. بوكين سياقتى جالىندى رەۆوليۋتسيونەر-بولشەۆيكتەرمەن بىرگە بولدى، - دەيدى اتالعان سۋرەتتىڭ تاريحى تۋرالى ش.مۇرتازا اتىنداعى رۋحانيات جانە تاريحتانۋ ورتالىعىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى نازىم قوجاماروۆا.
اقىننىڭ ازاماتتىق بولمىسى مۇنىمەن عانا شەكتەلىپ قالمايدى. ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس جىلدارى قازاقتىڭ ءىرى بايلارىن تاركىلەپ، اۋىلدى ۇجىمداستىرامىز دەگەن وكىمەتتىڭ شەشىمى ەلدىڭ ءحالىن ناشارلاتىپ، ازىقسىز قالدىرعانىن كورگەن كەنەن قورداي جەرىندەگى ءالي نۇرعوجاەۆ باستاعان حالىق كوتەرىلىسىنە قاتىسىپ، كوپتەگەن وقيعانى كوزبەن كورگەن. كوتەرىلىس باسشىسى ءاليدىڭ قاسىندا ءجۇرىپ انىمەن دە، جىرىمەن دە كوپشىلىكتى كۇرەسكە ۇگىتتەگەن. وسى جىلدارى شىعارعان «اتتانىڭدار!»، «قايران ەلىم، قايدا؟»، «بۇلبۇلعا» دەگەن اندەرى – قازاق ونەرىنىڭ التىن قورىنا اينالعان دۇنيەلەر. كەيىن وسى وقيعاعا بايلانىستى ءوزىنىڭ اتاقتى «ءالي باتىر» اتتى داستانىن دۇنيەگە اكەلدى.
قورداي جەرىندەگى كوتەرىلىستەن كەيىن اقىن قۋدالاۋعا دا ۇشىرايدى. دەگەنمەن، دەر كەزىندە تاۋ اسىپ، قىرعىز ەلىندە بىرنەشە جىل پانالاپ، ەلگە قايتا ورالادى.
– ستاليندىك رەپرەسسيا جىلدارى كەڭەستىك قازاقستاننىڭ بارلىق شىعارماشىل زيالىسى سياقتى ۇلتشىل دەگەن ايىپ كەنەن ازىرباەۆقا دا تاعىلادى. زەرتتەۋشىلەر كەنەن ازىرباەۆتىڭ تۇتقىندالۋىنا ونىڭ وراز جاندوسوۆقا ارناپ شىعارعان «ورازجان» ولەڭى سەبەپ بولدى دەپ سانايدى. ول الماتىداعى نكۆد قابىرعاسىندا ءتورت اي وتىرىپ، اقىرى اقتالىپ شىعادى. 1939 جىلى كەنەن اقىن سسرو كومپوزيتورلار وداعىنىڭ مۇشەلىگىنە قابىلدانادى. ايتا كەتۋ كەرەك، ول – سول كەزدەگى سالالىق ەكى وداقتىڭ مۇشەسى بولعان ءبىرىنشى ادام. سوعىس باستالاردىڭ از الدىندا كەنەن ازىرباەۆ ماسكەۋگە وقۋعا اتتانادى. سوعىس باستالعاندا كەنەن قازاقستاندا بولدى. 1916 جىلعى كوتەرىلىس جىلدارىندا ول حالىقتى پارتيانىڭ اينالاسىنا بىرىگۋگە شاقىردى، ءان-جىرلارىمەن جەڭىستى جاقىنداتا ءتۇستى. وسىلايشا قىزىل يمپەريانىڭ قىلىشىنان امان قالعان. بۇل تۋراسىندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى جاريالاعان اشىق دەرەكتەر بازاسىندا دا اقپاراتتار بار، - دەيدى نازىم قوجاماروۆا.
