Joǧary auditorlyq palata töraǧasy Älihan Smaiylov «Qazaqstan temır joly» kompaniiasynyŋ nelıkten qaryzǧa batqanyn tüsındırdı, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly kazinform.kz saityna sıltep.
Soŋǧy tört jylda temırjol salasyn damytuǧa şamamen 2 trln teŋge, sonyŋ ışınde biudjet qarajaty esebınen 332 mlrd teŋge jūmsalǧan. Qomaqty qarajat bölıngenıne qaramastan, temırjol jelılerı, lokomotivter, vagondar äbden tozǧan.
«Kezınde özın-özı qamtamasyz etken kompaniia tiımsız jäne konservativtı basqaru, memleket ielıgınen dūrys oilastyrylmai şyǧaru saldarynan bügınde äreŋ kün körude. Barlyq tabysy joǧary qyzmetter menşık kompaniialardyŋ qolyna berılgen. QTJ-nyŋ ainalasyndaǧy artyq deldaldarǧa yŋǧaily jaǧdai jasalyp, satyp alynatyn tauarlar men körsetıletın qyzmetterdıŋ qūnyn 80 mlrd astam teŋgege kötergen», - dedı Ä. Smaiylov Mäjılıstıŋ jalpy otyrysynda.
Mäselen, 2018 jyldan berı jeke tasymaldauşylardyŋ magistraldyq temırjol jelısıne qol jetkızuı jönındegı pilottyq joba kütken nätijenı bermedı jäne QTJ tabystarynyŋ aitarlyqtai azaiuyna äkep soqty.
Jeke jük tasymaldauşylar mūnai jäne mūnai önımderı siiaqty paidasy köp tasymaldardy, elektrlendırılgen uchaskelerde poiyz qūramyn tolyq toltyratyn marşruttardy ielengen.
«Jeke jük tasymaldauşylardyŋ tarifterı joǧary. Jekelegen jaǧdailarda 32%-ǧa, sonyŋ ışınde ıs jüzınde joq şyǧyndardy qosu esebınen asyrylǧan. Būl tüpkılıktı tūtynuşy üşın tauar tasymaldau qūnyna aitarlyqtai äser etedı. Mūnda tarifterdı retteu jönındegı uäkılettı organnyŋ pozisiiasy älsız ekenı baiqalady. Tarifteu täsılderı ädıl boluy kerek, jeke temırjol tasymaldauşylarynyŋ odan ärı jūmys ısteu oryndylyǧyn qaita qarastyru qajet», - dep tolyqtyrdy Ä. Smaiylov.
2020-2023 jyldary QTJ jük ainalymynyŋ 73%-y özındık qūnynan tömen tariftermen tasymaldanǧan. Retteletın tarifter boiynşa şyǧyn 907 mlrd teŋgenı qūrady, onyŋ jartysynan astamy – eksport boiynşa. Būl rette, eksportqa arnalǧan retteletın tarifter deŋgeiı respublika ışındegı äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık tauarlaryn tasymaldau tarifterınen tömen.
«QTJ-nyŋ barlyq şyǧyndary negızınen tranzittık tabystar esebınen jabylady. Būl – ekonomikalyq jaǧynan qisynsyz. Bırde-bır käsıpker öz qyzmetın qaiyrymdylyq prinsipı boiynşa jüzege asyruǧa müddelı emes. Būl – bankrottyqqa aparatyn töte jol», - deidı auditorlyq palata töraǧasy.
Bügınde QTJ öz mındettemelerın tolyq töleuge qabıletı joq jäne kredittık täuekeldıŋ «qyzyl» aimaǧynda tūr. Onyŋ boryşy 2024 jyldyŋ basynda 2,9 trln teŋgenı qūrady jäne älı de ösude. Jalpy boryştyŋ 45%-y nemese 1,3 trln teŋgesı būryn alynǧan boryştyq mındettemelerdı qaita qarjylandyruǧa baǧyttalǧan.
«Qarjylyq jäne tehnikalyq jai-küidı sauyqtyrudyŋ naqty merzımderın aiqyndap, QTJ kompaniialar tobynyŋ şyǧyndaryn oŋtailandyru qajet. Būl rette, «Samūryq-Qazyna» AQ qazırgı korporativtık basqaru ädısterı men damu strategiiasy elımızdıŋ ūlttyq temırjol kompaniiasynyŋ daǧdarysyn boldyrmauǧa qabıletsız. Aktivterdıŋ jai-küiınıŋ naşarlauy, boryştardyŋ ösuı jäne olardy uaqytyly qaitaru mümkındıgınıŋ bolmauy basqarudaǧy tübegeilı özgerıstersız QTJ-ny defoltqa ūşyratady», - dep eskerttı Ä. Smaiylov.
Ūqsas jaŋalyqtar
