سۋيتسيد – ادامنىڭ ءوز ءومىرىنە قاساقانا زيان كەلتىرۋ ارەكەتى. بۇل جىل سايىن بۇكىل الەمدە ميلليونداعان ادامداردىڭ ءومىرىن قيياتىن قوعامدىق دەنساۋلىقتىڭ كۇردەلى پروبلەماسى. ءوز-وزىنە قول جۇمساۋدىڭ كوپتەگەن سەبەپتەرى بار جانە ولار ءار ادامدا ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن. ەسىڭىزدە بولسىن، ءسۋيتسيدتىڭ الدىن الۋعا بولادى جانە سۋيتسيدتىك ويلارمەن كۇرەسەتىندەرگە كومەك بار. قاجەت بولسا، كومەك سۇراۋدان تارتىنباڭىز.
بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعىاۋتواگرەسسيۆتى مىنەز-قۇلىق پەن سۋيتسيد بۇگىندە بۇكىل قوعامنىڭ وزەكتى پروبلەماسىنا اينالىپ وتىر. بالالار اراسىنداعى بۇل قۇبىلىس تۇراقتى تۇردە جيىلەپ جاتقان كورىنەدى. ەلىمىز بويىنشا 2020 جىلى – 144 فاكت، 2021 جىلى – 175 فاكت، 2022 جىلى – 155 فاكت، 2023 جىلدىڭ 6 ايىنىڭ كورسەتكىشى 95 فاكت تىركەلگەن.
ءسۋيتسيدتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى قازاقستان بويىنشا كەلەسى ايماقتاردا بايقالادى:
ءوز وزىنە قول جۇمساۋ ارەكەتىنىڭ كوبىن ەر ادامدار جاسايدى ەكەن. (76,4%-دى كورسەتەدى) ال جاس توپتارىبويىنشا ءسۋيتسيدتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى 25 پەن 34 جاس ارالىعى بولىپ وتىر.
سۋيتسيدكە الىپ كەلەتىن باستى قاۋىپ فاكتورلارىنا نە جاتادى؟
ءوز وزىنە قول جۇمساۋ قاۋپىن ارتتىراتىن كوپتەگەن فاكتورلار بار. مىسالى:
ال جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى سۋيتسيدكە سەبەپ بولاتىن ارەكەتتەرگە: الەۋمەتتىك قولايسىزدىق، اتا-انانىڭ ايىرىلىسۋى نەمەسە اجىراسۋى، اتا-انادا پسيحوپاتولوگيا بولۋى، وتباسىندا سۋيتسيد جاساۋ وقيعالارىنىڭ بولۋى، وتباسىنداعى داۋ جانجال، بالالىق شاقتا فيزيكالىق نەمەسە سەكسۋالدى زورلىق-زومبىلىق كورۋ, اتا-انا مەن بالا اراسىنداعى دۇرىس ەمەس قارىم قاتىناس، سترەسس تۋدىراتىن ومىرلىك وقيعالار مەن قولايسىز جايتتار، مەكتەپتەگى زورلىق-زومبىلىق, بۋللينگ، قورلىق كورۋسىندى پسيحيكالىق تۇرعىدان دەپرەسسياعا الىپ كەلەتىن ارەكەتتەر. پسيحيكانىڭ بۇزىلۋى ەڭ نەگىزگى قاۋىپ فاكتورى بولىپ سانالادى.
جاھاندى الاڭداتقان سۋيتسيد تۋرالى پسيحولوگ مامان عالياش ماحاشەۆا بىلاي دەيدى:
«سۋيتسيد دەگەنىمىز – مەنى قۇتقار دەگەن ءسوز. ول ولەمىن، مىنا ومىرمەن قوشتاسامىن دەگەن ءسوز ەمەس. ول – شاراسىزدىق. ول – وزىنە نازار اۋدارتۋ. ياعني وعان نازار اۋدارىلماي قالدى. قانشا جەردەن اتا-انانى جامان جاعىنان كورسەتكىمىز كەلمەسە دە, “كيىندىرىپ جاتىرمىز” دەپ ودان ارتىقجاۋاپكەرشىلىكتى وزىمىزگە العىمىز كەلمەسە دە، ءبىز بالالارىمىز ءۇشىن جاۋاپتىمىز!»
وسى رەتتە پسيحولوگتار بالالاردىڭ اتا-اناسىمەن قارىم قاتىناسى اسا ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن ايتادى. سۋيتسيد – بۇل جانعا باتاتىن اۋىرتپالىقتان قاشۋ. ەگەر بالادا قانداي دا ءبىر ماسەلە جونىندە اتا-اناسىمەن ديالوگ بولاتىن بولسا, وندا ونىڭ جان جاراسى ورشىمەيدى، سوندىقتان ەڭ الدىمەن وتباسىندا بالامەن دۇرىس اڭگىمە ءجۇرۋى كەرەك, ياعني بالا اتا-انادان ءوزىنىڭ سۇراعىنا انىق جاۋاپ الىپ وتىرۋى كەرەك!
قازاقستانداعى سۋيتسيدپەن كۇرەس
ءوز-وزىنە قول جۇمساۋ – قازاقستاندا، اسىرەسە جاستار اراسىندا، سۋيتسيدتەن بولاتىن ءولىم-ءجىتىم دەڭگەيى جوعارى قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ پروبلەماسى. وسى پروبلەمامەن كۇرەسۋ جانە ونىڭ اسەرىن ازايتۋ ءۇشىن ۇكىمەت پەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارى كەلەسى شارالاردى قابىلدادى:
بۇل تاقىرىپتا قوعامدى اقپاراتتاندىرۋدىڭ ءتۇرلى جۇيەلەرى ىسكە قوسىلعان. ءوز-وزىنە قول جۇمساۋ جانە ونىڭ الدىن الۋ تۋرالى اقپاراتتاندىرۋدى ارتتىرۋ ماقساتىندا قوعامدىق ناۋقاندار جۇرگىزىلۋدە.مەكتەپتەر مەن ۋنيۆەرسيتەتتەر جاستاردى سۋيتسيدتىك مىنەز-قۇلىق بەلگىلەرىن تانۋعا جانە كومەك سۇراۋعا ۇيرەتۋ ءۇشىن پسيحيكالىق دەنساۋلىق باعدارلامالارىن جۇزەگە اسىرۋدا. سونداي-اق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى دا بۇل ماسەلەنىڭ الدىن الۋ بارىسىندا، بەلگىلى قىزمەتتەر كورسەتۋدە.
ايگۇل مۇراتقىزى
”ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
