استانانىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اۋدانارالىق سوتى قىلمىستىق كودەكستىڭ 63-بابىنا سايكەس ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى (ۇقك) توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى سامات ابىشكە قاتىستى شارتتى جازا تاعايىنداۋ سەبەبىن ءتۇسىندىردى. الايدا وعان شارتتى جازا تاعايىندالۋى تاعىلعان ايىپقا قايشى كەلەدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى قازتاگ-قا سىلتەپ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 63-بابىنىڭ 6-بولىگىندە: «قىلمىستاردىڭ قايتالانۋى، قىلمىستاردىڭ قاۋiپتi قايتالانۋى كەزىندە، ادامدى اسا اۋىر قىلمىس، سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىس، تەرروريستىك قىلمىس، ەكسترەميستىك قىلمىس، ازاپتاۋلار، قىلمىستىق توپ قۇرامىندا جاسالعان قىلمىس، كامەلەتكە تولماعانداردىڭ جىنىستىق تيىسپەۋشىلىگىنە قارسى قىلمىس ءۇشىن سوتتاعان كەزدە ادامدارعا شارتتى تۇردە سوتتاۋ قولدانىلمايدى»، - دەلىنگەن.
ال سامات ابىشكە تاعىلعان ايىپتار ونىڭ وسى باپتارعا سايكەس اۋىر قىلمىسقا جانە جەمقورلىق قىلمىسقا بارعانىن كورسەتەدى.
وعان قىلمىستىق كودەكستىڭ 362-بابى 4-بولىگىندە كورسەتىلگەندەي "بيلىكتى اسىرا پايدالانعانى ءۇشىن" ايىپ تاعىلعان. وسى باپ بويىنشا جازانىڭ ءتۇرى - مۇلكى تاركىلەنىپ، بەس جىلدان ون جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازالانادى. وندا شارتتى جازا ءتۇرى قاراستىرىلماعان.
وسىعان وراي استانا قالاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اۋدانارالىق سوتى بيلىكتى اسىرا پايدالاندى دەپ ايىپتالعان ساماتقا قاتىستى قىلمىستىق ءىستى «قۇپيا» بەلگىسىمەن سوت وتىرىستارىن جابىق فورماتتا وتكەن.
سوت بارىسىندا پروكۋرور سامات ءابىشتى بەلگىلى ءبىر لاۋازىمداردى اتقارۋ قۇقىعىنان 10 جىلعا ايىرىپ، 8 جىلعا شارتتى تۇردە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىن تاعايىنداۋدى سۇرادى. قىلمىستىق كودەكستىڭ 63-بابىنىڭ نەگىزىندە جازانى پروباتسيالىق باقىلاۋ بەلگىلەي وتىرىپ، سول مەرزىمگە شارتتى تۇردە دەپ ساناۋدى ايقىندادى. سوتتالۋشى كىناسىن تولىق مويىنداپ، “شىن جۇرەكتەن” وكىنگەن كورىنەدى.
استانا قالاسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اۋدانارالىق سوتىنىڭ مالىمەتىنشە، سوت سوتتالۋشىنىڭ جاس بالالارىنىڭ بولۋىن جانە ونىڭ "شىن جۇرەكتەن وكىنۋىن" جازانى جەڭىلدەتەتىن ءمان-جايلار دەپ تانىعان.
الەۋمەتتىك جەلىدە دە سامات ابىشكە تاعىلعان ايىپ پەن جازا كوپتىڭ تالقىسىنا تۇسۋدە. جەلى قولدانۋشىلارى: “وتانىنا وپاسىزدىق جاساعانعا شارتتى تۇردە 8 جىل از” دەسە، ءبىرى ء“ومىر بويىنا جازاسىن الۋ كەرەك” دەپ جازىپ جاتتى. پىكىر بىلدىرۋشىلەردىڭ ءبىرازى “بۇل - ەسكى قازاقستاننىڭ كورىنىسى” دەيدى.
ەسكە سالايىق، 2022 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە اعاسى قايرات ساتىبالدىنىڭ سوتى باستالاردا سامات ءابىشتىڭ “امال جاساپ جاتىرمىن" دەگەن ۆيدەوسى كەزدەيسوق تاراپ كەتكەن بولاتىن.
نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى سامات ءابىش قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن كوپ ۇزاماي ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىنەن ايىرىلدى.
2023 جىلدىڭ 19 قىركۇيەگىندە سامات ءابىشتىڭ ۇستىنەن «قاڭتار وقيعاسى» كەزىندە بيلىگىن جانە قىزمەتتىك وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانعانى ءۇشىن قىلمىستىق ءىس قوزعالعانى بەلگىلى بولدى.
2024 جىلدىڭ 15 قاڭتارىندا ءابىشتىڭ ءىسى سوتقا جىبەرىلگەنى انىقتالىپ، 28 اقپاندا باس پروكۋروردىڭ ورىنباسارى اسەت شىنداليەۆ بۇل ءىس سوتتا ەكەنىن مالىمدەدى.
كەيىن سامات ءابىش قاڭتار وقيعاسى بويىنشا كىنالى دەپ تانىلىپ، شارتتى تۇردە سوتتالعانى انىقتالدى. سونىمەن قاتار، پروكۋروردىڭ ونى شارتتى تۇردە جازالاۋدى سۇراعانى، سوت بۇل ءىس بويىنشا اۋىرلاتاتىن ءمان-جايلاردى بەلگىلەمەگەنى بەلگىلى بولدى. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، قازىر ءابىش پروباتسيالىق باقىلاۋدا.
ال سامات ءابىشتىڭ تىكەلەي باسشىسى بولعان، ۇقك-نىڭ بۇرىنعى توراعاسى كارىم ماسىموۆكە قىلمىستىق كودەكستىڭ 175-بابىنىڭ 1-بولىگى بويىنشا "مەملەكەتكە ساتقىندىق جاسادى" دەگەن ايىپ تاعىلىپ، ول 18 جىلعا سوتتالعان ەدى. قاڭتار وقيعاسىندا كەم دەگەندە 238 ادام قازا تاپقان.
