1 ماۋسىم كۇنى الماتى قالاسىنداعى اسكەري گورنيزون سوتىندا كۇدىكتى سەرىكبول مۇراتحاننىڭ ءىسى قارالدى. كەزەكتى اشىق سوت وتىرىسىنا The Qazaq Times اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءجۋرناليسى مەن وپەراتورى قاتىستقان بولاتىن. سوت وتىرىسى اياقتالا بەرگەندە قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى جانسەيىت تۇيمەباەۆتىڭ ءارى جابىرلەنۋشىنىڭ وكىلى ەكى جۋرناليسكە شابۋىل جاسادى. بۇل تۋرالى جۋرناليست كۇلتەگىن اسپانۇلى Facebook پاراقشاسىندا جاريالادى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
اقپاراتقا سۇيەنسەك، سۋديا ەرلان يبرايموۆ بىرنەشە ايدان بەرى ءجۇرىپ جاتقان سوتتا تۇسىرىلىمگە ەش شەكتەۋ جاساماعان.
27-ءىنشى سوت وتىرىسى اياقتالا بەرگەندە جانسەيىت تۇيمەباەۆتىڭ ءارى جابىرلەنۋشىنىڭ وكىلى ەكى جۋرناليسكە شابۋىل جاسادى، فيزيكالىق كۇش كورسەتتى. ورتا جاستان اسقان ابيدحالي جۇمانوۆ نۇرعاليۇلى ءجۋرناليستىڭ قولىنداعى تەلەفونىن تارتىپ الىپ، تارپا باس سالدى. كامەرانى قۇرىلعىمەن قوسا جەرگە لاقتىرىپ جىبەردى. سوت دالىزىندە تەلەفونىن جاي ۇستاپ تۇرعان، جازبا جۇرگىزبەگەن تىلشىگە «مەنى تۇسىرمە» دەپ جۇلقىنعان جۇمانوۆ اگرەسسيا تانىتتى.
سوت عيماراتىنداعى كامەرادا جۇمانوۆتىڭ العاشقى شابۋىلى، ءبارى تولىق بەينەلەنگەن. بۇل ۆيدەو 7552 اسكەري بولىمگە تيەسىلى. جۋرناليست پەن وپەراتور كامەراسى قوسۋلى بولماعاندىقتان، العاشقى شابۋىلدى تاسپالاپ ۇلگەرمەگەن. تومەندەگى ۆيدەو جۇمانوۆتىڭ العاشقى شابۋىلىنان كەيىن قۇقىق بۇزۋشىلىقتى تىركەۋ ءارى دالەلدەمە ءۇشىن تۇسىرىلگەن.
اگرەسسور زاڭبۇزۋشىلىقتى بىردەن تاسپالاي جونەلگەن ەكىنشى جۋرناليسكە دە كۇش كورسەتىپ، تەلەفونىن قولىنان تارتىپ الماق بولدى. ەل اعاسى جاسىنداعى جۇمانوۆ جۋرناليستەرگە ەكى رەت شابۋىلدادى. ءجۋرناليستىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان تەلەفونىن تارتىپ الاردا ساۋساعىن جاراقاتتاعان جانە تەحنيكالىق بۇيىمىن بۇلدىرگەن”، دەلىنگەن جازبادا.
سونداي-اق، سوت وتىرىسىنا OSCE – The Organization for Security and Co-operation in Europe ەۋروپا قاۋىپسىزدىك ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ باقىلاۋشىلارى، «ار. رۋح. حاق» قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ بايقاۋشىسى، وزگە دە ازاماتتار قاتىستى. اشىق سوت وتىرىسى بارىسىندا ءوزىن تۇسىرۋگە قارسىلىق بىلدىرمەگەن جۇمانوۆتىڭ دالىزدە ءوز بەتىنشە تۇرعان جۋرناليستەرگە شابۋىلداۋىن ازاماتتىق قوعام قاتاڭ ايىپتايدى.
”ساعات 17:10-دا ورىن العان جاعدايدان سوڭ ءتۇسىرىلىم توبىنىڭ مۇشەلەرى بىردەن 102 تەلەفونىنا قوڭىراۋ شالدى. بىراق ءتۇرلى سەبەپتى العا تارتقان پوليتسيا 5 قوڭىرۋدا انە-مىنە بارادى دەگەن جالعان اقپاراتپەن 2 ساعات بويى كەلمەدى. كەش قارايا جۋرناليستەر ءبىر كوشە ارى ورنالاسقان الماتى قالاسىنىڭ پوليتسيا دەپارتامەنتى بوستاندىق اۋداندىق پوليتسيا باسقارماسىنا وزدەرى بارۋعا تۋرا كەلدى.
كەزەكشى بولىمنەن باستاپ ەسەپتەگەندە ارىزدى قابىلداۋ ءۇشىن كەمى 8 پوليتسەيدىڭ الدىنان وتكەن. ءبىر-بىرىنە سىلتەگەن ارىز تىركەۋ پروتسەسىندەگى بيۋروكراتياعا شامامەن 3,5 ساعات كەتتى.
بوستاندىق اۋداندىق پوليتسيا باسقارماسى باسشىسىنىڭ جەدەل ارەكەت ەتۋ قىزمەتى جونىندەگى ورىنباسارى مايور بەرىك قاپاسوۆ ءبارى زاڭ اياسىندا جۇزەگە اساتىنىنا ۋادە بەرىپ، كەزەكشى ينسپەكتورعا تاپسىرعان. ارىز قابىلداپ، دەنە جاراقاتىن العان جۋرناليسكە سوت مەديتسينالىق ساراپتاماعا قاۋلى بەرگەن. بىراق بۇل قاۋلىداعى قاتەلىكتىڭ كەسىرىنەن جۋرناليست ساراپتاما ينستيتۋتىنا بىرنەشە رەت بارۋعا، ءبىر قاۋلىنى ءۇش مارتە وزگەرتۋگە ءماجبۇر بولعان”، دەلىنگەن.
ودان بولەك، باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى جۋرناليستەردىڭ ارىزىن سارالاۋدا بىرجاقتىلىق جاساعانى انىقتالدى. جۋرناليست پەن وپەراتور قاپاسوۆتىڭ قابىلداۋىندا جانە ارىزدا تايعا تاڭبا باسقانداي ەتىپ جازىلعانداي وقيعانى «ءجۋرناليستىڭ زاڭدى كاسىبي قىزمەتiنە كەدەرگi جاساۋ» ايىبى، ياعني قر قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 158-بابى 2-بولىگىمەن ءىس قوزعاۋدى تالاپ ەتكەن. بىراق پوليتسيا ءىستى اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق رەتىندە №52 ۋچاسكەلىك پوليتسيا پۋنكتىنە جولداعان. ال جۋرناليستەر مەن ولاردىڭ قورعاۋ تاراپى قر باس پروكۋراتۋراسى مەن قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە شاعىم جولداعان.
جۋرناليستەر سالا قاۋىمداستىعى جانە قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى، زاڭ ماماندارى، قۇقىق ساراپشىلارىنىڭ قولداۋىمەن كونستيتۋتسيالىق باستى قۇندىلىققا قارسى جاسالعان قىلمىستىق ارەكەت جونىندە پوليتسياعا ارىز تۇسىرگەن.
ء”بىر جىلدان اسا ۋاقىت قاڭتارعا قاتىستى اشىق سوت ىستەرىن ۇزدىكسىز باقىلاپ، وبەكتيۆتى اقپارات تاراتىپ كەلە جاتقان تىلشىلەرگە جاسالعان شابۋىل – ءسوز بوستاندىعىنا، قوعامنىڭ اقپارات الۋ قۇقىعىنا جاسالعان قاستاندىق.
بىلتىردان بەرى قاڭتار تاقىرىبىنان تارتىنبايتىن جۋرناليستەرگە شابۋىل مەن قىسىم كۇرت جيىلەدى. بۇل پرەزيدەنت توقاەۆ ۋادە ەتكەن «ادىلەتتى قازاقستانعا»، دەموكراتيالىق «جاڭا قازاقستانعا» مۇلدە قايشى.
Aqorda,«ءادىل ءسوز» ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ حالىقارالىق قورى، قر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى، جۋرناليستەردىڭ پرەزيدەنت توقاەۆقا جازعان شاعىمىن ىسكە اسىرۋعا قولداۋ سۇرايمىز”، - دەپ جازدى جۋرناليست.
ايتا كەتەيىك، جاريالى ورگان، ياعني سوت عيماراتىندا اشىق وتىرىسىنان باسى-اياعى تۇگەل ءتۇسىرىلىم جۇرگىزۋ – جۋرناليستەردىڭ قۇقىعى مەن مىندەتى.
UPD: كەلەسى 28-ءىنشى وتىرىستا (6 ماۋسىمدا) جۇمانوۆ سوتقا جۋرناليستەردىڭ ءوزىن ۆيدەوعا تۇسىرمەي تۋرالى ءوتىنىشحات ءتۇسىردى. پروكۋرور قولدادى. سۋديا قاناعاتتاندىردى. تەك وسىدان كەيىن عانا جابىرلەنۋشى تاراپتىڭ بەينەسىن ۆيدەوعا تۇسىرۋگە تىيىم سالىندى.
ەسكە سالايىق، جانسەيىت تۇيمەباەۆتىڭ ۇلى ەلنار 2022 جىلى 11 قاڭتاردا الماتىداعى جاپپاي تارتىپسىزدىك كەزىندە قايتىس بولعان. ەلناردىڭ كولىگىنە بەلگىسىز بىرەۋلەر وق جاۋدىرعان. سالدارىنان ول وقيعا ورنىندا قازا بولعان. وقيعا ساتباەۆ كوشەسىنە جەتپەي نازارباەۆ كوشەسىنىڭ بويىندا بولعان.
