قازاقتا قىرىققا جۋىق مۋزىكا اسپابى بار دەسەكتە, ەڭ تانىمالى, حالىق اراسىنا ەڭ كوپتاراعانى, الەمگە دە ايگىلىسى وسى – دومبىرا. ءبىزدومبىرامىزعا ءوز دارەجەسىندە قۇرمەت كورسەتىپ وتىرمىز با?
جىلدا مەرەكەلەنەتىن «ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە» راقمەت. تارتا الاتىنىمىز بار, تارتا المايتىنىمىزبار, كوزاباعا توپتالىپ الاڭعا شىعىپ, قاتىرىپ كۇيتارتپاساق, تا قاتىرىپ سۋرەت پەن ۆيدەوعا تۇسەمىز دە: «مەرەكە قارساڭىڭدا انا وڭىردە 500 دومبىراشى, مىنا جەردە 1000 دومبىراشى كۇي تارتتى» دەيمىز.
كونتسەرت ۇيىمداستىرعان بولامىز, كەيبىرتەلەارنالارعا ءانشى, دومبىراشىلاردى شاقىرعان بولامىز. سونىمەن تامام. جىل سايىن وسى ءبىر قايتالاۋ...
«ماناسشىلار» جانە ۇلتتىق مۋزىكا مەرەكەسى
بىزبەن ىرگەلەس حالىقتار ۇلتتىق مۇرالارىن قالاي ناسيحاتتاپ، قانداي ناتيجە شىعارىپ وتىرعانىنا ءمان بەرەيىك.
قىرعىزداردا «ماناسشىلار» وتە ابىرويلى. ناسيحاتى مىقتى. قالىڭ اسكەر باسا الماعانىلگەرىدەگى ءبىر كوتەرىلىستى حالىق الدىندا «ماناستى» جىرلاعان ءۇش ماناسشى باستى. حالىقتى ىزا-كەكقانشالىقتى كەرنەپ تۇرسا دا, ۇلتتىق مۇرادان اتتاپ كەتە المادى, قۇرمەتتەدى.
مىنە, ۇلتتىق مۇراعا دەگەن شەكسىز قۇرمەتتىڭ كورىنىسى.
قىرعىزستاندا جىل سايىن ءساۋىر ايىندا "ۇلتتىق مۋزىكا جۇمالىعى" ۇيىمداستىرىلادى (ءار جىلى وتەتىن وبلىسى وزگەرەدى). وندا ۇلتتىق مۋزىكانىڭ بارلىق ءتۇرى قامتىلىپ, تىڭداۋعا ءنوپىر حالىق كەلەدى. بەس كۇنگە سوزىلعان ۇلتتىق مۋزىكا كونتسەرتىنە حالقىنىڭ اعىلىپ, اڭساپ كەلۋى – ناسيحاتتىڭ جەمىسىمەن ناتيجەسى.
تابالدىرىقتان باستالاتىن ۇلتتىق مۇرا
وزبەكتەر دە ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋعا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. راديو, تەلەارنالارىندا ميلليءا شۋلالارىن (ۇلتتىق اندەرىن, اسپاپتارىن) جوعارى دارەجەدە ناسيحاتتايدى. تاكسيىنە وتىرساڭ دا, مۇراجايى مەن كافە-رەستورانىنا بارساڭ دا سىم ىشەكتى رۋبابىنىڭ, تارسىلداتىپ ۇرعان ءدابى مەنۇرلەنگەن نايىنىڭ داۋسى الدىڭنان شىعادى.
تاڭەرتەڭگى ۋاقىتتا كوزىڭ جۇمىلىپ ۇيقىدا جاتساڭدا, قوسىلىپ تۇرعان تەلەديداردان قۇلاعىڭا ۇلتتىق مۋزىكاسى ەستىلىپ جاتادى. وزبەكتەردىڭ جاستارى دا ۇنەمى رۋبابپەن قوستالعان ءاشۋلالارىن ىقىلاسپەن تىڭداپ, راقاتتانىپ وتىرادى. ويتكەنى, ۇلتتىقمۋزىكانى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ناسيحاتتاپ, جاسىنادا, كارىسىنە دە ابدەن ءسىڭىرىپ تاستاعان. ناسيحاتتاعانسوڭ وسىلاي ناسيحاتتاۋ كەرەك.
ۇشاقتان قۋىلعان دومبىرا
ال بىزدە دومبىرامىزعا قاراعاندا, ەسترادا 1000 ەسە كوپ دارىپتەلەدى. مەملەكەتتىك كونتسەرتتىڭ وزىنە دومبىرا شىقپايدى. سوندىقتان, بىزدە ءداستۇرلى ءانشى, جىرشىلار مەن كۇيشى-دومبىراشىلارىمىزعا قاراعاندا, نە سوزىندە, نە اۋەنىندە ءمان جوق «ەستراداانشىلەرى» تانىمال (ولار وعان كىنالى ەمەس, اسا قاتتى دارىپتەپ وتىرعان ءوزىمىز).
شىن مانىندە ۇلتتىق مۋزىكانى سىڭىرمەگەن قازاقتى ناعىز قازاق دەۋ قيىن. ادامعا ۇلتتىق بولمىس تىلمەنعانا كەلمەيدى, ۇلتتىق مۋزىكامەن دە كەلەتىنىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.
الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ءبارى ۇلتتىق مۋزىكانى سىڭىرگەندەر ەدى. ونىڭ ىشىندە ا.زاتاەۆيچكە ءان مەنكۇي بەرمەگەن تۇلعانىڭ ءوزى كەمدە-كەم, شەتىنەن ءانشى, شەتىنەن دومبىراشى بولدى. بۇگىنگى قولىندا امالى بار ادامداردىڭ كوبى نەگىزىنەن دومبىرا ءۇنىن سىڭىرمەي وسكەندەر. ءوز حالقىنىڭ جانىن تۇسىنبەيتىنىن, نەگە«قازاعىم» دەمەيتىنىن وسىدان اڭعارا بەرىڭىز.
ۇلتتىق مۋزىكامىزدى ناسيحاتتايتىن «دومبىرا» دەيتىن جالعىز تەلەارنامىز بار, جوعارىعا تالاي حات جازىلسا دا ونىڭ ءوزى «وتاۋ تۆ»-عا قوسىلا الماي, ءوز جەرىندە جەتىمدىك كورىپ وتىر. ءوز مەملەكەتىمىزدە ءوز دومبىرامىزدى ۇشاققا الىپ كىرە الماي جۇرگەن بەيشارا حالىمىزگە قاراپ-اق كوپ نارسەنى باعامداي بەرۋگە بولادى. ايتارعا ءسوز كوپ...
كۇنقوجا قايرۋللا
جىرشى, ونەر زەرتتەۋشىسى, قر مادەنيەتسالاسىنىڭ ۇزدىگى
