1 maýsym kúni Almaty qalasyndaǵy áskerı gornızon sotynda kúdikti Serikbol Murathannyń isi qaraldy. Kezekti ashyq sot otyrysyna The Qazaq Times aqparat agenttiginiń jýrnalısi men operatory qatystqan bolatyn. Sot otyrysy aıaqtala bergende Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń rektory Janseıit Túımebaevtyń ári jábirlenýshiniń ókili eki jýrnalıske shabýyl jasady. Bul týraly jýrnalıst Kúltegin Aspanuly Facebook paraqshasynda jarııalady, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Aqparatqa súıensek, sýdıa Erlan Ibraımov birneshe aıdan beri júrip jatqan sotta túsirilimge esh shekteý jasamaǵan.
27-inshi sot otyrysy aıaqtala bergende Janseıit Túımebaevtyń ári jábirlenýshiniń ókili eki jýrnalıske shabýyl jasady, fızıkalyq kúsh kórsetti. Orta jastan asqan Abıdhalıı Jumanov Nurǵalıuly jýrnalıstiń qolyndaǵy telefonyn tartyp alyp, tarpa bas saldy. Kamerany qurylǵymen qosa jerge laqtyryp jiberdi. Sot dálizinde telefonyn jaı ustap turǵan, jazba júrgizbegen tilshige «Meni túsirme» dep julqynǵan Jumanov agressııa tanytty.
Sot ǵımaratyndaǵy kamerada Jumanovtyń alǵashqy shabýyly, bári tolyq beınelengen. Bul vıdeo 7552 áskerı bólimge tıesili. Jýrnalıst pen operator kamerasy qosýly bolmaǵandyqtan, alǵashqy shabýyldy taspalap úlgermegen. Tómendegi vıdeo Jumanovtyń alǵashqy shabýylynan keıin quqyq buzýshylyqty tirkeý ári dáleldeme úshin túsirilgen.
Agressor zańbuzýshylyqty birden taspalaı jónelgen ekinshi jýrnalıske de kúsh kórsetip, telefonyn qolynan tartyp almaq boldy. El aǵasy jasyndaǵy Jumanov jýrnalısterge eki ret shabýyldady. Jýrnalıstiń biriniń qolynan telefonyn tartyp alarda saýsaǵyn jaraqattaǵan jáne tehnıkalyq buıymyn búldirgen”, delingen jazbada.
Sondaı-aq, sot otyrysyna OSCE – The Organization for Security and Co-operation in Europe Eýropa Qaýipsizdik Yntymaqtastyq uıymynyń baqylaýshylary, «Ar. Rýh. Haq» quqyq qorǵaý uıymynyń baıqaýshysy, ózge de azamattar qatysty. Ashyq sot otyrysy barysynda ózin túsirýge qarsylyq bildirmegen Jumanovtyń dálizde óz betinshe turǵan jýrnalısterge shabýyldaýyn azamattyq qoǵam qatań aıyptaıdy.
”Saǵat 17:10-da oryn alǵan jaǵdaıdan soń túsirilim tobynyń músheleri birden 102 telefonyna qońyraý shaldy. Biraq túrli sebepti alǵa tartqan polıııa 5 qońyrýda áne-mine barady degen jalǵan aqparatpen 2 saǵat boıy kelmedi. Kesh qaraıa jýrnalıster bir kóshe ary ornalasqan Almaty qalasynyń Polıııa departamenti Bostandyq aýdandyq polıııa basqarmasyna ózderi barýǵa týra keldi.
Kezekshi bólimnen bastap eseptegende aryzdy qabyldaý úshin kemi 8 polıeıdiń aldynan ótken. Bir-birine siltegen aryz tirkeý proesindegi bıýrokratııaǵa shamamen 3,5 saǵat ketti.
Bostandyq aýdandyq polıııa basqarmasy basshysynyń jedel áreket etý qyzmeti jónindegi orynbasary maıor Berik Qapasov bári zań aıasynda júzege asatynyna ýáde berip, kezekshi ınspektorǵa tapsyrǵan. Aryz qabyldap, dene jaraqatyn alǵan jýrnalıske sot medıınalyq saraptamaǵa qaýly bergen. Biraq bul qaýlydaǵy qateliktiń kesirinen jýrnalıst saraptama ınstıtýtyna birneshe ret barýǵa, bir qaýlyny úsh márte ózgertýge májbúr bolǵan”, delingen.
Odan bólek, basqarma basshysynyń orynbasary jýrnalısterdiń aryzyn saralaýda birjaqtylyq jasaǵany anyqtaldy. Jýrnalıst pen operator Qapasovtyń qabyldaýynda jáne aryzda taıǵa tańba basqandaı etip jazylǵandaı oqıǵany «jýrnalıstiń zańdy kásibı qyzmetine kedergi jasaý» aıyby, ıaǵnı QR Qylmystyq kodeksiniń 158-baby 2-bóligimen is qozǵaýdy talap etken. Biraq polıııa isti ákimshilik quqyq buzýshylyq retinde №52 ýchaskelik polıııa pýnktine joldaǵan. Al jýrnalıster men olardyń qorǵaý tarapy QR Bas prokýratýrasy men QR Ishki ister mınıstrligine shaǵym joldaǵan.
Jýrnalıster sala qaýymdastyǵy jáne quqyq qorǵaý uıymdary, zań mamandary, quqyq sarapshylarynyń qoldaýymen konstıtýııalyq basty qundylyqqa qarsy jasalǵan qylmystyq áreket jóninde Polıııaǵa aryz túsirgen.
”Bir jyldan asa ýaqyt Qańtarǵa qatysty ashyq sot isterin úzdiksiz baqylap, obektıvti aqparat taratyp kele jatqan tilshilerge jasalǵan shabýyl – sóz bostandyǵyna, qoǵamnyń aqparat alý quqyǵyna jasalǵan qastandyq.
Byltyrdan beri Qańtar taqyrybynan tartynbaıtyn jýrnalısterge shabýyl men qysym kúrt jıiledi. Bul prezıdent Toqaev ýáde etken «Ádiletti Qazaqstanǵa», demokratııalyq «Jańa Qazaqstanǵa» múlde qaıshy.
Aqorda,«Ádil sóz» sóz bostandyǵyn qorǵaý halyqaralyq qory, QR Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligi, jýrnalısterdiń prezıdent Toqaevqa jazǵan shaǵymyn iske asyrýǵa qoldaý suraımyz”, - dep jazdy jýrnalıst.
Aıta keteıik, jarııaly organ, ıaǵnı sot ǵımaratynda ashyq otyrysynan basy-aıaǵy túgel túsirilim júrgizý – jýrnalısterdiń quqyǵy men mindeti.
UPD: Kelesi 28-inshi otyrysta (6 maýsymda) Jumanov sotqa jýrnalısterdiń ózin vıdeoǵa túsirmeı týraly ótinishhat túsirdi. Prokýror qoldady. Sýdıa qanaǵattandyrdy. Tek osydan keıin ǵana jábirlenýshi taraptyń beınesin vıdeoǵa túsirýge tyıym salyndy.
Eske salaıyq, Janseıit Túımebaevtyń uly Elnar 2022 jyly 11 qańtarda Almatydaǵy jappaı tártipsizdik kezinde qaıtys bolǵan. Elnardyń kóligine belgisiz bireýler oq jaýdyrǵan. Saldarynan ol oqıǵa ornynda qaza bolǵan. Oqıǵa Sátbaev kóshesine jetpeı Nazarbaev kóshesiniń boıynda bolǵan.
