قازاقتىڭ نەسىبەسىنە ورتاقتاسىپ وتىرعان كەلىمسەكتەردىڭ تۇككە كەرەگى جوق.
ء"بىزدىڭ قازاق ەلى 21-ءشى عاسىردىڭ جولايرىعىندا تۇر. تۇرعانىنا دا ۇزاق ۋاقىتقا تايادى. بىزدە تۇراقتىلىق دەيدى. تۇراقتىلىق – تىنىشتىق پەن قانداي دا ءبىر قوزعالىستىڭ جوقتىعى، ەشقانداي وزگەرىسكە قۇلقى جوق قوعامنىڭ بەت-بەدەرىن كورسەتەدى", دەپ جازادى جەلىدە ساراپشى بەكبولات قارجان.
ونىڭ ويىنشا، تۇراقتىلىق دەگەن – دامۋدىڭ مۇلدەم جوقتىعى مەن ۆاكۋمدەگى تىرشىلىك قانا.
– تاس بولىپ قاتىپ قالعان، ەشقانداي دا وزگەرىس بولمايتىن جۇيەنىڭ تۇراقتىلىعى ءتۇبى جارىلىسقا الىپ كەلەدى. كەز كەلگەن جۇيە قوزعالىس ارقىلى عانا داميدى. قوزعالىس جوق جەردە جانسىزدىق، ءومىردىڭ بولماۋى عانا بار. وسىنداي جولايرىققا كەلىپ تۇرعان ۇلتتىڭ ءبىر نۇكتەگە كەلىپ ۇزاق تۇراقتاپ قالۋى، ۇزاق جىلعى اسىل مۇراتى مەن ماقساتى ءوز ەركىنە ساي ورىندالماي، وزىندىك جولىن تابا الماي، الداعى باعىتى مەن باعدارىن ايقىنداي الماۋى دا ءوز ەرتەڭى ءۇشىن تاريحي سىن، – دەيدى ول.
قازاق دۇنيەدەگى وزگە وركەنيەتتى ۇلتتار سياقتى وزىندىك ۇلتتىق دامۋ جولىمەن ءجۇرىپ، اۋقاتتانىپ، قۋاتتى ەلگە اينالعىسى-اق كەلەدى. بىراق وعان ەسكىلىكتەن قالعان كەڭەستىك جۇيەنىڭ ورىنباسارلارى مەن جاناشىرلارى جول بەرەتىن ەمەس، دەپ پايىمدايدى ول.
– تۇراقتىلىق دەگەندى دە سولار ويلاپ تاپتى. بۇل ساياسي ومىردە دە، پراكتيكادا دا تەجەلۋ عانا. بۇل جۇيەنىڭ ەندىگى باعىتى قازاق ەلىنىڭ الداعى جۇرەتىن جولىن ايشىقتاپ بەرە المايدى. بۇل تەك رەگرەسس پەن كەرى كەتۋ عانا. ءبىز، الاش جۇرتى، 21-ءشى تەحنولوگيانىڭ عاسىرىنداعى جولايرىقتا ءوز تاڭداۋىمىزدى جاساپ، پراگماتيكالىق قۇندىلىقتار مەن نەگىزدەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ۇلكەن وزگەرىستەرگە قادام باساتىن كەزەڭگە كەلىپ تۇرمىز. ءبىز نە العا قاراي قادام باساماز، نە بولماسا كەرى كەتەمىز. وسى ەكى جول عانا بار، – دەيدى تاعى.
مەملەكەتتىڭ دامۋ ستراتەگياسىن ايقىنداپ، ەلدىك ماقسات-مۇراتتاردى جۇزەگە اسىرا الاتىن دۇرىس باسقارۋ جۇيەسىنە كوشپەسەك، وندا ءبىز تاعى دا بىرنەشە جىلدارعا كەشىگىپ، ارتتا قالاتىنىمىز انىق ەكەن.
– ۋاقىت زىمىراپ ءوتىپ بارادى. ءبىز كەڭەستىك كوممۋنيستتەر سالعان جولدان كەتىپ، ءوز پوزيتسياسى بار، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ عىلىمى مەن ءبىلىمىن بويىنا جيناعان، ەلدىك پەن بىرلىكتى تۋ ەتكەن جاس بۋىندارعا تىزگىن ۇستاتۋىمىز كەرەك. الاش جۇرتى تۇگەلىمەن وسى باستامانى قولعا الماسا، ەلدىگى مەن بىرلىگىن وسى جولدا كورسەتپەسە، ءبىز انىق كەشىگەمىز. كەشىگىپ تە قالدىق. ءبىزدىڭ باسشىلىق كەزىندە "ازيانىڭ بارىستارىنا", كۋۆەيتكە دە جەتەمىز دەپ ۋادەلەردى تالاي ايتتى. "قازاقستان-2030", "قازاقستان-2050" دەگەن مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق جوسپارلاردى دا قويىپ تاستادى. اراعا شيرەك عاسىردان استام ۋاقىت سالىپ، بۇل مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق جوسپارلار جايىنا قالدى. بۇل اۋقىمدى جوسپارلاردىڭ ىسكە اسپاۋى دا زاڭدىلىق ەدى. ءبىزدىڭ جوعارىدان تومەنگە دەيىنگى باسشىلىق تا، باسقارۋ جۇيەسى دە كەڭەستىڭ قازانىنان قايناپ شىققان كوممۋنيستىك تاربيە العانداردىڭ قولىندا قالدى. ولاردىڭ كادرلىق دايارلىعى دا، مەنەدجمەنتى دە جوق، جەمقورلىققا شاش ەتەكتەن باتقان بيلىكقۇمار بۋىن بولدى. تاۋەلسىزدىكتىڭ راحاتىن الاش جۇرتى كورگەن جوق، كەرىسىنشە، سول كەڭەستىك باسشىلىقتاعىلار عانا كوردى. ءالى سول بويى جالعاسۋدا. ۇيات تا جوق، قازاق حالقىنا راقمەتى دە جوق، ونىڭ ەسەسىنە، ۇلتىن، تاريحىن، ءتىلى مەن ءدىنىن دە ۇمىتتىرىپ، قازاقتى ەلدىگىنەن دە ايىرعىسى بار نيەتتەرى دە كورىندى. بۇلار كەشەگى پرەزيدەنت سايلاۋىندا، ارىستاعى بولعان جاعدايعا بايلانىستى قازاقتىڭ ءبىر-بىرىنە كومەك قولىن سوزىپ، بىرىگىپ كەتكەنىنە ۇرەيلەنە قاراي باستادى. بۇلار قازاقتىڭ بىرلىگىنە مۇددەلى ەمەس. قازاققا جاڭاشىلدىق پەن جاڭا باسقارۋ جۇيەسى، جاڭا فورماتتاعى باسشى ازاماتتار كەرەك. زامان دا، ادام دا وزگەردى. ەندىگى جولى مىناۋ جۇيەنىڭ دەگەنى وتپەيدى، قازاق جۇرتى ولاردىڭ دەگەنىن كوتەرە دە المايدى. ءبىز جاڭا قۇرامدى، زامان كوشىنە باستايتىن وكىمەتتىڭ ەل مۇددەسىنە جۇمىس ىستەۋىن 20 جىلدان بەرى كۇتىپ كەلە جاتىرمىز. نەگىزى، ونى كۇتىپ وتىرعان قازاقتىڭ وزىنەن دە كىنا بار. كۇتپەۋ كەرەك، – دەپ قوسادى پوست اۆتورى.
20 عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا مالايزيادا دا ءدال قازىرگى بىزدەگى جاعداي بولعان. تەك قانا جوعارى شەندىلەردىڭ ۇلدارى مەن قىزدارى عانا بيلىكتى يەمدەنىپ، شەت ەلدەردەگى تاڭداۋلى وقۋ ورىندارىندا تەك سولاردىڭ ۇل قىزدارى عانا وقىپ كەلىپ، بيلىكتىڭ تۇتقاسىنا جابىسىپ وتىردى.
– مالايزيا دا وتاردا بولدى. مۇنىڭ بارلىعى دا وتارلىق ەزگىدەگى ەلدەرگە ءتان قۇبىلىس. بىراق ءتۇپتىڭ تۇبىندە باسقارۋ جۇيەسىنىڭ اۋىسىپ، حالىقتىن جاڭا تىنىسى اشىلاتىنى دا انىق ەدى. 1969 جىلدارى مالايزيا بيلىگىندە جاڭارۋ مەن وزگەرىس باستالىپ، ۇلكەن رەفورمالاردى ىسكە اسىرۋ ناۋقانى جۇرە باستادى. پارلامەنتكە مالايزيا ۇلتتىق ۇيىمى تاراپىنان جاڭا مانداتتارمەن كەلگەن جاس بۋىن وتە تىڭ كۇشپەن ءوزىنىڭ ميسسياسىنا كىرىستى. باسشىلىققا ماحاتحير موحامادتىڭ كەلۋى مالايزيانىڭ جاڭا يندۋستريالدىق داۋىرگە قادام باسۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى بولدى. ءسوزدىڭ ءتۇيىنى، ەلدىڭ كوركەيىپ، قاناتىن كەڭگە جايۋى تەك ساۋاتتى، ۇلتشىل، بىلىكتى، مىنەزدى، ەلشىل، جۇمىستى دۇرىس ۇيىمداستىرا الاتىن باسشىلىققا عانا بايلانىستى. ال، شوۆينيست، جەمقور، ۇر دا جىق دارىنسىز باسشىلىق ءدال ءبىزدىڭ ەل سياقتى قىسىممەن عانا ۇستاپ، تۇراقتىلىق بولسىن دەپ، قوعامدى ىشىنەن كۇيزەلىسكە سالىپ وتىرادى. مۇنداي قوعام ەشقاشان دا وركەنيەتتىڭ جولىنا تۇسە المايدى. بارىنەن كەنجەلەپ جۇرەدى. العاشقى رەفورمالاردان كەيىن مالايزيا باسشىلىعى اقش-تىڭ مەملەكەتتىك دامۋ ستراتەگياسىن زەرتتەپ قاراپ، ء"پوزيتيۆتى ديسكريميناتسياعا" كوشتى. مالايلىقتار مەملەكەتتىڭ جەڭىلدىكتەرىن پايدالانىپ، بيزنەس پەن ەكونوميكانى، بانك سەكتورلارىن، ءوندىرىس سالالارىن يگەرىپ، ۇلكەن اكتسيونەرلەرگە اينالدى. جيىرما جىلدىڭ اينالاسىندا مالاي ۇلتى ەلدەگى رەسۋرس پەن قازىناعا، بايلىقتاردى يەمدەنگەن ەل قوجايىندارى بولىپ شىقتى. ال ءبىزدىڭ ەلدەگى احۋال 30 جىل وتسە دە شەتتەن كەلگەن ينۆەستورلار مەن كەلىمسەكتەردىڭ قولىندا سول بويى قالدى. قازاق بالاسى ءتىپتى مۇناي مەن قۇرىلىس سالاسىندا سۋبپودرياد تا بولا الماي ساندالىپ، كۇنىن ارەڭ كورىپ وتىر. بىزدەگى ۋاقىت بار نارسەنىڭ شەگى بولاتىنىن، قازاق بالاسىنا ءوز مۇلكىنە قوجايىن بولاتىن كەز كەلگەنىن كورسەتىپ وتىر. بىزگە ەندى ينۆەستورلار مەن قازاق بالاسىنىڭ نەسىبەسىنە ورتاق بولىپ وتىرعان كەلىمسەكتەردىڭ تۇككە دە كەرەگى جوق. قازاق بالاسى وزدىگىنەن ءوندىرىستى جۇرگىزە الادى. استانانى دا قازاق بالاسى سالىپ جاتىر، مۇنايدى دا قازاق بالاسى قازىپ جاتىر، – دەپ قوسادى بەكبولات قارجان.
"بىزگە ەلدىڭ باسشىلىعىنا بەلسەنە اتسالىساتىن ەلشىل جاستار كەرەك. ءبىز دە وسىلاي پروگرەسكە جول اشاتىن، جەمقورلىقتان ادا وكىمەت جاساقتاماساق، انىق كەشىگەمىز", دەپ ەسكەرتەدى ول.
– ول ءۇشىن ەلدىڭ مۇددەسىن كوتەرگەن ازاماتتار نيەتتەرى ەلى ءۇشىن بولسا بىرىگۋى كەرەك. ونى جاسايتىن حالىق قانا. ءبارىن اللا رەتتەيدى دەپ وتىرساق، ارەكەت جاساماساق، بۇگىن-اق بارماعىمىزدى شاينايمىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن بىزدەگى جىل ساناپ اسقىنعان جەمقورلىقتى قولدان جاساپ وتىرعانداردىڭ مەملەكەت پەن بولاشاق ۇرپاق الدىندا جاساعان قىلمىسىن تۇگەندەۋ ءتىپتى مۇمكىن ەمەس. بىزدە وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇلتتىڭ بولاشاعى جەمقورلاردىڭ تاراپىنان اياۋسىز ۇرلانىپ كەلدى. مۇنىڭ ەرتەڭ سۇراۋى بولادى، – دەپ اياقتالادى جازبا.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
