كرەديتتەردى كەشىرۋ ارقىلى بيلىك حالىققا عانا ەمەس، قورعاشتاي قورىپ، ۇنەمى «ساۋىقتىرىپ»، قارجىلاي كومەگىن اياماي كەلە جاتقان بانكتەرگە دە جاقسىلىق جاساماق.
بۇرناعى كۇنى ازاماتتاردىڭ بورىش جۇكتەمەسىن ازايتۋعا قاتىستى قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى جاريالاندى. بۇل – مەملەكەت باسشىسىنىڭ 26 ماۋسىمداعى «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ بورىش جۇكتەمەسىن ازايتۋ شارالارى تۋرالى» جارلىعىن جۇزەگە اسىرۋ جولىنداعى كەزەكتى پروتسەدۋرا. اتالمىش كومەك 500 مىڭ ادامدى قامتىماق. ونىڭ ىشىندە 250 مىڭ ادامنىڭ نەسيەسى تولىقتاي جابىلادى دەپ كۇتىلۋدە. بۇرىن سوڭدى بولماعان باستاماعا بۇقارا «بارەكەلدى» دەپ-اق جاتىر. بىراق. ءيا بىراق بۇل يگى ءىستىڭ كولەگەيلى تۇستارى دا جوق ەمەس. ماسەلەنىڭ ءتارىس جاعى دەگەندە كوپشىلىك «كرەديت كەشىرىلسە، ەل جاتىپىشەر جالقاۋعا اينالماي ما» دەگەن پەندەشىلىككە كوڭىل ءبولىپ ءجۇر. ءبىز ونىڭ ساياسي رەڭكتەرىنە توقتالىپ كورمەكپىز.
الدىمەن كرەديتتى كەشىرۋ – بيلىكتىڭ كومپروميستىك قادامدارىنىڭ ءبىرى بولعانىن ايتا كەتكەن ورىندى بولار. جىل باسىنداعى بەس ءبۇلدىرشىننىڭ قازاسى جىلدار بويى قوردالانىپ كەلگەن ماسەلەلەردىڭ بەتىن اشقانى كوپتىڭ ەسىندە. ارتىنشا كوپبالالى انالار باس كوتەرىپ، ناقتى تالاپ قويدى. ءۇي بەرىڭدەر، جۇمىس كەرەك، قىسقاسى جاعدايىمىزدى تۇزەڭدەر، بىزگە دە ءبىر ۋاقىت كوڭىل بولىڭدەر دەدى. جوعارىداعىلار حالىقتىڭ بۇل جولعى كوڭىل-كۇيىن باعامداپ، ونىمەن ساناسپاۋ مۇمكىن ەمەستىگىن ءتۇسىندى. ۇزاماي اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىنداپ، جەڭىلدەتىلگەن باسپانا باعدارلاماسىن قابىلداۋعا ءماجبۇر بولدى. پرەزيدەنت سايلاۋى ناۋقانى اياسىندا وتكەن تەلەۆيزيالىق دەباتتا «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشوۆ پارتيا تاراپىنان پارلامەنت قابىرعاسىندا كوپبالالى وتباسىلاردى قولداۋعا ارنالعان تۇرعىن-ءۇي باعدارلاماسىن ۇسىنعاندا بيلىكتىڭ قابىلداماي قويعانىن ايتقان بولاتىن. سوندىقتان ءبىر كەزدەرى قاجەت دەپ تاپپاعان بيلىكتىڭ بۇل قادامى ماجبۇرلىك ەمەي نەمەنە؟!
تۇسىنە بىلگەنگە انالاردىڭ بەلسەندىلىگى قوعامعا عانا ەمەس، قوعامدىق ساناعا دا ءبىرشاما وزگەرىس اكەلدى. ەندى-ەندى اياققا تۇرىپ كەلە جاتقان ازاماتتىق قوعامنىڭ ىرگەسى قاتايا ءتۇسىپ، حالىق قالىڭ «ۇيقىدان» ويانا باستادى. بۇل اسىرەسە پرەزيدەنت سايلاۋىندا ەلەكتوراتتىڭ بەلسەندىلى، تاۋەلسىز باقىلاۋشىلاردىڭ كوپتىگى، حالىقتىڭ وزگەرىسكە دايارلىعى نەگىزىندە ەرەكشە كورىنىس بەردى. بۇنى اقورداداعى پوليتتەحنولوگتار دا بايقاماي قويمادى. حالىقتىڭ بانك الدىنداعى بەرەشەگىن ازايتۋ سول پوليتتەحنولوگتاردىڭ ويلاپ تاپقان كەزەكتى «تۋىندىسى» بولسا كەرەك. الىستى ويلايتىن ولار الداعى پارلامەنت سايلاۋىنىڭ قارساڭىنداعى قوعامدىق كوڭىل-كۇيدىڭ دۇرىس بولۋىن ويلامادى دەيسىز بە؟! جوق، ارينە! نە دەيمىز، اسا ءساتتى ءجۇرىس! ەلدىڭ ساياسي بەلسەندىلىگىن باسەڭدەتىپ، ىقىلاسىنا بولەنۋ ءۇشىن، بيلىكتىڭ رەيتينگىن كوتەرۋدە 105 ملرد تەڭگەنى قۇربان ەتۋگە بولادى. بورىشتىق جۇكتەمەنى ازايتۋعا وسىنشا سوماداعى قارجى جۇمسالماق. بۇنىڭ 85,5 ملرد تەڭگەسى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن، ياعني حالىقتىڭ اقشاسىنان، 17 ملرد تەڭگەسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ ەنشىلەس كومپانياسى – پروبلەمالىق كرەديتتەر قورىنىڭ وبليگاتسيالارىن شىعارۋ ارقىلى الىنباق.
كرەديتتەردى كەشىرۋ ارقىلى بيلىك حالىققا عانا ەمەس، قورعاشتاي قورىپ، ۇنەمى «ساۋىقتىرىپ»، قارجىلاي كومەگىن اياماي كەلە جاتقان بانكتەرگە دە جاقسىلىق جاساماق. ءىستىڭ كولەگەيلى تۇسى دەپ وتىرعانىمىز وسى. بۇل قارجىلىق ۇيىمدار ءۇشىن تابىستىڭ توتە جولى. بانكتەر الەۋمەتتىك تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا نەسيە بەرۋدە بەلگىلى ءبىر تاۋەكەلگە بارادى. وسى رەتتە مەملەكەت ولاردىڭ قايتارىلماي جاتقان اقشالارىن ءبىر دەمدە شوتتارىنا اۋدارا سالماق. باسىڭدى اۋىرتىپ، «قاشان تولەيسىڭ؟» دەپ ءار كليەتپەن قىرقىسىپ جاتۋدى قاجەتى جوق. 250 مىڭ ادامنىڭ نەسيەسىنىڭ جابىلاتىنى بانكتەردىڭ 250 مىڭ «قاتەردەن» قۇتقارادى دەگەن ءسوز.
ايتپاقشى، مەملەكەت بانكتەر مەن شاعىن قارجى ۇيىمدارىنا ايىپپۇل مەن ءوسىمپۇلدىڭ 70 پايىزىن وزدەرىنە تولەتپەك. تولەتپەك بولعاندا، اۋادان جاسالعان عارىشتىق پايىزدىق ءوسىمپۇلدار الىنىپ تاستالادى. بارى سول عانا. بانكتەر بۇدان ەشقانداي شىعىن كورمەيدى. كەرىسىنشە، مەملەكەتتىڭ ايىپپۇل مەن ءوسىمپۇلدىڭ قالعان 30 پايىزىن ساتىپ الۋىنان پايدا كورەدى. وسى جەردەگى جەكەمەنشىك قارجى سەكتورىنىڭ بيلىكتىڭ «ءوسىمپۇلدى الىپ تاستاڭدار» دەگەنىنە ىڭ-شىڭسىز كەلىسۋىندە تالاي كىنارات جاتىر. الدىمەن اڭعارتاتىنى – بانكتەردىڭ باسىبايلىعى. داعدارىستى جەلەۋ ەتىپ «ساۋىقتىرۋ» اياسىندا قازىنادان ميللياردتاپ قارجى العان سوڭ باعىنباي قايتسىن. ەكىنشىدەن، بانكتەر پايىزدارىنىڭ تىم جوعارىلىعىنان قوعامنىڭ ءوسىمپۇلداردىڭ ەسەپتەلۋ جۇيەسىنە نازار اۋدارۋىنا مۇددەلى ەمەس. سوندىقتان «ۇرىنىڭ ارتى قۋىس» دەمەكشى، باسى ارتىق اڭگىمەدەن وزدەرى اشكەرەلەنىپ قالعىسى كەلمەيدى.
نەسيەلىك جۇكتەمەنى جەڭىلدەتۋ بىرنەشە ساناتتان تۇراتىن الەۋمەتتىك تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردى قامتيتىنى بەلگىلى. ال قاي بانك قانشا الاتىنى ازىرگە ءبايمالىم. نە دە بولسا، ەلدەگى ءىرى بانكتەردىڭ يەلەرى: تيمۋر قۇلىباەۆ، قايرات ساتىبالدىۇلى، ۆيچەسلاۆ كيم، بولات وتەمۇراتوۆ، عالىمجان ەسەنوۆ، ۆلاديسلاۆ لي، اليدجان يبراگيموۆ سىندى وليگارحتار مەملەكەتتىڭ ەسەبىنەن قالتالارىن ءبىر قامپيتىپ الاتىنى انىق.
بۇل ءبىر رەتتىك اكتسيا حالىقتىڭ جاعدايىن جەڭىلدەتكەنىمەن، ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشە المايدى. ەلدە جۇمىس ورىندارى جەتىسپەيدى. تيىسىنشە حالىقتىڭ تۇراقتى تابىسى جوق. سونىڭ سالدارىنان الەۋمەتتىك احۋال تومەندەپ، بانكتىڭ ەسىگىن تورۋىلداپ جۇرگەنى. پروبلەما كەشەندى، جۇيەلى شارا قولدانۋدى قاجەت ەتەدى. ايتپەسە بۇنداي اكتسيالاردىڭ اسەرى كەشەگى اپتاپ ىستىقتا سەبەلەپ وتكەن الماتىنىڭ جاڭبىرىنداي عانا بولادى.
دەرەككوز: Qamshy.kz, مەلىس سەيداحمەتوۆ
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
