Qazaq eliniń endi eki joly ǵana bar

"Bizdiń Qazaq eli 21-shi ǵasyrdyń jolaıryǵynda tur. Turǵanyna da uzaq ýaqytqa taıady. Bizde turaqtylyq deıdi. Turaqtylyq – tynyshtyq pen qandaı da bir qozǵalystyń joqtyǵy, eshqandaı ózgeriske qulqy joq qoǵamnyń bet-bederin kórsetedi", dep jazady jelide sarapshy Bekbolat Qarjan.

Onyń oıynsha, turaqtylyq degen – damýdyń múldem joqtyǵy men vakýýmdegi tirshilik qana.

– Tas bolyp qatyp qalǵan, eshqandaı da ózgeris bolmaıtyn júıeniń turaqtylyǵy túbi jarylysqa alyp keledi. Kez kelgen júıe qozǵalys arqyly ǵana damıdy. Qozǵalys joq jerde jansyzdyq, ómirdiń bolmaýy ǵana bar. Osyndaı jolaıryqqa kelip turǵan ulttyń bir núktege kelip uzaq turaqtap qalýy, uzaq jylǵy asyl muraty men maqsaty óz erkine saı oryndalmaı, ózindik jolyn taba almaı, aldaǵy baǵyty men baǵdaryn aıqyndaı almaýy da óz erteńi úshin tarıhı syn, – deıdi ol.

Qazaq dúnıedegi ózge órkenıetti ulttar sııaqty ózindik ulttyq damý jolymen júrip, aýqattanyp, qýatty elge aınalǵysy-aq keledi. Biraq oǵan eskilikten qalǵan keńestik júıeniń orynbasarlary men janashyrlary jol beretin emes, dep paıymdaıdy ol.

– Turaqtylyq degendi de solar oılap tapty. Bul saıası ómirde de, praktıkada da tejelý ǵana. Bul júıeniń endigi baǵyty qazaq eliniń aldaǵy júretin jolyn aıshyqtap bere almaıdy. Bul tek regress pen keri ketý ǵana. Biz, Alash jurty, 21-shi tehnologııanyń ǵasyryndaǵy jolaıryqta óz tańdaýymyzdy jasap, pragmatıkalyq qundylyqtar men negizderge súıene otyryp, úlken ózgeristerge qadam basatyn kezeńge kelip turmyz. Biz ne alǵa qaraı qadam basamaz, ne bolmasa keri ketemiz. Osy eki jol ǵana bar, – deıdi taǵy.

Memlekettiń damý strategııasyn aıqyndap, eldik maqsat-murattardy júzege asyra alatyn durys basqarý júıesine kóshpesek, onda biz taǵy da birneshe jyldarǵa keshigip, artta qalatynymyz anyq eken.

– Ýaqyt zymyrap ótip barady. Biz keńestik kommýnıstter salǵan joldan ketip, óz pozıııasy bar, órkenıetti elderdiń ǵylymy men bilimin boıyna jınaǵan, eldik pen birlikti tý etken jas býyndarǵa tizgin ustatýymyz kerek. Alash jurty túgelimen osy bastamany qolǵa almasa, eldigi men birligin osy jolda kórsetpese, biz anyq keshigemiz. Keshigip te qaldyq. Bizdiń basshylyq kezinde "Azııanyń Barystaryna", Kýveıtke de jetemiz dep ýádelerdi talaı aıtty. "Qazaqstan-2030", "Qazaqstan-2050" degen memlekettik strategııalyq josparlardy da qoıyp tastady. Araǵa shırek ǵasyrdan astam ýaqyt salyp, bul memlekettik strategııalyq josparlar jaıyna qaldy. Bul aýqymdy josparlardyń iske aspaýy da zańdylyq edi. Bizdiń joǵarydan tómenge deıingi basshylyq ta, basqarý júıesi de keńestiń qazanynan qaınap shyqqan kommýnıstik tárbıe alǵandardyń qolynda qaldy. Olardyń kadrlyq daıarlyǵy da, menedjmenti de joq, jemqorlyqqa shash etekten batqan bılikqumar býyn boldy. Táýelsizdiktiń rahatyn Alash jurty kórgen joq, kerisinshe, sol keńestik basshylyqtaǵylar ǵana kórdi. Áli sol boıy jalǵasýda. Uıat ta joq, qazaq halqyna raqmeti de joq, onyń esesine, ultyn, tarıhyn, tili men dinin de umyttyryp, qazaqty eldiginen de aıyrǵysy bar nıetteri de kórindi. Bular keshegi prezıdent saılaýynda, Arystaǵy bolǵan jaǵdaıǵa baılanysty qazaqtyń bir-birine kómek qolyn sozyp, birigip ketkenine úreılene qaraı bastady. Bular qazaqtyń birligine múddeli emes. Qazaqqa jańashyldyq pen jańa basqarý júıesi, jańa formattaǵy basshy azamattar kerek. Zaman da, adam da ózgerdi. Endigi joly mynaý júıeniń degeni ótpeıdi, qazaq jurty olardyń degenin kótere de almaıdy. Biz jańa quramdy, zaman kóshine bastaıtyn ókimettiń el múddesine jumys isteýin 20 jyldan beri kútip kele jatyrmyz. Negizi, ony kútip otyrǵan qazaqtyń ózinen de kiná bar. Kútpeý kerek, – dep qosady post avtory.

20 ǵasyrdyń ekinshi jartysynda Malaızııada da dál qazirgi bizdegi jaǵdaı bolǵan. Tek qana joǵary shendilerdiń uldary men qyzdary ǵana bılikti ıemdenip, shet elderdegi tańdaýly oqý oryndarynda tek solardyń ul qyzdary ǵana oqyp kelip, bıliktiń tutqasyna jabysyp otyrdy.

– Malaızııa da otarda boldy. Munyń barlyǵy da otarlyq ezgidegi elderge tán qubylys. Biraq túptiń túbinde basqarý júıesiniń aýysyp, halyqtyn jańa tynysy ashylatyny da anyq edi. 1969 jyldary Malaızııa bıliginde jańarý men ózgeris bastalyp, úlken reformalardy iske asyrý naýqany júre bastady. Parlamentke Malaızııa Ulttyq Uıymy tarapynan jańa mandattarmen kelgen jas býyn óte tyń kúshpen óziniń mıssııasyna kiristi. Basshylyqqa Mahathır Mohamadtyń kelýi Malaızııanyń jańa ındýstrıaldyq dáýirge qadam basýymen tikeleı baılanysty boldy. Sózdiń túıini, eldiń kórkeıip, qanatyn keńge jaıýy tek saýatty, ultshyl, bilikti, minezdi, elshil, jumysty durys uıymdastyra alatyn basshylyqqa ǵana baılanysty. Al, shovınıst, jemqor, ur da jyq darynsyz basshylyq dál bizdiń el sııaqty qysymmen ǵana ustap, turaqtylyq bolsyn dep, qoǵamdy ishinen kúızeliske salyp otyrady. Mundaı qoǵam eshqashan da órkenıettiń jolyna túse almaıdy. Bárinen kenjelep júredi. Alǵashqy reformalardan keıin Malaızııa basshylyǵy AQSh-tyń memlekettik damý strategııasyn zerttep qarap, "pozıtıvti dıskrımınaııaǵa" kóshti. Malaılyqtar memlekettiń jeńildikterin paıdalanyp, bıznes pen ekonomıkany, bank sektorlaryn, óndiris salalaryn ıgerip, úlken akıonerlerge aınaldy. Jıyrma jyldyń aınalasynda malaı ulty eldegi resýrs pen qazynaǵa, baılyqtardy ıemdengen el qojaıyndary bolyp shyqty. Al bizdiń eldegi ahýal 30 jyl ótse de shetten kelgen ınvestorlar men kelimsekterdiń qolynda sol boıy qaldy. Qazaq balasy tipti munaı men qurylys salasynda sýbpodrıad ta bola almaı sandalyp, kúnin áreń kórip otyr. Bizdegi ýaqyt bar nárseniń shegi bolatynyn, qazaq balasyna óz múlkine qojaıyn bolatyn kez kelgenin kórsetip otyr. Bizge endi ınvestorlar men qazaq balasynyń nesibesine ortaq bolyp otyrǵan kelimsekterdiń túkke de keregi joq. Qazaq balasy ózdiginen óndiristi júrgize alady. Astanany da qazaq balasy salyp jatyr, munaıdy da qazaq balasy qazyp jatyr, – dep qosady Bekbolat Qarjan.

"Bizge eldiń basshylyǵyna belsene atsalysatyn elshil jastar kerek. Biz de osylaı progreske jol ashatyn, jemqorlyqtan ada ókimet jasaqtamasaq, anyq keshigemiz", dep eskertedi ol.

– Ol úshin eldiń múddesin kótergen azamattar nıetteri eli úshin bolsa birigýi kerek. Ony jasaıtyn halyq qana. Bárin Alla retteıdi dep otyrsaq, áreket jasamasaq, búgin-aq barmaǵymyzdy shaınaımyz. Osy ýaqytqa deıin bizdegi jyl sanap asqynǵan jemqorlyqty qoldan jasap otyrǵandardyń memleket pen bolashaq urpaq aldynda jasaǵan qylmysyn túgendeý tipti múmkin emes. Bizde osy ýaqytqa deıin ulttyń bolashaǵy jemqorlardyń tarapynan aıaýsyz urlanyp keldi. Munyń erteń suraýy bolady, – dep aıaqtalady jazba.