جوعارى اۋديتورلىق پالاتا توراعاسى ءاليحان سمايىلوۆ «قازاقستان تەمىر جولى» كومپانياسىنىڭ نەلىكتەن قارىزعا باتقانىن ءتۇسىندىردى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى kazinform.kz سايتىنا سىلتەپ.
سوڭعى ءتورت جىلدا تەمىرجول سالاسىن دامىتۋعا شامامەن 2 ترلن تەڭگە، سونىڭ ىشىندە بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن 332 ملرد تەڭگە جۇمسالعان. قوماقتى قاراجات بولىنگەنىنە قاراماستان، تەمىرجول جەلىلەرى، لوكوموتيۆتەر، ۆاگوندار ابدەن توزعان.
«كەزىندە ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتكەن كومپانيا ءتيىمسىز جانە كونسەرۆاتيۆتى باسقارۋ، مەملەكەت يەلىگىنەن دۇرىس ويلاستىرىلماي شىعارۋ سالدارىنان بۇگىندە ارەڭ كۇن كورۋدە. بارلىق تابىسى جوعارى قىزمەتتەر مەنشىك كومپانيالاردىڭ قولىنا بەرىلگەن. قتج-نىڭ اينالاسىنداعى ارتىق دەلدالدارعا ىڭعايلى جاعداي جاسالىپ، ساتىپ الىناتىن تاۋارلار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ قۇنىن 80 ملرد استام تەڭگەگە كوتەرگەن»، - دەدى ءا. سمايىلوۆ ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا.
ماسەلەن، 2018 جىلدان بەرى جەكە تاسىمالداۋشىلاردىڭ ماگيسترالدىق تەمىرجول جەلىسىنە قول جەتكىزۋى جونىندەگى پيلوتتىق جوبا كۇتكەن ناتيجەنى بەرمەدى جانە قتج تابىستارىنىڭ ايتارلىقتاي ازايۋىنا اكەپ سوقتى.
جەكە جۇك تاسىمالداۋشىلار مۇناي جانە مۇناي ونىمدەرى سياقتى پايداسى كوپ تاسىمالداردى، ەلەكترلەندىرىلگەن ۋچاسكەلەردە پويىز قۇرامىن تولىق تولتىراتىن مارشرۋتتاردى يەلەنگەن.
«جەكە جۇك تاسىمالداۋشىلاردىڭ تاريفتەرى جوعارى. جەكەلەگەن جاعدايلاردا 32%-عا، سونىڭ ىشىندە ءىس جۇزىندە جوق شىعىنداردى قوسۋ ەسەبىنەن اسىرىلعان. بۇل تۇپكىلىكتى تۇتىنۋشى ءۇشىن تاۋار تاسىمالداۋ قۇنىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتەدى. مۇندا تاريفتەردى رەتتەۋ جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ پوزيتسياسى ءالسىز ەكەنى بايقالادى. تاريفتەۋ تاسىلدەرى ءادىل بولۋى كەرەك، جەكە تەمىرجول تاسىمالداۋشىلارىنىڭ ودان ءارى جۇمىس ىستەۋ ورىندىلىعىن قايتا قاراستىرۋ قاجەت»، - دەپ تولىقتىردى ءا. سمايىلوۆ.
2020-2023 جىلدارى قتج جۇك اينالىمىنىڭ 73%-ى وزىندىك قۇنىنان تومەن تاريفتەرمەن تاسىمالدانعان. رەتتەلەتىن تاريفتەر بويىنشا شىعىن 907 ملرد تەڭگەنى قۇرادى، ونىڭ جارتىسىنان استامى – ەكسپورت بويىنشا. بۇل رەتتە، ەكسپورتقا ارنالعان رەتتەلەتىن تاريفتەر دەڭگەيى رەسپۋبليكا ىشىندەگى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن تاسىمالداۋ تاريفتەرىنەن تومەن.
«قتج-نىڭ بارلىق شىعىندارى نەگىزىنەن ترانزيتتىك تابىستار ەسەبىنەن جابىلادى. بۇل – ەكونوميكالىق جاعىنان قيسىنسىز. بىردە-ءبىر كاسىپكەر ءوز قىزمەتىن قايىرىمدىلىق ءپرينتسيپى بويىنشا جۇزەگە اسىرۋعا مۇددەلى ەمەس. بۇل – بانكروتتىققا اپاراتىن توتە جول»، - دەيدى اۋديتورلىق پالاتا توراعاسى.
بۇگىندە قتج ءوز مىندەتتەمەلەرىن تولىق تولەۋگە قابىلەتى جوق جانە كرەديتتىك تاۋەكەلدىڭ «قىزىل» ايماعىندا تۇر. ونىڭ بورىشى 2024 جىلدىڭ باسىندا 2,9 ترلن تەڭگەنى قۇرادى جانە ءالى دە وسۋدە. جالپى بورىشتىڭ 45%-ى نەمەسە 1,3 ترلن تەڭگەسى بۇرىن الىنعان بورىشتىق مىندەتتەمەلەردى قايتا قارجىلاندىرۋعا باعىتتالعان.
«قارجىلىق جانە تەحنيكالىق جاي-كۇيدى ساۋىقتىرۋدىڭ ناقتى مەرزىمدەرىن ايقىنداپ، قتج كومپانيالار توبىنىڭ شىعىندارىن وڭتايلاندىرۋ قاجەت. بۇل رەتتە، «سامۇرىق-قازىنا» اق قازىرگى كورپوراتيۆتىك باسقارۋ ادىستەرى مەن دامۋ ستراتەگياسى ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق تەمىرجول كومپانياسىنىڭ داعدارىسىن بولدىرماۋعا قابىلەتسىز. اكتيۆتەردىڭ جاي-كۇيىنىڭ ناشارلاۋى، بورىشتاردىڭ ءوسۋى جانە ولاردى ۋاقىتىلى قايتارۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولماۋى باسقارۋداعى تۇبەگەيلى وزگەرىستەرسىز قتج-نى دەفولتقا ۇشىراتادى»، - دەپ ەسكەرتتى ءا. سمايىلوۆ.
