قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، اگرارلىق ماسەلەلەر كوميتەتىنىڭ توراعاسى، «اۋىل» پارتياسىنىڭ توراعاسى سەرىك ەگىزباەۆ «Ulys» سايتىنا سۇحبات بەرىپ، اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتاي، ناۋرىزدى جاڭا فورماتتا تويلاۋ جانە «اۋىل» پارتياسىنىڭ پارلامەنتتەگى جۇمىسىنا قاتىستى ماڭىزدى سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
ناۋرىزدى جاڭاشا تويلاۋ — ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جاڭعىرتۋ
- سەرىك راحمەتوللاۇلى، الدىمەن ءسىزدى كۇنى كەشە عانا دۇركىرەپ وتكەن ناۋرىز مەيرامىڭىزبەن قۇتتىقتايمىن!
راقمەت، ءسىزدى دە وسى ءبىر تاماشا مەيراممەن قۇتتىقتايمىن جانە بارشا ۇجىمىڭىزعا جاڭا جىلدا جاڭا شىعارماشىلىق تابىستار تىلەيمىن!
- راقمەت! العاشقى ساۋالىمدى دا وسى ناۋرىز مەرەكەسىنە بايلانىستى قويسام دەپ ەدىم. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ باستاماسىمەن بيىل بۇل مەيرام «ناۋرىزناما» دەپ ەجەلگى اتاۋىمەن جاڭا فورماتتا ەرەكشە رەڭكپەن ءوتتى. ون كۇننىڭ ارقايسىسىنا ايرىقشا اتاۋ بەرىلىپ، حالىق جاڭاشا ىقىلاسپان تويلاعانىن كوردىك. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، بۇل يدەيا نەمەن بايلانىستى ءارى مۇنداي جاڭارۋدى جالپى قالاي باعالار ەدىڭىز؟
- دۇرىس ايتاسىز، بيىل ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى جاڭاشا تويلاندى. جالپى ساۋالىڭىزعا تولىققاندى جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن وتكەنگە ءسال شەگىنىس جاساۋعا تۋرا كەلەدى. كەڭەستىك كەزەڭدەگى تاريحىمىزدا حالقىمىزدىڭ كوپتەگەن سالت-ءداستۇرى ۇمىت قالعانى بەلگىلى. بۇل ماسەلە ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىن دە اينالىپ وتپەدى. ناۋرىز مەرەكەسىنە ەسكىلىكتىڭ سارقىنشاعى رەتىندە 1926 جىلى تىيىم سالعان بولاتىن. تەك 1988 جىلى عانا بۇل مەرەكە قايتادان تويلانا باستادى. دەگەنمەن، بۇرىنعىداي ءسان-سالتاناتىمەن ەمەس، ءىشىنارا كەيبىر ەلەمەنتتەرى ساقتالعان نۇسقادا عانا اتالىپ ءوتىپ ءجۇردى.
اتاپ ايتقاندا، اكىمدىكتەر مەن وزگە دە مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ كۇشىمەن قالالاردىڭ، ەلدى مەكەندەردىڭ باستى الاڭدارىندا كيىز ۇيلەر تىگىلىپ، ۇلتتىق تاعامدار دايىندالدى. ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن سايىستار ۇيىمداستىرىلىپ، كەي جەرلەردە تۇيە مەن ات مىنگەندەردىڭ سالتاناتتى شەرۋلەرى وتكىزىلىپ ءجۇردى. دەمەك، وسى جىلدار بويى ناۋرىز مەيرامىن تويلاۋ نەگىزىنەن حالىقتىڭ جاپپاي سەرۋەندەۋى فورماتىنا كوبىرەك ۇقسادى. ارينە، بۇلار دا مەيرام نىشانى. بىراق، وكىنىشكە قاراي، بۇل قانداي دا ءبىر مازمۇندى نە بولاسا قوعامدىق ماڭىزى بار اسەر بەرە المادى.
قالاي دەگەندە دە ناۋرىز – وسىدان 5 مىڭ جىل بۇرىن پايدا بولعان جانە ۇلى دالادا تۇرعىندارىنىڭ ەڭ كونە مەيرامدارىنىڭ ءبىرى. جاڭا جىلدى تويلاۋ شامامەن 10 كۇنگە سوزىلعان جانە بۇل كەزەڭ «ناۋرىزناما» دەپ اتالعان. مەيرام بىرلىكتى، باۋىرلاستىقتى، ىنتىماقتاقتى، بەرەكە-بىرلىك پەن جاڭارۋدى پاش ەتكەن.
وسى تۇرعىدان العاندا، پرەزيدەنتتىڭ باستاماسى وسىناۋ كونە مەيرامنىڭ باستاۋىنا، تۇپنەگىزىنە، وزىندىك وزەگىنە ءپالساپاسىن ورالۋعا ارنالعان. ال ونكۇندىكتىڭ ءار كۇنىنە «قايىرىمدىق كۇنى»، «شاڭىراق كۇنى»، «ۇلتتىق كيىم كۇنى» سياقتى تاقىرىپتىق باعىت بەرۋ، مەنىڭشە مەرەكەنىڭ جاڭا داستۇرلەرىن، قۇندىلىقتارىن قالىپتاستىرادى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ باستاماسىنىڭ بۇگىنگى ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسىرىلۋى كورسەتىپ وتىرعانداي، حالىق ونى رۋحتانىپ، تولىعىمەن قولدادى. ناۋرىزدى وسىنداي فورماتتا مەرەكەلەۋ ونى شىن مانىندە ۇلتتىق بىرلىك پەن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى جاڭعىرتۋدىڭ نىشانىنا اينالدىراتىنىنا سەنىمدىمىن.
ۇلتتىق قۇرىلتاي — ءوزىنىڭ تاريحي ميسسياسىن جالعاستىرۋدا
- جۋىردا عانا پرەزيدەنتتىڭ قاتىسۋىمەن اتىراۋدا ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتتى. القالى جيىن وتەردىڭ الدىندا ءوزىڭىزدىڭ قۇرىلتاي مۇشەسى بولعانىڭىزدى بىلەمىز. ءسىز ءۇشىن بۇل الاڭنىڭ ءرولى قانداي جانە مەملەكەت باسشىسىنىڭ سوزىنەن قانداي ماڭىزدى ءتۇيىن ءتۇيدىڭىز؟
- ەڭ الدىمەن قۇرىلتاي موڭعول يمەرياسى تۇسىندا ۇلى دالادا اقسۇيەكتەر وكىلدەرىنىڭ جينالىسى رەتىندە پايدا بولعانىن ەسكە تۇسىرگەن ءجون. «ياسسى» زاڭدار جيناعىندا قۇرىلتايعا ۇلكەن ساياسي ءمان بەرىلگەن. بۇل ءۇردىس كەيىنىرەك قازىرگى قازاقستان مەملەكەتى مۇراگەرى سانالاتىن التىن وردادا دا، قازاق حاندىعى كەزىندە دە جالعاسىن تاپتى. قۇرىلتاي حاندى تاققا وتىرعىزۋ نە تاقتان تايدىرۋ، سوعىس نە بەيبىتشىلىككە قاتىستى شەشىم قابىلداۋ، شەتەلدەرمەن كەلىسىمشارت جاساسۋ جانە باسقا دا ماڭىزدى ماسەلەلەرگە وراي شاقىرىلعان.
وسىلايشا، قۇرىلتاي بۇكىل ۇلتتىڭ بولاشاق تاعدىرىن ايقىندايتىن وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن وتكىزىلدى. ءدال سوندىقتان ۇلتتىق قۇرىلتاي قازىرگى زامانعى تۇسىندىرمەسىندە ءوزىنىڭ تاريحي ميسسياسىن جالعاستىرىپ جاتقانى قۋانتادى. وندا قوعام مەن تۇتاستاي مەملەكەتتى ودان ءارى دامىتۋ جونىندەگى يدەيالار مەن قادامدار تالقىلانادى جانە ازىرلەنەدى.
ايتپاقشى، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ تا «قۇرىلتاي – ەشقاشان توي تويلاپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇراتىن جيىن بولعان ەمەس، كەلەشەكتە دە ونداي بولمايدى» دەپ ناقتى ايتقان بولاتىن. ال ءتۇيىندى سوزگە كەلەر بولسام، مەملەكەت باسشىسى ماڭىزدى يدەولوگيالىق تۇجىرىمدارىمىز بەن نەگىزگى باعىتتارىمىزدى ناقتى ءارى جان-جاقتى جيىنتىقتاپ، قالىپتاستىرۋى اسا ماڭىزدى دەپ سانايمىن. ەستەرىڭىزگە سالايىن، بۇل – تاۋەلسىزدىك جانە وتانشىلدىق، بىرلىك جانە ىنتىماق، ادىلدىك جانە جاۋاپكەرشىلىك، زاڭ جانە ءتارتىپ، ەڭبەكقورلىق جانە كاسىبي بىلىكتىلىك، جاسامپازدىق جانە جاڭاشىلدىق.
وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، قوعامىمىزدا ۇزاق ۋاقىتتان بەرى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق يدەياسىنا قاتىستى پىكىرتالاستار تولاستار ەمەس. عالىمدار مەن ساراپشىلار ءارتۇرلى يدەيالاردى ۇسىندى. ولاردىڭ كەيبىرەۋى تاريحقا نەگىزدەلسە، وزگەلەرى شەت ەلدەردەن كوشىرىلدى. الايدا، پرەزيدەنت ءوز سوزىندە ءاربىر قازاقستاندىققا جاقىن ءارى تۇسىنىكتى قۇندىلىقتاردى ۇسىنىپ وتىر. وسى يدەيالىق نەگىزگە سۇيەنە وتىرىپ، ۇلتىمىز ءححى عاسىردا لايىقتى ورىن الا الاتىنىنا سەنىمىم مول.
«اۋىل» پارلامەنتتە اۋقىمدى ىستەرمەن اينالىسۋدا
- سوڭعى پارلامەنتتىك سايلاۋدا «اۋىل» پارتياسى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە سايلاۋشىلاردىڭ داۋىسىن الىپ، ىقپالدى ساياسي كۇشكە اينالعانىن دالەلدەپ العاش رەت پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ قۇرامىنا كىردى. وسى ورايدا ءوزىڭىز جەتەكشىلىك ەتەتىن پارتيانىڭ دەپۋتاتتىق فراكتسياسى كۇش-جىگەرىن قانداي ماسەلەلەرگە سالىپ جاتقانى، نەگە باسا نازار اۋدارىپ وتىرعاندارىڭىز حالىقتى دا قىزىقتىرادى دەپ ويلايمىن...
- وتە جاقسى سۇراق قويىپ وتىرسىز. «اۋىل» پارتياسى قازىر پارلامەنتتە اۋقىمدى ىستەرمەن اينالىسۋدا. تالداپ ايتار بولسام، پارتيا دەپۋتاتتارى قازىر جۇمىستارىن ءۇش باعىتتا جۇرگىزىپ جاتىر. ءبىرىنشى، بۇل پارتيانىڭ سايلۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋ ەكەندىگى ءسوزسىز. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارى بارىسىندا سايلاۋشىلارعا، اسىرەسە، اۋىلدا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن ازاماتتارعا بىرقاتار ماسەلەنى زاڭنامالىق تۇرعىدا شەشۋگە ۋادە بەرگەن ەدى. ولاردىڭ اراسىنداعى ەڭ ماڭىزدىلارى – بۇل «اگروبانك» قۇرۋ جانە «اۋىز-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى تۋرالى» زاڭدى قابىلداۋعا باستاماشىلىق جاساۋ.
بۇل ەكى ماسەلە دە ماجىلىستەگى فراكتسيامىزدىڭ ايرىقشا نازارىندا تۇر. سونداي-اق، بۇگىندە «اگروبانك» قۇرۋ ماسەلەسى ۇلتتىق بانكتەن دە، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ مينيسترلىگىنەن دە قولداۋ تاۋىپ وتىرعانى قۋانتارىق جايت. مۇنان بولەك، بۇل ماسەلەنى بارلىق باسقا دەپۋتاتتىق فراكتسيانىڭ دەپۋتاتتارى دا قولداپ وتىر.
«ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى تۋرالى» زانىڭ قابىلدانۋىنا باستاماشىلىق جاساۋ تۋرالى ايتار بولساق، بۇل رەتتە جۇمىس اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىمەن بىرگە جۇرگىزىلىپ جاتىر. ازىرشە، ساراپشىلىق دەڭگەيگە پىكىرتالاستار وتكىزىلىپ جاتىر. دەگەنمەن، بىرلەسكەن كۇش-جىگەردىڭ ارقاسىندا بۇل ماسەلەگە قاتىستى وڭتايلى شەشىم قابىلداي الامىز دەپ ويلايمىن.
ەكىنشىدەن، فراكتسيامىزدىڭ دەپۋتاتتارى زاڭ شىعارۋشىلىق جۇمىسقا دا تىكەلەي ءارى بەلسەندى اتسالىسىپ كەلەدى. قىركۇيەك ايىندا باستالعان جاڭا سەسسيادان بەرى عانا دەپۋتاتتارىمىز زاڭ جوبالارىنا 260-تان استام تۇزەتۋ ەنگىزدى. سونداي-اق حالىقتى تولعاندىراتىن ەڭ وزەكتى ماسەلەگە قاتىستى 333 دەپۋتاتتىق ساۋل جولدادى. ونىڭ 32-ءسى ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا جاريا ەتىلدى.
ولاردىڭ كەيبىرىن بولە-جارا اتاپ ءوتۋ ءجون بولماس دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، ولاردىڭ ارقايسى، ول ءتىپتى زاڭ جوباسىنا تۇزەتۋ نە بولماسا دەپۋتاتتىق ساۋال بولسا دا قالاي دەگەندە دە ناقتى ءبىر سالانىڭ، ازاماتتاردىڭ ناقتى ءبىر توبىنىڭ مۇددەسىن قوزعايتىندىعى ءسوزسىز. وسى ورايدا پارتيامىزدىڭ زاماناۋي كوممۋنيكاتسيا، قوعاممەن قويان-قولتىققا باسا ءمان بەرىپ وتىرعانىن دا ايتا كەتەيىن. ازاماتتارىمىز كەز كەلگەن ۋاقىتتا دەپۋتاتتاردىڭ جۇمىسىمەن پارتيامىزدىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى پاراقشاسىنان جان-جاقتى تانىسا الادى.
ءۇشىنشى ماڭىزدى باعىت – بۇل دەپۋتاتتاردىڭ ازاماتتاردى جەكە قابىلداۋى. ءبىز ازاماتتاردىڭ ءتۇرلى ساناتتارىمەن ۇنەمى كەزدەسۋ وتكىزىپ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەمىز نەمەسە ناقتى ماسەلەلەردى شەشەمىز. وسى سەسسيا باستالعان ساتتەن بەرى عانا پارتيامىزدىڭ 8 دەپۋتاتى ماسەلەسىن ايتىپ كەلگەن 205 ازاماتتى قابىلدادى.
پارتيانىڭ ەندىگى باعىتى —قوعام مەن زامان سۇرانىسىنا ساي دامۋ
- پارتيا اتىنان پارلامەنتتەگى دەپۋتاتتاردىڭ جۇمىسى جايلى ەگجەي-تەگجەي ايتىپ بەرگەنىڭىزگە كوپ راقمەت. ەندى پارتيانىڭ ءوزىنىڭ جۇمىسى تۋرالى دا تولىعىراق بىلگىمىز كەلەدى. پارتيانىڭ توراعاسى رەتىندە بۇگىندە پارتيالاستارىڭىزدىڭ الدىنا قانداي مىندەتتەر جۇكتەپ وتىرسىز؟
- پارتيالار سايلاۋدان سايلاۋعا دەيىنگى ارالىقتا «ۇيىقتاپ جاتادى» دەگەن قاساڭ پىكىر بار. ول ءبىزدىڭ ۇستانىمعا ساي كەلمەيدى. «اۋىل» پارتياسىنىڭ جۇمىسى پارلامەنتتىك سايلاۋ وتە سالىسىمەن بىردەن باستالىپ كەتتى. ءوزىمىز ءۇشىن دامۋدىڭ بىرنەشە باسىم ۆەكتورىن ايقىنداپ الدىق.
بۇگىنگى كۇن اقپاراتتىق تەحنولوگيالار زامانى، ال ءوزىمىز اقپاراتتىق قوعامدا ءومىر سۇرەتىندىگىمىز ەشكىمگە دە قۇپيا ەمەس. سوندىقتان دا ءبىرىنشى ۆەكتور اقپاراتتىق كەڭىستىكتەگى جۇمىستى بارىنشا جانداندىرۋعا كۇش سالىپ كەلەمىز.
پارتيا كۇندەلىكتى دەرلىك وتە اۋقىمدى جۇمىستى اتقارىپ جاتىر. الەۋمەتتىك، گۋمانيتارلىق جانە ەكونوميكالىق باعىتتاردا دا وزگە دە بارلىق سالادا جوبالارىمىز بار.
سول سەبەپتى الدىمىزدا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جايلى تەك پارتيامىزدىڭ مۇشەلەرىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە پارتيامىزعا نيەتتەس جانداردى، سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ بارلىق حالقىن ۇنەمى قۇلاقتاندىرۋ مىندەتى تۇر. ءىس جۇزىندە – بۇل ءبىزدىڭ مەينستريم. بۇل ءۇشىن اقپاراتتىق رەسۋرستاردىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىن قولدانامىز – الەۋمەتتىك جەلىلەر، تەلەارنالار مەن گازەتتەر بار دەگەندەي.
بىراق، ەڭ باستى مىندەت - تەك جىلتىڭداپ كورىنۋ ەمەس، پاراقشالارىمىزدى ءتيىستى ماعلۇماتتارمەن تولىقتىرۋ ەكەنى ءسوزسىز. سول سەبەپتى «اۋىل» پارتياسىنىڭ جاڭا اقپاراتتىق ءونىمى تەك ءبىزدىڭ جاقتاستارىمىز ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ەلىمىزدىڭ بارشا ازاماتى ءۇشىن پايدالى بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز.
ەكىنشى ۆەكتور – اۋىلدىق كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋمەن بايلانىستى. بۇل – ءوز ءمانى جاعىنان وتە اۋقىمدى، بىراق قاراپايىمدىلىق تۇرعىسىندا بارىنشا تۇسىنىكتى جوبا. ونى قازىرگى ۋاقىتتا اقمولا وبلىسىنىڭ اقكول اۋدانىندا سىناقتان وتكىزە باستادىق.
بۇل جوبانى اتالعان اۋداندا سىناقتان وتكىزىپ جاتقانىمىزدىڭ وزىندىك سەبەبى بار. ويتكەنى، ءدال وسى اقكول اۋدانىنىڭ تۇرعىندارى العاش رەت وتكىزىلگەن سايلاۋدا پارتيالاسىمىزدى اۋدان اكىم رەتىندە سايلاعان بولاتىن. سوندىقتان دا وسى جىلدىڭ باسىنان بەرى اتالعان اۋداندا اۋىلدىق كاسىپكەرلىكتى جانداندىرۋعا باعىتتالعان بىرقاتار ءىس-شارا وتكىزدىك. العاشقى ناتيجەسىن وسى جىلدىڭ سوڭىنا قاراي كورەمىز دەپ وتىرمىز. مۇنان بولەك، ءدال وسىنداي جوبانى اباي وبلىسىنىڭ اباي اۋدانى مەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ بايدىبەك اۋدانىندا جۇزەگە اسىرۋدى جوسپارلادىق.
ءۇشىنشى ۆەكتور – بۇل قوعامدىق ماڭىزى بار جوبالاردى ىسكە قوسۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ. ولاردىڭ قاتارىندا «اۋىل ناقىشتارى»، «باتامەن ەل كوگەرەر»، «كىتاپقا ەكىنشى ءومىر سىيلا» سىندى جوبالار بار. ءبىز جوبالاردى كوزبوياۋشىلىق ءۇشىن ەمەس، ناقتى مۋلتيپليكاتيۆتى اسەرى بولۋى ءۇشىن جۇزەگە اسىرۋعا تىرىسامىز. قىسقاشا تۇيىندەپ ايتار بولسام، پارتيامىزدىڭ قىزمەتى وسىنداي.
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
