مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ۇكىمەت اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋدىڭ 2023-2027 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىن بەكىتتى. قر پرەمەر-ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ ءتيىستى قاۋلىعا قول قويدى.
تۇجىرىمداما اۋىلدىق اۋماقتاردىڭ گەوگرافيالىق ەرەكشەلىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارىن ەسكەرە وتىرىپ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق الەۋەتىن اشا تۇسۋگە باعىتتالعان. ونىڭ اياسىندا اۋىل تۇرعىندارىنىڭ تابىسى مەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا ءتۇرلى شارالار قاراستىرىلعان. ايتا كەتەيىك، قاسىم-جومارت توقاەۆ 2022 جىلعى قاراشا ايىندا قر پرەزيدەنتى لاۋازىمىنا كىرىسكەننەن كەيىن وسى تۇجىرىمدامانى ازىرلەۋ تۋرالى جارلىققا قول قويدى.
قۇجاتتا «اۋىل – ەل بەسىگى» جوباسى اياسىندا رەسپۋبليكا بويىنشا اۋىل تۇرعىندارىنىڭ 90%-ى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان دامۋ الەۋەتى جوعارى 3,5 مىڭ اۋىلدىق ەلدى مەكەندى (اەم) كەشەندى جاڭعىرتۋعا باسا نازار اۋدارىلعان. مۇنداي ەلدى مەكەندەر ادامداردىڭ ەڭبەك ەتىپ، ءومىر سۇرۋىنە قولايلى جاعدايلار جاساۋ ەسەبىنەن ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ جاڭا نۇكتەلەرىنە اينالادى.
نەگىزگى ماقساتتاردىڭ ءبىرى – اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردەگى الەۋمەتتىك، ينجەنەرلىك جانە كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ. اتاپ ايتقاندا، جاڭا مەكتەپتەر مەن مەديتسينالىق نىساندار سالىنىپ، سۋمەن جانە ەلەكترمەن ۇزدىكسىز جابدىقتالادى، كەڭ جولاقتى ينتەرنەت جانە عارىشتىق بايلانىسى تارتىلادى، اۋىل جولدارىنىڭ ساپاسى جاقسارىپ، كىتاپحانا، كلۋب، مۋزەي جانە كينوتەاتر، سپورت عيماراتتارى سياقتى مادەني نىساندار سالىنادى، حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى اشىلادى.
تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن جانداندىرۋ ءۇشىن جاڭا جەر ۋچاسكەلەرىنە ينجەنەرلىك كوممۋنيكاتسيالاردى جۇرگىزۋ جۇمىستارى جالعاسادى. بۇل رەتتە اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردە ءوز قىزمەتكەرلەرىنە ءۇي سالىپ بەرگەن جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ شىعىندارى جالپى الاڭى 100 شارشى مەتردەن اسپايتىن ءۇي قۇنىنىڭ 50% مولشەرىندە سۋبسيديالاناتىن بولادى.
اۋىلدىق جەرلەردەگى قوعامدىق قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ ءۇشىن زاماناۋي ۋچاسكەلىك پوليتسيا پۋنكتتەرىن سالۋ، اۋدان ورتالىقتارىندا بەينەباقىلاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ، اۋىلداردا جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولدارى مەن مال ايداۋ ايماقتارىن بەلگىلەۋ، شومىلۋعا رۇقسات ەتىلگەن جانە جابدىقتالعان ورىندار قۇرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلەدى.
وعان قوسا شەكارالاس اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردى دامىتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلاتىن بولادى. اتاپ ايتقاندا، ينفراقۇرىلىمدى جاڭارتۋ مەن نەگىزگى قىزمەتتەردى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ارقاسىندا حالىقتىڭ ەلدى مەكەندەردەن كوشۋىن ازايتۋ، ادامداردىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولايلى جاعداي جاساۋ جانە جالپى شەكارا ماڭىنداعى اۋدانداردىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا جاڭا سەرپىن بەرۋ جوسپارلانىپ وتىر. ال ەڭبەك تاپشىلىعى بار وڭىرلەردىڭ شەكارالاس اۋىلدىق وكرۋگتەر تۇرعىندارىنىڭ جالاقىسىنا ۇستەمەاقى قوسۋ مۇمكىندىگى قارالاتىن بولادى.
سونىمەن قاتار تۇجىرىمداما اياسىندا توپىراق قۇنارىن جاقسارتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن ۇتىمدى پايدالانۋعا باقىلاۋدى كۇشەيتۋ، جاڭا سۋارمالى ۋچاسكەلەردى اينالىمعا ەنگىزۋ، سۋ قويمالارىن رەكونسترۋكتسيالاۋ جانە سالۋ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ، داقىلداردى ءارتاراپتاندىرۋ جانە ت.ب. بويىنشا جۇيەلى شارالار كوزدەلگەن.
اۋىل تۇرعىندارىنىڭ تابىسىن ارتتىرۋ ماسەلەسىن اگروونەركاسىپ ءوندىرىسىن جانداندىرۋ، كاسىپكەرلىكتى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتسياسىن دامىتۋ ارقىلى شەشۋ جوسپارلانىپ وتىر. وسىلايشا، شاعىن شارۋاشىلىقتاردى بىرىكتىرۋ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى كووپەراتيۆتەرىن ۇيىمداستىرۋ فەرمەرلەرگە تۇقىم، تىڭايتقىش، جانار-جاعارماي ماتەريالدارى، جەم-ءشوپ، اگروتەحنيكالىق جانە ۆەتەريناريالىق قىزمەتتەر شىعىندارىن قىسقارتۋعا، جەر ۋچاسكەلەرىن، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن، يرريگاتسيالىق جانە درەناجدىق جۇيەلەردى بىرلەسىپ پايدالانۋ ەسەبىنەن وندىرىلگەن ءونىم كولەمىن ارتتىرۋعا، سونداي-اق دەلدالدارسىز تۇراقتى تۇردە تاۋار وتكىزىپ وتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
جالپى مۇنداي ءتاسىل بيزنەس-ورتانى دامىتۋعا جانە اۋىلدا نارىق، كولىك جانە لوگيستيكا ينفراقۇرىلىمىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتپەك. سونىمەن قاتار قىزمەت باعىتتارىن كەڭەيتۋ ەسەبىنەن جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، جاس كادرلاردىڭ تۇراقتاپ قالۋىنا جاعداي جاسالادى.
«اۋىل اماناتى» جوباسى وسىنداي قۇرالداردىڭ ءبىرى بولماق، ونىڭ اياسىندا جەكە قوسالقى شارۋاشىلىقتارعا جىلدىق 2,5% مولشەرلەمە بويىنشا جەڭىلدىكپەن شاعىن نەسيە بەرۋ، سەرۆيستىك-وتكىزۋ كووپەراتيۆتەرىن قالىپتاستىرۋ، تەحنيكا، جابدىق ليزينگى جانە ت.ب. قامتاماسىز ەتىلمەك. سونداي-اق اۋىلدا ازىق-تۇلىكتىڭ نەگىزگى تۇرلەرى بويىنشا يمپورتتى الماستىراتىن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى قولداۋ جوسپارلانىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىندەگى ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى قارجىلاندىرۋ بويىنشا تاجىريبەسى قولدانىلماق.
اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋدىڭ 2023-2027 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى باسقا دا بىرقاتار ءىس-شارانى كوزدەيدى، ونىڭ ىشىندە اۋىل تۇرعىندارىن جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋعا تارتۋ، جان-جاقتى مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتۋ، ءتۋريزمدى دامىتۋ، ەكسپورتتى ىنتالاندىرۋ، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە ت.ب. بار. بۇل تۋرالى تولىعىراق تۇجىرىمدامانىڭ وزىنەن وقۋعا بولادى.
ونى ىسكە اسىرۋ ناتيجەسىندە تابىسى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنەن از اۋىل حالقىنىڭ ۇلەسى 5,8%-عا دەيىن، ال اۋىلدىق جەرلەردە جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 4,2%-عا دەيىن تومەندەيدى دەپ كۇتىلۋدە. سونىمەن قاتار اۋىلدىق ەلدى مەكەندەر سۋمەن 100, ينتەرنەتپەن 97% قامتىلادى، سونداي-اق نورماتيۆتىك جاعدايى جاقسى جەرگىلىكتى جولداردىڭ ۇلەسى 95%-عا جەتكىزىلمەك. اۋىلدىق جەرلەردە 655 دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى، 183 مەكتەپ جانە 100 سپورت عيماراتى پايدالانۋعا بەرىلەدى. 650 مادەنيەت نىسانى سالىنىپ، جوندەۋدەن وتكىزىلەدى.
انىقتاما: ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، 2023 جىلدىڭ باسىندا رەسپۋبليكادا 6 295 اۋىلدىق ەلدى مەكەن بار، وندا ەل حالقىنىڭ 38,2%-ى نەمەسە 7,5 ملن ادام تۇرادى.
