دەنە شىنىقتىرۋ مەن سپورتتى دامىتۋعا ارنالعان العاشقى مەملەكەتتىك باعدارلاما 2007-2011 جىلدارى نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋگە باعىتتالدى. سودان بەرى ەلىمىزدە بۇل سالا قارقىندى دامىپ كەلەدى. ماسەلەن، 2022 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا رەسپۋبليكادا دەنە شىنىقتىرۋمەن جانە سپورتپەن جۇيەلى تۇردە 7 586 444 ادام اينالىساتىنى بەلگىلى بولدى، بۇل ەلىمىزدىڭ 38,5 پايىز حالقىن قۇرايدى. ال مەكتەپ ينستيتۋىندا جاستار سپورتقا قالاي بەيىمدەلەدى؟ وسى تۋرالى الماتى وبلىسى، ەڭبەكشىقازاق اۋدانى، تولقىن ورتا مەكتەبىنىڭ دەنە شىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ مۇعالىمى، ۆولەيبولدان رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق ۇستازدار اراسىنداعى سپارتاكيادا جۇلدەگەرى – ديدار ابدەنوۆپەن سۇحباتتاسقان بولاتىنبىز.
- ديدار مىرزا، نەلىكتەن سپورت سالاسىن تاڭدادىڭىز؟ ۇستاز بولۋ وزىڭىزگە ۇناي ما؟
- قاراپايىم تۇردە جەتكىزسەك، سپورتتى بالا كۇنىمنەن جاقسى كورەمىن. ءوزىم تۋىپ وسكەن تولقىن اۋىلىندا (الماتى وبلىسى، ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنداعى، تەسكەنسۋ سەلولىق وكرۋگىنا قاراستى اۋىل – جۋرناليست) كىشكەنتەي كەزىمنەن سپورتقا جاقىن ورتا قالىپتاسقان بولاتىن. بالا كەزىمىزدە اتا-انامىز ءتۇرلى ۇجىمدىق سپورت جارىستارعا قاتىسىپ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا بەيىم بولدى. «بالا كورگەنىنە اۋەس بولادى» دەگەن راس. بىزدە تەلەفون بولمادى. الەۋمەتتىك جەلى جوق. ورتامىز دا سونداي دامۋشى، سپورتقا قۇمار بولدى.
ۇستازدىق جولىم 2019 جىلى باستالدى. وتە كوپ ۋاقىت بولماسا دا، ۇلكەن تاجىريبە الىپ ۇلگەردىم. بالالارعا دۇرىس تاربيە بەرۋ، ۇستازدىق ەتۋ ارينە ۇنايدى. سەبەبى ۆولەيبول سپورتىن جانىم سۇيەدى. مەكتەپ كەزىنەن ۆولەيبول سپورتىمەن بەلسەندى اينالىسامىن. قازىرگە دەيىن مۇعالىمدەر اراسىنداعى سپارتاكيادالارعا قاتىسىپ تۇرامىن. 2022 جىلى الماتى وبلىسى اتىنان كوماندادا ويناپ رەسپۋبليكانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى اتاندىق. ال 2019 جىلدان باستاپ بۇگىنگە دەيىن وبلىس چەمپيونى اتاعىن بەرمەي كەلەمىز. بىرنەشە جىلعى تاجىريبيەم مەن سپورتتى شىنايى ءسۇيۋىم ۇستازدىق ەتۋگە جەلەۋ بولىپ وتىر. سوندىقتان دا، ەشقاشان تاربيە بەرۋدەن، جول سىلتەۋدەن، بولاشاق ەلىمىزدىڭ چەمپيوندارىن دايىنداۋدان جالىقپاق ەمەسپىن.
- قازاقستاندا ۆولەيبولشىلارعا جاعداي جاسالعان با؟ بۇل سالانىڭ دامۋى قالاي وربۋدە؟
- قازاقستاندا ۆولەيبول ەندى عانا قارقىندى دامىپ كەلە جاتىر. جوعارى ليگا جانە ۇلتتىق ليگادا وينايتىن كاسىبي ۆولەيبولشىلاردىڭ ءوزى از جالاقى الادى. ماسەلە وسىدان شىعادى. سپورت – ۇلكەن ەڭبەكتەن تۇراتىن سالا. قانداي كىشىگىرىم جەتىستىك بولماسىن، ونىڭ ارتىندا قىرۋار كۇش پەن، توگىلگەن تولاسسىز تەر تۇراتىنى انىق. ال ەڭبەك قاشان دا باعالانۋى كەرەك.
سونداي-اق، سپورت جابدىقتارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن بايقاپ جاتىرمىز. مەكتەپتەرگە، ونىڭ ىشىندە اۋىل مەكتەپتەرىنە سپورت جابدىقتارىنا قانشا قاراجات ءبولىنىپ جاتقانى بەلگىسىز. دەسە دە، قازىرگى تاڭدا وقۋشىلارىمىزدىڭ قاجەتتى قۇرالدارمەن جابدىقتالۋى باسەڭ دامىپ تۇر. كوزىندە جالىنى بار بالالاردىڭ جەتىسپەۋشىلىك كورمەي، قاجەتتى جابدىقتاردى پايدالانىپ، دامىعانىن، ءوزى سۇيگەن سپورتپەن ەركىن اينالىسقاندارىن قالايمىن.
- بالالاردىڭ قاي سپورت تۇرىنە بەيىم ەكەنىن قالاي باعدارلايسىز؟
- قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ اتىن الەمگە تانىتىپ جۇرگەن ءتۇرلى دودانىڭ دۇلدۇلدەرى، مىقتى سپورتشىلاردىڭ كوبى قاراپايىم اۋىلدان، ءبىز سەكىلدى ۇستازداردىڭ وقىتۋىنان شىققان جاندار. البەتتە ءبىز دە قازىر ءوز مەكتەبىمىزدەن ءتۇرلى چەمپيوندار شىعاتىنىنا سەنىمدىمىز. ال ولاردىڭ قاي سپورتقا بەيىم ەكەنى، اۋەل باستان بەلگىلى بولادى. ءبىز ءتۇرلى سپورت تۇرىمەن اينالىستىرىپ، باعدارلاپ كورەمىز. ءبىرى فۋتبولعا يكەمى بولسا، ءبىرى ۆولەيبولعا، ءبىرى ۇستەل تەننيسىنە تاعىسىن-تاعى بەلگىلى بولا بەرەدى. سايكەسىنشە، الدىن-الا جارىستارعا دايىنداپ، اۋداندىق، ايماقتىق سپورتتىق بايگەلەرگە قاتىستىرىپ شىڭداي تۇسەمىز. قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا تۇسەمىز. سولايشا، جاستارىمىز ءوزىنىڭ سۇيگەن ىسىنە قاراي ۇمتىلا بەرەدى.
فيزيكالىق قولداۋدان بولەك، مورالدىق پسيحولوگيالىق قولداۋ دا اسا ماڭىزدى. بالالارعا دۇرىس ءبىلىم بەرۋ – تەك تاقىرىپتاردى ءتۇسىندىرىپ بەرىپ، ويناتا بەرۋدەن تۇرمايدى. ولاردىڭ ومىرلىك ماقساتىن دۇرىس انىقتاۋعا، دۇرىس ارمانداۋعا، بولاشاعىن جوسپارلاۋعا، ءوزى ۇناتاتىن ىسپەن اينالىسۋعا بەيىمدەي ءبىلۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ولارمەن ۇنەمى سىرلاسىپ، قالاۋلارىن ءبىلىپ، جول سىلتەپ وتىرۋىمىز قاجەت. كوپ مۇعالىمدەر وسى نارسەنى بىلسە دەيمىن. بالا تەك ايتقاندى ۇيرەتكەندى عانا ەمەس، كورگەنىن قايتالايدى. ياعني، ءبىز ولارعا ۇلگى بولۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ جەتىستىكتەرىمىزگە كۋا بولىپ، جاقسى ادەتتەرىمىزگە اۋەس بولۋى ءتيىس.
- الداعى ۋاقىتتا كاسىبي دامۋ ويىڭىزدا بار ما؟ قانداي جوسپارلارىڭىز، ماقساتتارىڭىز بار؟
- «ۇستازدىق ەتكەن جالىقپاس، ۇيرەتۋدەن بالاعا» دەيدى حاكىم اباي. بالالاردىڭ نازارىن قازىرگى زامانداعى ءتۇرلى پايداسىز جەلىلەردەن گورى سپورتقا بۇرۋدى جوسپارلاپ ءجۇرمىن. ءتۇرلى ساباقتان تىس قوسىمشا ۇيىرمەلەر، سپورتتىق ءوزارا جارىستار ءجيى ۇيىمداستىرىپ تۇرامىز.
ۇستاز رەتىندە الداعى ۋاقىتتا كاسىبي كۋرستار مەن سەمينارلارعا قاتىسىپ ءوز ءبىلىمىمدى دامىتۋدى ماقسات تۇتامىن.
- وقۋشىلارىڭىزدىڭ جەتىستىگى جايلى ايتىپ بەرسەڭىز. قاي سپورت ءتۇرى تولقىن ورتا مەكتەبىندە جاقسى دامىعان؟
- ءبىزدىڭ مەكتەپتە بالالار نەگىزىنەن ۆولەيبول، ۇستەل تەننيسى جانە شاحمات ويىندارىنا بەيىم. ۇستەل تەننيسىنەن اۋدان چەمپيوندارى جانە وبلىستىڭ قولا جۇلدەگەرلەرى بار.
قازىر الدا بولاتىن جارىستارعا دايىندىق ۇستىندەمىز. بولاشاقتا وزگە دە جەتىستىكتەرىمىز بولاتىنىنا سەنىمدىمىن.
- جاۋاپتارىڭىزعا راقمەت!
دينا ليتپين،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
