(بۇل اڭگىمەنى بالا كۇنىمدە جارىقتىق اكەم ايتىپ بەرىپ ەدى)
- ەرتەدە ءبىزدىڭ ەلدە قىسى-جازى ەل كەزىپ جۇرەتىن زاعيپ اقساقال بولدى. يىعىنا اسىپ العان دورباسى مەن قالاقتاي عانا قارا دومبىراسى بار وسى ءبىر سۋ قاراڭعى جاننىڭ قولىنداعى جالعىز تاياقپەن، توڭىرەكتى تۇگەل شارلاپ، سوقتىقپالى-سوقپاقسىز جەرلەردەن قالايشا جول تاۋىپ جۇرەتىندىگىنە قايران قالاتىنبىز. بىراق، جارىقتىق ەلگە سىيلى ەدى. بارعان جەرىندە كۇي تارتىپ، نەبىر اڭىز-اڭگىمەلەر ايتىپ، حالىقتى رۋحاني ازىققا قارق قىلىپ كەتەتىن. وسى تىرلىگىنە بولا ەل ونى «سوقىر كەزبە» اتاپ كەتكەن.
15-تەن 16-عا قاراعان بوزبالا شاعىم. اكەم كولحوزدىڭ قويىن باعاتىن. ماۋسىم ايىنىڭ جانعا دا، مالعا دا جايلى كۇندەرىنىڭ بىرىندە ادەتتەگىدەي قوي باعىپ ءجۇر ەدىم. كەنەت، قارسى بەتتەگى بوكتەرگە تاياپ قالعان وتاردىڭ الدى ءدۇر ەتىپ ۇرىكتى. «ءداۋ دە بولسا، يت-قۇس شىعار» دەپ، سولاي بەتتەي بەرگەنىمدە، ارعى جاعىنان جاياۋ ادامنىڭ قاراسى كورىندى.
«بۇل كىم بولدى ەكەن؟» دەپ ويلاپ ۇلگەرگەنىمشە، جانىمنان ەكى ەلى قالمايتىن، ءبىتىمى كەسەك دۇرەگەي-تازىم زور داۋىسىمەن اۋىزىن تولتىرا ءۇرىپ، ورنىنان ورە تۇرەگەلدى.
ءيتتىڭ داۋىسىن ەستىگەن الگى كىلت توقتاي قالدى دا، داۋىسىن سوزىڭقىراي «اسسالاۋماعالەيكۋم، مال-جان امان بولسىن!» دەپ، ءسال ەڭكەيىپ ىزەت ءبىلدىردى. ەل اۋزىنداعى «سوقىر كەزبە» ەكەن.
ۇلكەن كىسى بولعان سوڭ قاسىنا بارىپ، ءوزىم دە سالەم بەردىم. ءبىر-ءبىرىمىزدى بۇرىننان تانيتىن جاندارداي قاۋقىلداسىپ، اماندىق-ساۋلىق سۇراسىپ جاتىرمىز. اكەمدى تانيتىن بولىپ شىقتى. سىرتىنان قانشا ەستىگەنىم بولماسا، بۇل كىسىنى كورگەنىم وسى.
ءتۇس الەتى بولىپ قالعان، اقساقال ەكەۋىمىز اسىقپاي وتىرىپ تۇستەندىك. شەشەمنىڭ «كۇن ۇزاق، قارنىڭ اشادى» دەپ سالىپ بەرگەن ازىعى مەن تورسىققا قۇيعان قويۋ ايرانى ەكەۋىمىزگە ارتىعىمەن جەتتى.
شاماسى جولدان شارشاپ كەپ ىشكەن تاماق اش وزەگىنە ءتۇسىپ كەتتى مە، بايىرحان اقساقال (ازان شاقىرىپ قويعان اتى ەكەن) ازدان سوڭ استىنا توسەپ بەرگەن بوستەككە جانتايعان قالپى كوزى ءىلىنىپ كەتتى.
«مازاسىن المايىن، ءارى بىتىراي باستاعان مالدىڭ بەتىن قايىرايىن» دەگەن ويمەن اتىمدى جەتەكتەپ تومەن قۇلديلاپ كەتتىم.
قايتىپ ورالسام، اقساقال ويانىپتى. كورمەسە دە، اينالاداعىنىڭ بارلىعىن كوكىرەكپەن-اق سەزىپ، بايقاپ وتىرعانداي، سەزىمى سەرگەك. بەت تاقتايى ابدەن توزعان قولىنداعى قارا دومبىراسىمەن الدەبىر زارلى كۇيدى كۇڭىرەنتىپ وتىر ەكەن. مەنىڭ كەلگەنىمدى سەزسە دە كۇيىن بۇزبايىن دەدى مە، يەگىمەن نۇسقاپ وتىر دەگەن يشارا جاسادى. بۇرىن-سوڭدى ەستىمەگەن الگى كۇيدىڭ تومەنگى ساعاعىن ەكى قايىرىپ بارىپ توقتاعان قاريا، الدەنە ەسىنە تۇسكەندەي «ۋھ-ھ» دەپ تەرەڭ كۇرسىندى.
تورتكۇل دۇنيەگە نۇرىن شاشقان كۇن جارىقتىق مازانى الارداي ىستىق تا، سالقىن دا ەمەس، تامىلجىپ-اق تۇر. وسى ساتتە، الگىندە عانا كۇمبىرلەگەن دومبىرا ۇنىمەن باسەكەگە تۇسكەندەي قۇرىق بويىنداي عانا قاشىقتىققا كوتەرىلگەن بوزتورعاي قۇيقىلجىتا جونەلدى. «جاراتقان اللانىڭ شەبەرلىگى-اي!» دەسەڭشى، كىپ-كىشكەنتاي قاناتتارىن تىنىمسىز قاعىپ، ءبىر ورنىنان قوزعالماي ءان سالىپ تۇرعان تيتىمدەي قۇس «ەندى، ءبىر ءسات مەنىڭ دە ونەرىمە ءتانتى بولىڭدار» دەگەندەي بارىن سالا سايرايدى. ءبىر اپتا بۇرىنعى جاۋىننان كەيىن قالى كىلەمدەي قۇلپىرا تۇسكەن قىر گۇلىن، جايلاپ ەسكەن سامال تەربەپ قويادى.
شىنتاقتاپ جاتقان قاريا ءبىر تال گۇل-ءشوپتىڭ ساباعىن جۇلىپ اپ، مەيىرلەنە يىسكەدى. سوسىن كادىمگى جانارى بار ادامعا ۇقساپ اينالانى بارلاي وتىرىپ:
- ە..ە..ە، جارىقتىق اتا-بابالارىم-اي! وسى ءبىر قاسيەتتى دالاعا قانىڭ مەن تەرىڭدى توگە ءجۇرىپ، ۇرپاعىڭا اماناتتاپ كەتتىڭ-اۋ. قاسيەتىڭنەن اينالايىن تۋعان دالام، سەن بولماساڭ مىناۋ شەكسىز جاھاننىڭ قاي تۇكپىرىندە تۇرتىنەكتەپ جۇرەر ەدىم؟ ءتاۋبا، ءتاۋبا! ابايسىزدا ءسۇرىنىپ جىعىلسام دا، سەنىڭ مىناۋ كيەلى توپىراعىڭ توسەپ قويعان ماقتاداي عوي، مەن بەيباعىڭ ءۇشىن – دەدى، ەستىلەر-ەستىلمەستەي عانا، داۋىسى جارىقشاقتانىپ.
مەن وسى كەزدە عانا اقساقالدىڭ ديدارىنا زەر سالىپ قارادىم. بەت-الپەتىندە ساۋ-تامتىق جوق، تىرتىق-تىرتىق. وڭ جاق قۇلاعىنىڭ جارىمىن بىرەۋ جۇلمالاپ-جۇلمالاپ جۇلىپ العانداي. ەكى كوزىنىڭ ءبىرى مۇلدە جۇمىلىپ، ەكىنشىسى ءسال-ءپال سىعىرايىپ تۇرعانى بولماسا، ارىگە شۇڭىرەيىپ كەتكەن، ۇزاق قاراۋعا ءداتىڭ شىدامايدى ەكەن. مەنىڭ تەسىلە قاراعانىمدى سەزىپ قالعان سۇڭعىلا قارت:
- ە، بالام، بۇل اتاڭ نە كورمەدى دەيسىڭ؟ ادام ءتىرى جۇرگەن سوڭ، اللا تاعالا باسىنا نە سالسا دا كورۋگە، كونۋگە، شىداۋعا ءماجبۇر بولادى ەكەن – دەدى.
مەن ۇرلىعى اشكەرە بوپ قالعان جانداي قىسىلىپ، ەكى بەتىم دۋ ەتە قالدى. سوسىن، بالالىق پا، بولماسا بويىمدى الدەبىر قىزىعۋشىلىق بيلەدى مە:
- اتا، ءسىز جايلى، ءسىزدىڭ تاعدىرىڭىز جايلى اركىم، ارقالاي ايتىپ جۇرەدى. مەنىڭ قىلىعىم ورەسكەل بولار، دەگەنمەن رەنجىمەسەڭىز ءوزىڭىز جايلى اڭگىمەلەپ بەرەسىز بە؟ ەگەر ەسكى كۇندەردى ەسىڭىزگە ءتۇسىرۋ ءسىز ءۇشىن اۋىر بولسا، قولقامدى قايتىپ الايىن – دەدىم باتىلدانىڭقىراپ.
اقساقال ەشتەڭە ەستىمەگەن جانداي ۇنسىزدىكتىڭ تۇڭعيىعىنا شومىپ، تىرس ەتپەي وتىرىپ قالدى. ءتىپتى، قاسىندا ورىنسىز قولقا سالىپ وتىرعان مەنى ۇمىتىپ كەتكەندەي. مەن سۇراۋىن سۇراسام دا، ىشتەي «اپىر-اي، مىناۋىم ابەستىك بولدى-اۋ. ونسىز دا جانى جارالى ادامنىڭ كوكىرەگىندەگى ەسكى جاراسىن تىرناعانداي بولدىم با؟» دەپ قيپاقتاي باستادىم.
ارادا ورناعان ۇنسىزدىكتى انادايدا جايىلىپ جۇرگەن كۇرەڭ بەستىنىڭ پىسقىرىعى بۇزدى. اقساقال ءبارىن كورىپ وتىرعان ادامداي تاعى دا ات پىسقىرعان جاققا موينىن بۇرىپ قاراپ قويدى دا، مەنىڭ ىشكى ويىمدى وقىعان ادامشا:
- ەشقانداي ابەستىگى جوق شىراعىم. ءوزىڭ ءبىر ءجون بىلەتىن، ءسوز پارقىن باعالاي بىلەتىن بالاعا ۇقسايسىڭ. مەن بۇرىن-سوڭدى ءوزىم جايلى دا، سۋ قاراڭعى بوپ قالعان كوزىم جايلى دا اسا ەشكىمگە ءتىس جارىپ كورمەگەن ەدىم... – دەدى دە، الدەنەنى ەسىنە تۇسىرگەندەي تاعى دا بىرازعا دەيىن ءۇن-ءتۇنسىز وتىرىپ بارىپ، اڭگىمەسىن باستاپ كەتتى.
- مەنىڭ اكەم – ورتاشا عانا تىرلىگى بار، قۇرالايدى كوزگە اتقان مەرگەن، بۇركىت ۇستاپ، ات باپتاعان اسا ساياتشىل ادام بولىپتى. بىردە، مىنا سايحان تاۋىنىڭ بيىك شىڭدارىنىڭ بىرىنەن بۇركىتتىڭ ۇياباسارىن بايقاپ قالادى. سودان كوك ەركەسىنە ەسى كەتىپ، كۇندەردىڭ كۇنى بالاپانىن الىپ، باۋلىماق نيەتپەن بۇركىتتىڭ ۇياسىنا تۇسەدى.
بۇركىتتىڭ ۇياسىنا ءتۇسۋ – ەرىككەننىڭ ەرمەگى ەمەس بالام. ونىڭ وزىندىك ءادىس ايلاسى، قۋلىق-سۇمدىعى مەن ماشاقاتى، قاۋىپ-قاتەرى تولىپ جاتىر. ءبىر ساتكە ءمۇلت كەتسەڭ، سۇيەگىڭ سوناۋ قۇزدىڭ ەتەگىنە جەتكەنشە كۇلگە اينالادى. ونداي قاتەرگە ەپتىلىگى ينەنىڭ كوزىنەن وتەتىن، ءارى قارۋلى، ءارى وجەت، جىگىتتىڭ-جىگىتى عانا باسىن تىگە الادى.
اكەمنىڭ سونداي ماشاقاتپەن العان بالاپانى اسا الىمدى، ناعىز قاندىبالاق بوپ شىعادى. اينالاسى ەكى-ءۇش جىلدا سول ماڭداعى تۇلكىدەن-تۇلكى، قاسقىردان-قاسقىر قويماپتى.
اكەمنىڭ بۇركىتى جايلى اڭگىمە ەل ىشىنە اڭىز بوپ تاراي باستايدى. جولىققان جەردە قولقالاۋشىلار دا، قىزىعا، قىزعانا قاراۋشىلار دا كوبەيەدى. اقىرى بۇل اڭگىمە سول وڭىرگە اتى شىققان ەسىمبەك دەگەن بايعا دا جەتىپ، ءبىر كۇنى باي قاسىنا نوكەرىن ەرتىپ اكەمە كەلىپتى. ول كەزدە اكەمنىڭ وتىزداعى وردا بۇزار شاعى.
ەسىمبەك – ءوز زامانىنىڭ اسا اۋقاتتى ادامى بولسا دا، وزگە بايلار سەكىلدى وزبىرلىعى جوق، ماڭايىنداعى جەتىم-جەسىرلەرگە دە قولى اشىق، جۇيرىك ات باپتاپ، ساياتشىلىق دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن سەرىلىگى بار جان ەكەن.
اكەمنىڭ ارناپ سويعان مالىنا باتاسىن جاساپ، داستارحان باسىندا كۇي تىڭداپ، اڭگىمەلەسىپ وتىرعان ەسىمبەك ءسوزدىڭ ورايى كەلگەندە:
- ءاي، ناعىمباي! سەن ماعان قاراعاندا الدەقايدا جاس ەمەسسىڭ بە؟ ءارى بۇركىتتىڭ بالاپانىن الۋدا تاجىريبەڭ بار. بۇيىرتسا كەلەر جىلى تاعى ءبىرىن الارسىڭ. مەن ساعان ەكى قۇلىندى بيە، بەس-ون ساۋلىق بەرەيىن، سەن اناۋ «قىزىل كوزىڭدى» ماعان قي – دەپ، قولقا سالادى.
اكەم اۋەلدە بالاپانىنان باۋلىعان قىرانىن بەرگىسى كەلمەي، ءبىراز بۇلتالاققا سالسا كەرەك. بىراق، قازاقتا «جوقتىق نە جەگىزبەيدى، توقتىق نە دەگىزبەيدى» دەگەن ءسوز بار عوي. ءارى، قاي زاماندا بولماسىن كۇشتىنىڭ ارتى ديىرمەن تارتاتىنى بەلگىلى. ەسىمبەكتىڭ شامىرقانسا «بەرسەڭ قولىڭنان، بەرمەسەڭ جولىڭنان» دەپ، بەلدەن ءبىر-اق باسارىن دا جانە وعان ەش قايران قىلا الماسىن دا سەزگەن قولى قىسقا اكەم اقىرى «بالا-شاعانىڭ قامى ءۇشىن» دەپ كونگەن كورىنەدى.
قولىنا قىراننىڭ قىرانىن قوندىرعان ەسىمبەك اكەمە ريزا بوپ اتتانادى. سوسىن ۋادەسىندە تۇرىپ، كوپ ۇزاماي ايىرباسقا اتاعان مالدارىن جەتكىزدىرتىپ بەرىپتى.
سودان اكەم كەلەر جىلى ەرتە باستان دايىندالىپ، ءساتىن سالعاندا وتكەندەگى قىراننىڭ تاعى ءبىر بالاپانىن الادى. جارىقتىق تەكتىلىگى سونشا، بۇل جولى دا جالعىز جۇمىرتقا باسىپ شىعارىپتى. الايدا بۇل جولى ۇياباسار مەن اتالىق قىران ەكى جاقتاپ شابۋىلعا شىعىپ، شىڭ باسىندا جۇرگەن اكەمدى جازىم ەتە جازداپتى. ايتەۋىر قولىنداعى قامشىسىمەن جانتالاسا قورعانا ءجۇرىپ امان قالعان كورىنەدى.
- سونداعى ۇياباساردىڭ ۇياسىنا تاياپ كەپ، تاياپ كەپ شاڭقىلداعان ءۇنى مەن قانتالاعان كوزى ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمنەن كەتپەيدى – دەۋشى ەدى، جارىقتىق.
- اكەم بۇل بالاپاندى دا بابىنا كەلتىرىپ باپتاپ، باعىپ-قاعا باستايدى. نەگىزى بۇركىت، جۇمىرتقاسىن قىس ايىندا شايقايدى. ءبىر قىزىعى، سول جىلدىڭ اقپان ايىندا قىراننىڭ بالاپانىمەن قاتار مەن دە دۇنيەگە كەلىپپىن. اكەم ات شاپتىرىپ توي جاساماسا دا، ماڭايىنداعى تۋىس-تۋعان، جاقىن-جەكجاتقا شىلدەحانا تويىنان ءدام تاتىرىپ، ماعان ازان شاقىرتىپ ات قويعىزادى. ءوزى قالىپتاسقان داعدىسى بويىنشا قىرانىن باۋلىپ، اڭىن اۋلاپ دەگەندەي قوڭىر تىرشىلىگىن كەشە بەرەدى...
كۇندەردىڭ كۇنىندە بۇرىن-سوڭدى ەل ەسىتىپ-كورمەگەن وقىس وقيعا بولىپتى.
وسىلاي دەپ تەرەڭ كۇرسىنگەن اقساقال، تاعى دا ءبىرشاما ءۇنسىز قالدى. سوسىن بويىن تۇزەڭكىرەپ اپ، ۇزىلگەن اڭگىمەسىن جالعاستىردى.
- جاز ايى بولسا كەرەك. كۇن ەكىندىدەن اۋعان شاقتا «ويباي، اكەتتى، اكەتتى!» دەپ باج ەتە قالعان ايەل ادامنىڭ اششى داۋىسى ون شاقتى ءۇيلى شاعىن اۋىلدى اياعىنان تىك تۇرعىزادى. يتتەر ابالاپ، جۇرت شۋلاپ، الگىندە عانا جايباراقات جاتقان اۋىل ءاپ-ساتتە ازان-قازان بولىپ، شات-شالەكەيى شىعادى. ابىروي بولعاندا، اكەم سول كۇنى عانا جولدان كەلگەن ەكەن.
شۋلاعان ەل اۋىلدىڭ ىرگەسىنەن اعىپ جاتاتىن شاعىن وزەننىڭ جاعاسىندا ەسىنەن تانىپ جاتقان انامنىڭ باسىن كوتەرىپ، بەتىنە سۋ شاشىپ، ەسىن جيعىزادى. نە بولعانىن ءوزى دە ۇقپاي، ءتىلى بايلانىپ قالعان قايران انام، ەكى كوزى شاراسىنان شىعا اسپانعا قاراي بەرىپتى.
«بۇل، سوناۋ كوكتەن نە ىزدەپ جاتىر؟» دەپ اڭتارىلعان كوپشىلىك تە كوككە كوز جۇگىرتسە، كوز جەتەر بيىكتىكتە اۋىلدىڭ ءۇستىن اينالا ۇشىپ جۇرگەن بۇركىتتى بايقايدى. باۋىرىندا قارايىپ بىردەڭە كورىنەتىن سەكىلدى. وسى ساتتە سوناۋ كوكتەن شىرقىراي جىلاعان جاس ءسابيدىڭ، ياعني التى ايعا ەندى عانا تولعان مەنىڭ داۋىسىم ەستىلەدى.
ەسى شىققان ەل، «استاپىراللا دەسىپ، اپىر-اي، ەندى نە بولار ەكەن؟ انا بيىكتەن بالانى تاستاپ جىبەرسە قايتەمىز؟» دەپ الگى جەردە، قولدارىنان كەلەر قايراندارى جوق، تۇرعان جەرلەرىندە سەڭدەي سوعىلىسىپتى.
ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا الاقانداي اۋىلدى الاتايداي بۇلدىرگەن كوك تاعىسى كەدەي اۋىلىن تاعى بىرنەشە مارتە اينالىپتى دا، شىڭ-قۇزدارى كوز ۇشىندا مۇنارتىپ جاتقان سايحان تاۋىن بەتكە الىپ ۇزاي بەرىپتى...
وسى ساتتە، اۋەلدە نە بوپ، نە قويعانىن تۇسىنبەي، ابدىراپ قالعان اكەم، جالما-جان اتىنا قاراي جۇگىرىپتى. ول شوشالادان شاپشاڭداتىپ كەرەك-جاراعىن الىپ، بەلدەۋدەگى بايگە جيرەنىنە مىنە سالا، بالاسىن بۇركىت اكەتكەن باعىتقا تۇرا شابادى. ەسى شىعىپ، ەسەڭگىرەپ قالعان ەل شۋلاپ-شۇرقىراپ قالا بەرەدى.
وسىعان دەيىن ەكى مارتە بالاپانىن الدىرعان بۇركىتتىڭ ۇياسىنا جەتكەنشە اجەپتاۋىر جەر. «ءداۋ دە بولسا، بۇل كوك تاعىسىنىڭ ماعان قايتارعان كەگى بولار. اتاڭا نالەت، بەيكۇنا ءسابيىمدى ۇياسىنا اپارىپ پارشالاپ تاستاماسا جارادى. تىم بولماعاندا بالامنىڭ سۇيەگىن الىپ قايتارمىن» دەپ ءوز-وزىنە جىگەر بەرگەن اكەم، بۇركىت ۇيا سالعان جاناما جارتاستىڭ تۇبىنە كەلگەندە قاس قارايا باستايدى.
سودان، ءوزىنىڭ بۇرىننان قولدانىپ جۇرگەن ءتاسىلى بويىنشا تاۋدىڭ تۋ سىرتىنان اينالىپ وتىرىپ، ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىندا «ءولدىم-تالدىم» دەپ، بۇركىت ۇياسىنىڭ ءدال ۇستىنەن شىعادى. كوزگە تۇرتسە كورگىسىز قارا تۇنەكتە تاۋ-تاسقا ورمەلەۋ وڭاي ما؟ سويتسە دە، قول-اياعىن تاسقا ءتىلدىرىپ، ءۇستى-باسىنىڭ دال-دالى شىققان اكەم ءبىر مەجەگە جەتەدى.
ەندىگى شارۋا مۇنان دا قيىن، قيىننان بۇرىن اسا قاتەرلى. ويتكەنى، بۇركىتتىڭ ۇياسى اكەم وتىرعان شىڭ باسىنان تومەن قاراي قۇرىق بويىنداي ەكەن. وعان ءتۇسۋ ءۇشىن تاڭنىڭ اتۋىن كۇتپەسە بولمايدى. بەلگە بايلاعان ارقان تاسقا قاجالىپ، ءۇزىلىپ كەتۋ قاۋپى دە جوق ەمەس.
امالى قۇرىپ، ابدەن سىلەسى قاتقان اكەم بايعۇس ءار ويدىڭ باسىن ءبىر شالىپ وتىرىپ، جارتاسقا سۇيەنگەن قالپى قالعىپ كەتسە كەرەك. كەنەت، بۇركىتتىڭ ۇياسىنان «شار» ەتكەن ءسابي ءۇنىن ەسىتىپ، ءوز قۇلاعىنا ءوزى سەنبەي قالادى. بىردە تىنا قاپ، ەندى بىردە قولدى-اياققا تۇرماي شىرقىراعان بالا ءۇنى مۇقىم ساۋىر، سايحان تاۋلارىنىڭ شىڭ-قۇزدارىن جاڭعىرتىپتى.
الدەقاشان ولدىگە ساناپ، كۇدەرىن ءۇزىپ قويعان ءسابيىنىڭ ءۇنىن ءدال جانىنان ەسىتىپ، ازا بويى، قازا بولعان اكەم تاڭنىڭ اتۋىن كۇتپەستەن نار تاۋەكەلگە باسىپ، ۇياعا تۇسپەكتى ويلايدى. بۇل جولى قىراننىڭ ەمەس، ۇيادا، ءولىم مەن ءومىردىڭ اراسىندا جاتقان ءوز بالاپانىن الۋ ءۇشىن...
بەلىندەگى ارقاننىڭ ءبىر ۇشىن شىڭ باسىنداعى ءدىڭى جۋان شىناردىڭ تۇبىنە، ال ەكىنشى باسىن بەلىنە مىقتاپ بايلاپ اپ، ءبىر اللاعا سىيىنىپ، بىلەتىن دۇعاسىن وقىپ ارەكەتكە كوشەدى. بۇل ۋاقىتتا جازدىڭ قىسقا تاڭى دا قۇلانيەكتەنە باستاپتى.
ۇياسىنا ءتۇسىپ كەلە جاتقان ادامدى كورگەن بۇركىت ۇشىپ كەتەدى. اكەم ۇياعا ءتۇسىپ، بەت اۋزىندا ساۋ تامتىق جوق، قان-جوسا بولىپ قانسىراپ، ءۇزىلىپ كەتەردەي بولىپ ازەر-ازەر دەمالىپ، ەسىنەن تانىپ جاتقان بالاپانىن باۋىرىنا باسىپ، وتىرا قاپ ەڭكىلدەپ ۇزا-اق جىلاپتى...
قازاق «سۋ ىشكىلىگى بار» دەيدى، مەنىڭ مىنا دۇنيەدەن تاتار ءدامىم بار ەكەن. ايتپەسە، بۇركىت قالاقتاي عانا بالانى قاندى شەڭگەلىمەن سىعىمداي سالسا نەمەسە سوناۋ كوكتەن تاستاپ جىبەرسە سول جەردە-اق ءجانتاسىلىم ەتپەيمىن بە؟ دەگەنمەن، شەڭگەلىن سالعان جەردەگى التى قابىرعام سىنىپ كەتىپتى.
بۇركىت الىپ كەتكەن التى ايلىق بالاسىن ءبىر تاۋلىكتەن سوڭ تىرىدەي ۇيىنە الىپ كەلگەن اكەمنىڭ قايسارلىعى مەن تاباندىلىعىنا جۇرت قايران قالعان كورىنەدى.
وسى وقيعادان سوڭ اكەم بۇركىت باۋلىعاندى ساپ تيىپ، ەندىگى جەردە اڭدىپ ءجۇرىپ، قىراندى اتىپ ولتىرمەكتى ويلايدى. بىراق، تۇيسىگى الدەنەنى سەزدىردى مە، بولماسا كەگىن قايتارعاسىن قايىرسىز مەكەننەن باسقا جاققا كەتۋدى ءجون سانادى ما، ۇياباسار بۇل ماڭنان قايتىپ كورىنبەپتى.
سودان بەرى ارادا اتتاي 62 جىل وتسە دە، ويىمنان «بۇركىت نەگە مەنى بىردەن ولتىرە سالمادى؟ الدە، ىشتەن شىققان بالاپانىن قاناتى قاتپاي جاتىپ قايتا-قايتا قولدى ەتە بەرگەن «قاسكويگە» سانالى تۇردە قايتارعان كەگى مە؟ بولماسا، ادامزات بالاسىنا كەرەك بالا، قۇس ەكەش قۇسقا دا كەرەك ەكەندىگىنەن ساباق السىن دەدى مە ەكەن؟» دەگەن سۇراقتار سانامنان ءبىر ءسات شىعىپ كورگەن ەمەس – دەپ بايىرحان اقساقال اڭگىمەسىن اياقتادى.
- زاعيپ اقساقالدىڭ اڭگىمەسىن مەن عانا ەمەس، اينالاداعى تىرشىلىك اتاۋلى ۇيىپ تىڭداعانداي، ءبىر ءسات ءولى تىنىشتىق ورنادى. ماناعى ءبىر ازىردە دومبىرامەن باسەكەلەسىپ قۇيقىلجىتا ءان سالعان بوزتورعاي دا كورىنبەيدى.
مەن نە دەرىمدى بىلمەي، الدىمدا وتىرعان ادامنىڭ باسىنان وتكەن وقيعا ەمەس، الدەبىر ەسكى زاماننىڭ ەرتەگىسىن ەستىگەندەي مەڭ-زەڭ كۇيدە وتىرىپ قالدىم – دەگەن ەدى اكەم جارىقتىق.
