عىلىم تەحنيكانىڭ ۇشقان قۇستاي دامىعان وسىناۋ داۋىردە قازاققا ءتان ەرەكشەلىگىمىز، ۇلتتىق قۇندىلىعىمىز سالت، سانامىز بارعان سايىن الىستاپ ۇمىت بولىپ بارا جاتقانداي سەزىلەدى. وزگەلەر قازاقتى كيىز تۋىرلىقتى كوشپەلى قازاق دەپ اتاپ كەلگەن، ولاي بولسا سول ۇمىت قالىپ بارا جاتقان ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزعا قىسقاشا توقتالىپ كەتەيىن.ءتىپتى مىناۋ قاپتاعان قارا تۇنەك قوعامنىڭ ىزىڭىمەن، شۋىنان ابدەن مەزى بولعانىمىز سونشا، سول كونە داۋىرگە كوز جۇمىپ كەتىپ قالعىڭ كەلەدى.
سەبەبى، كوپتەگەن ارتىقشىلىعىمەن قۇندىلىعى بار، اتاپ ايتساق: ات جالىن تارتىپ مىنگەن ۇلىنا، ءتىپتى كەي ءبىر اۋقاتتى باي ماناپتار قىزىنا دا، وتاۋ تىگىپ، ەنشى ءبولىپ بەرگەن، قازىرگى تىلمەن ايتساق، باسىڭا كۆارتيرا، استىڭا ماشينا، قالتاڭا اقشا سالىپ بەرگەن. قازىرگىدەي ءۇي سوعاتىن جەر ىزدەپ، كرەديت المايسىڭ راقات شىركىن! ەجەلدەن كوشپەلى ءومىر ءسۇرىپ، مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقان، سولايدا كوشىپ قونۋعا وڭتايلى ءۇيى، سول داۋىرگە بەيىمدەلگەن تىنىس تىرشىلىگى بولعان. ول كەزدە كازىرگىدەي ەلەكتر قۋاتى، جانە ۇزدىك تەحنولوگيا بولماعانىن جاقسى بىلەمىز، الايدا سول ءداۋىردىڭ وزىندىك بەيىمدەلگەن قۇرال سايمانى، تەحنولوگياسى بولعان!
ءاليحسسا ماناعى ءسوز ەتكەندەي سول كيىز ءۇيدىڭ جاسالۋى تۋرالى قىسقاشا ءسوز ەتىپ كورەيىك. ەڭ اۋەلى ءۇيدىڭ كەرەگە، جانە ۋىعى، ەسىگى ، شاڭىراعى تۋرالى.
1) ۋىق كەرەگەنى تالدان مۇمكىندىك بولسا قايىڭنان، جانە سامىرسىننان جاساعان. نەگىزى كوبى تالدان جاساعان. شاڭىراق قايىڭنان جاسالعان. تۇمسا تابيعاتتىڭ نۋ ورماندى يت تۇمسىعى وتپەيتىن جىنىستان ۋىق پەن كەرەگەنى، بارىنشا تاڭداپ، سىمداي ءتۇزۋ ساپالىسىن جانە ەسىك جاسايتىن اعاشتى، شاڭىراق جاساۋ ءۇشىن اق قايىڭدى كەسىپ، تۇيەگە تەڭدەپ اۋىلعا اكەلگەن.
2) جاساۋ بارىسى. مالدىڭ اسىرەسە قوي، ەشكىنىڭ قارا كوڭىن ءۇيىپ مور جاسايدى، ءاسىلى (كوك مور دەگەن ءسوز سودان قالسا كەرەك) كوڭ دىمقىل تەز جانىپ كەپەس ءۇشىن سۋ سەبۋ كەرەك. شامامەن ۇزىندىعى 25 قارىس ۋىق تولىق كومىلەتىن بولۋى شارت. سەبەبى، مور بۋ پەشتىڭ ءرولىن اتقارادى. ماناعى جاس تالدى ىستىق مورعا شامامەن 10-20 مينۋت كومىپ قويىپ قايتا العان بويدا تەزگە سالامىز. تەز دەگەنىمىز ۇزىندىعى 4-5 مەتىر بولاتىن بورەنە اعاش. جۋاندىعى 25 سم كەم بولماۋ كەرەك. ونىڭ ءبىر باسىنا تەرىس اياق جاساپ، كەلەسى باسىن جەرگە مىقتاپ كومۋ كەرەك. ال، بورەنەنىڭ قىر ارقاسىن تولىق ءبىر ۋىق سياتىن ەتىپ ىرىپ، ويىپ الىپ تاستاپ، ەكى جاعىنا تەمىر قاشاۋ قاعىپ قويعان، سونىمەن ماناعى ىستىق موردا بالقىپ، ءجىبىپ جاتقان جاس تالدى تەزگە سالىپ، بەلمەن، مىقىنمەن باسقان كەزدە تەمىردەي ءيلىپ يكەمگە كەلمەك. ءاسىلى، (تەزگە سالىپ دەگەن ءسوز ءدال وسىدان قالعان ) سىمداي ءتۇزۋ بولعان ۋىق، كەرەگەنىڭ سول جەردە قابىعىن وتكىر وراق تارىزدەس قۇرالمەن قابىعىن ارشىپ، ۋىقتىڭ ارتىن ءيىپ تەسكەن . ال كەرەگەنى دە ۇسكىمەن تەسىپ ، (كازىرگى درەل ) اراسىن تۇيەنىڭ تەرىسىنەن (تاسپا ) ءتىلىپ كوكتەگەن. جونىڭنان تاسپا ءتىلىپ دەگەن ءسوز سودان قالسا كەرەك! شاڭىراقتىدا ءدال وسىلاي ەكى باسىن ءيىپ، قوسىندىسىن تۇيەنىڭ دىمقىل تاسپاسىمەن مىقتاپ وراپ، مۇمكىندىك بولسا تەمىرمەن شەگەلەپ، كوزىن ىستىك تەمىرمەن تەسىپ، جاڭا وتاۋ ۇيگە 80 باستى، ۇلكەن ۇيلەرگە 100 باستى ودان ۇلكەن قىلىپ جاساعان. باسقا جابدىقتاردىڭ جاسالۋ بارىسى، اتاپ ايتساق، كيىزدەن جاسالعان تۋىرلىق، ۇزىك، تۇڭىلدىك، جانە شي. قوي مەن قوزىنىڭ ءجۇنىن قىرقىپ، ونى ارنايى كەپتىرىپ جاساعان ءىرى قارا مالدىڭ تەرىسى (تۋلاق)-قا (تۋلاق سۇيرەتكەندەي) سالىپ، اۋىلدىڭ قىز كەلىندەرى قاتقان تال ساباۋمەن ساباعان. ساباۋ بارىسىندا ماناعى ءجۇن مامىقتاي ۇلبىرەپ جۇمسارادى ونى شيگە تارتىپ، جىلى شىمشىم سۋدى سەۋىپ، مۇمكىن بولسا 5-10 قىز كەلىندەر بىلەگىمەن، قولىمەن اۋدارىپ باسقان. ءتىپتى كەي جەرلەردە اۋىلدىڭ ىسپار جىگىتتەرى اتپەن ارقانمەن ىسپالاپ باسىپ جاتادى، مۇنى كيىز باسۋ دەپ ايتامىز.
سەرىك جاڭقابايۇلى
