قورعانىس سالاسىنداعى ونەركاسىپ كەشەنى ەلدىڭ قورعانىس قابىلەتىن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىنىڭ ەڭ نەگىزگى جانە اجىراماس بولىگى. قاي كەزدە دە اسىرەسە قازىرگى الەمدەگى گەوساياسي جاعدايدىڭ ۇشىققان جاعدايىندا قورعانىس ونەركاسىبىنىڭ بولۋى مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىكتىڭ باستى كەپىلى. وسى ورايدا، ەلىمىزدىڭ يندۋستريا جانە يننوۆاتسيالىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ازامات بەيىسپەكوۆ «Qmonitor» وقىرماندارى ءۇشىن وتاندىق «قورعانىستىڭ» جاعدايى تۋرالى وي بولىسەدى.
- ازامات ومىرزاقۇلى، قازاقستانداعى قورعانىس ونەركاسىبى، ونىڭ جۇمىسىنىڭ تۇيىتكىلدەرى مەن تەتىكتەرى تۋرالى، سونداي-اق وسى كۇردەلى سالاداعى قازىرگى احۋال جايلى جالپى جۇرتشىلىق اراسىندا جالپى تۇسىنىك بار. ءبىزدىڭ اسكەري ونەركاسىپ سالاسى قانشالىقتى مىقتى جانە قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنى ارميانىڭ قاجەتتىلىكتەرىن، ياعني مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قانشالىقتى قامتاماسىز ەتە الادى؟
— قازاقستاننىڭ قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنى – جىل سايىن 200 ملرد تەڭگەگە ءونىم وندىرەتىن 47 مەملەكەتتىك جانە جەكە كاسىپورىننان تۇرادى. قارۋلى كۇشتەردىڭ، ۇلتتىق ۇلاننىڭ، ۇقك شەكارا قىزمەتىنىڭ جانە مەملەكەتتىك كۇزەت قىزمەتىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن ولار پاتروننان باستاپ راديولوكاتسيالىق ستانتسيالارعا دەيىن اسكەري ماقساتتاعى ونىمدەردىڭ كەڭ سپەكترىن جوندەۋدى، جاڭعىرتۋدى جانە ءوندىرۋدى جۇزەگە اسىرادى. بۇگىنگى تاڭدا وتاندىق قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنى – مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىنىڭ شامامەن 50%-ىن قۇرايدى. جالپى وتاندىق قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنى تەك ىشكى نارىقتا عانا ەمەس، سىرتقى ەكسپورتتا دا تابىستى جۇمىس اتقارىپ ءجۇر.
- 2016 جىلى قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ ماسەلەلەرى قورعانىس مينيسترلىگى قۇزىرىنان قورعانىس جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگىنە بەرىلدى. بۇل نە ءۇشىن قاجەت بولدى؟
- ءبىرىنشى كەزەكتە، بۇل «تەجەۋ جانە تەپە-تەڭدىك» قاعيداتىن ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋ، ساتىپ الۋدى ۇيىمداستىرۋ مەن قاجەتتىلىكتەردى انىقتاۋ بويىنشا فۋنكتسيالاردى بولىسۋگە مۇمكىندىك بەردى. ياعني، كۇشتىك قۇرىلىمدار، ونىڭ ىشىندە قورعانىس مينيسترلىگى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى اياسىندا ساتىپ الىناتىن تاۋارلار، جۇمىستار مەن كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ تىزبەسىن، تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەرىن قالىپتاستىرادى. ال قورعانىس جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋ قاعيدالارىنا سايكەس ساتىپ الۋدى ۇيىمداستىرادى. مۇنداي ءتاسىل ءبىرىنشى كەزەكتە سىبايلاس جەمقورلىق قاۋپىنىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان شارا. ەكىنشىدەن، بۇنداي شەشىم اسكەري قىزمەتشىلەردى ارتىق فۋنكتسيالاردان بوساتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ويتكەنى، قورعانىس تاپسىرىسى تەك تەحنيكالىق ساتىپ الۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار وتاندىق قورعانىس ونەركاسىبىن دامىتۋدىڭ، باسقا ەلدەرمەن اسكەري-تەحنيكالىق بايلانىس ورناتۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالى. وسىلايشا فۋنكتسيالاردىڭ قيسىندى ءبولىنىسى ەلدىڭ قورعانىس قابىلەتىنىڭ قۇرامداس بولىگى رەتىندە قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋعا ايتارلىقتاي سەرپىن بەردى دەپ سەنىممەن ايتۋعا ولادى. 2019 جىلى قورعانىس ونەركاسىبى، اسكەري-تەحنيكالىق ساياسات جانە ىنتىماقتاستىق، مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋ سالاسىنداعى فۋنكتسيالار مەن وكىلەتتىكتەر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنە بەرىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋدىڭ قالىپتى جۇيەسى قۇرىلىپ، ءتيىمدى جۇمىس ىستەي باستادى. اتاپ ايتقاندا، كۇشتىك ورگاندار وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەيەلەردى نەگىزگە الا وتىرىپ، قاجەتتى قارۋ-جاراق، اسكەري تەحنيكا مەن وق-دارىلەردى جوندەۋ، جاڭعىرتۋ جانە ساتىپ الۋ بويىنشا ناقتى تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەرمەن بىزگە تاپسىرىس جىبەرەدى. ال يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى ءوز كەزەگىندە، كەلىپ تۇسكەن تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەردى نەگىزگە الا وتىرىپ، تاپسىرىستى وتاندىق قورعانىس كاسىپورىندارىنا جىبەرەدى. وتاندىق قورعانىس كاسىپورىندارىندا وندىرىلمەيتىن پوزيتسيالار عانا كۇشتىك قۇرىلىمدارىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن قارۋ-جاراق، اسكەري تەحنيكا مەن وق-دارىلەردى شەتتەن يمپورتتايتىن «قازسپەتسەكسپورت» رمك-عا ورىنداۋ ءۇشىن بەرىلەدى. «قازسپەتسەكسپورت» رمك كۇش قۇرىلىمدارى ءۇشىن اسكەري جاراقتاردى يمپورتتاۋمەن عانا اينالىسپايدى.
كاسىپورىن «قازاقستان ينجينيرينگ» ۇلتتىق كومپانياسىمەن بىرلەسىپ وتاندىق قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ ونىمدەرىن سىرتقى نارىقتا، سونىڭ ىشىندە حالىقارالىق كورمەلەر ستەندتەرى مەن پاۆيلوندار ۇيىمداستىرۋ ارقىلى تانىستىرۋدى جۇزەگە اسىرادى. فۋنكتسيالار بەرىلگەن ساتتەن باستاپ وسى سالانىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارىن انىقتايتىن جانە وعان قاتىسۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋ پروتسەسىندەگى قارىم-قاتىناسىن رەتتەيتىن نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازا قالىپتاسقان بولاتىن. مىسالى، 2018 جىلى مامىر ايىندا قورعانىس ونەركاسىبىن دامىتۋدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى پەرسپەكتيۆالارىن ايقىندايتىن تۇجىرىمداما قابىلداندى. 2019 جىلعى ناۋرىزدا – «قورعانىس ونەركاسىبى جانە مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى تۋرالى» زاڭ قابىلداندى، سول جىلدىڭ قازان ايىندا مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋ قاعيدالارى جانە وزگە دە زاڭدارعا ءتيىستى اكتىلەر بەكىتىلدى. دەگەنمەن، ۋاقىت ءبىر ورىندا تۇرمايدى. ءومىر تالاپتارى وزگەرىپ جاتىر. سوندىقتان كەزىندە قالىپتاسقان نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازا سول وتپەلى كەزەڭگە قويىلعان مىندەتتەردى شەشتى. قازىر ءبىز الدىمىزا تۇرعان جاڭادامۋ جوسپارلارى مەن سىن-تەگەۋرىندەرگە سۇيەنە وتىرىپ، قازىر نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى، ونىڭ ىشىندە ليتسەنزيالاۋ، مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ، ورنالاستىرۋ جانە ورىنداۋ، مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن جەتكىزۋشىلەرىنىڭ ءتىزىمىن قۇرۋ ماسەلەلەرىن جەتىلدىرۋ بويىنشا جۇمىستى باستادىق.
- ازامات ومىرزاقۇلى، قوعامدا مەزگىل-مەزگىل مەملەكەتتىڭ اتىنا سىن دا از ەمەس. اتاپ ايتقاندا، يندۋستريا جانە يننوۆاتسيالىق دامۋ مينيسترلىگى وتاندىق ءوندىرۋشىنى ءتيىستى دارەجەدە قولدامايتىنى ايتىلادى…
- جوعارىدا ايتتىم عوي. مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ وتاندىق قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن انىقتاۋدان باستالادى، سودان كەيىن عانا يمپورتتىق كەلىسىمشارتتار جاسالادى. بۇل جەردە، قازاقستاننىڭ كۇشتىك ورگاندارىنىڭ ىشكى قاجەتتىلىكتەرى شەكتەۋلى ەكەنىن ەسكەرۋ قاجەت. ءبىز تالاپ ەتىلمەگەن نەمەسە بەكىتىلگەن تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەرگە سايكەس كەلمەيتىن ونىمدەردى ساتىپ الىڭدار دەپ ولاردى ماجبۇرلەي المايمىز. دەگەنمەن، باسقا ەلدەرمەن اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق اياسىندا ءبىزدىڭ كاسىپورىنداردىڭ ونىمدەرى بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتالادى. قازاقستان اۋماعىندا بولسىن، شەتەلدە بولسىن بارلىق اسكەري-تەحنيكالىق كوميسسيالار قازاقستاننىڭ قورعانىس كاسىپورىندارىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكىزىلەدى. بۇل اسكەري جانە باسقا ماقساتتاعى ونىمدەردى تانىمال قىلۋدىڭ وتە ءتيىمدى مەحانيزمى. قورعانىس كاسىپورىندارىندا ۇزاق ۋاقىت بويى ءوز شەشىمىن تاپپاعان ءبىر ماسەلە بار، ول – ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن قارجى ينستيتۋتتارىنان قاراجات تارتۋ مۇمكىندىگى. سەبەبى، ولارعا قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكانى ءوندىرۋ جوبالارىن قارجىلاندىرۋعا تىيىم سالاتىن حالىقارالىق مىندەتتەمە جۇكتەلگەن. وسىعان وراي، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ءبىز عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك-كونسترۋكتورلىق جۇمىستاردى جۇرگىزۋگە، وندىرىستىك قورلاردى جاڭارتۋعا جانە قارۋلى كۇشتەر مەن باسقا دا اسكەري قۇرالىمداردىڭ مۇددەسى ءۇشىن جاڭا وندىرىستەردى يگەرۋگە ارزان نەسيەلەر بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنىن دامىتۋ قورىن قۇرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز. قور قۇرۋ ماسەلەسى پرەمەر-ءمينيستردىڭ توراعالىعىمەن ەكونوميكانى جاڭعىرتۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ وتىرىسىندا قارالدى، ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىندە ساراپتامادان وتەتىن قارجىلىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە جانە وزگە دە قۇجاتتار ازىرلەندى. سوندىقتان وسى ايتىلعان نارسەلەر، ياعني، نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋ، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن قالىپتاستىرۋ جانە ورنالاستىرۋ مەرزىمدەرىن 2,5 جىلدان 1 جىلعا دەيىن قىسقارتۋ، پروتسەستەردى تسيفرلاندىرۋ سياقتى جاڭاشىلدىقتار ەنگىزىلسە جاڭاعى ءسىز ايتقان مينيسترلىكتىڭ اتىنا كەلىپ تۇسكەن ايىپتار دا كۇن تارتىبىنەن وزدىگىنەن تۇسەدى دەپ سەنەمىن.
- ەندى سىزگە ناقتى سۇراق قويايىن. كەيبىر اسكەري تەحنيكا وندىرۋشىلەر يندۋستريا جانە يننوۆاتسيالىق دامۋ مينيسترلىگى «وتاندىق ءوندىرىستىڭ انالوگتارى بار بولا تۇرا، شەتەلدەن بروندى ماشينالاردى زاڭسىز ساتىپ الدى جانە ءاربىر ماشينا ءۇشىن 200 ملن تەڭگە ارتىق قارجى جۇمسادى» دەپ ايىپ تاققانى بەلگىلى. جالپى بۇل سۇراق كوپتەن بەرى ايتىلىپ كەلەدى، مۇمكىن ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن اشۋدىڭ ۋاقىتى كەلدى مە؟
- اشىعىن ايتايىق. ەگەر ءسىز «ەكونوميكالىق ۇلتشىلدىق» دەپ اتالاتىن توپ وكىلدەرىنىڭ، ناقتى ايتقاندا بارىسوۆ مىرزانىڭ ايىپتاۋلارىن مەڭزەپ وتىرعان بولساڭىز، ءبارى تۇسىنىكتى. ايبەك بارىسوۆتىڭ يەلىگىندەگى «Kazakhstan Paramount Engineering» كومپانياسى بروندى دوڭعالاقتى تەحنيكا شىعارادى. بۇل 2014 جىلى قۇرىلعان جاقسى زاۋىت بولاتىن. بۇل نىساندى قۇرۋعا جۇمسالعان قاراجاتتىڭ نەگىزگى كولەمى – مەملەكەت بيۋدجەتى ەسەبىنەن تولەنگەن. زاۋىت قۇرىلعان كەزدە «قازاقستان ينجينيرينگ» ۇلتتىق كومپانياسى ونىڭ اكتسيونەرلەرىنىڭ ءبىرى بولدى جانە 40 ملن اقش دوللارى سوماسىنا قارىز ۇسىنادى. 2020 جىلى قاراشادا ۇلتتىق كومپانيانىڭ قاتىسۋ ۇلەسى – جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپورىننىڭ 50%-ىن ايبەك بارىسوۆ 16 ملن تەڭگەگە عانا ساتىپ الدى. جالپى 2016 جىلدان باستاپ مەملەكەت زاۋىتتان 90 ملرد تەڭگەگە 196 بروندى دوڭعالاقتى ماشينا ساتىپ العانىن ەسكەرىڭىز. الايدا بۇل ونىمدەردى وتكىزۋ نارىعى قازاقستاننىڭ كۇش قۇرىلىمدارى شەڭبەرىندە عانا شەكتەلدى. ياعني، وسى جىلدار ىشىندە بىردە-ءبىر ەكسپورتتىق كەلىسىمشارت ىسكە اسىرىلمادى. ال ايبەك بارىسوۆ يندۋستريا جانە يننوۆاتسيالىق دامۋ مينيسترلىگىن سىناپ جۇرگەندە، مينيسترلىك اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ماقستىندا شەت ەلدەردىڭ كۇشتىك قۇرىلىمدارىنىڭ وكىلدەرى قاتارىنان ىقتيمال ساتىپ الۋشىلاردى ەرتىپ اتالعان كاسىپورىنعا بىرنەشە رەت بارعان بولاتىن. قازىر مەنىڭ بىلۋىمشە، ءتيىستى كەلىسىمشارتتار جاسالىپ، قاجەتتى سىناقتار وتكىزۋ جوسپارلانۋدا. سوندىقتان كەيبىر جالدامالى بلوگەرلەر مەن قوعامدىق پىكىر كوشباسشىلارىن تارتا وتىرىپ، مەملەكەتكە قارسى اقپاراتتىق ناۋقان باستاپ جۇرگەن بارىسوۆ مىرزانىڭ قىلىعى – مەملەكەت مىسالىنداعى ساتىپ الۋشىعا قىسىم كورسەتۋ، ءوز ونىمدەرىن ەركىنەن تىس تاڭۋدان باسقا ەشتەڭە ەمەس. سوندىقتان بارىسوۆ كاسىپكەر رەتىندە ءوز ونىمدەرىن جارنامالاپ، ولاردى حالىقارالىق نارىققا شىعارۋ ىسىنە نازار اۋدارعانى ابزال بولار ەدى. سەبەبى بيزنەستى سولاي جاسايدى. سوندىقتان شىعارعان ءونىمىڭدى 90 ملرد تەڭگەگە ساتىپ العان مەملەكەتتى سىناۋعا ەمەس، باسقا كىرىس كوزدەرىن ىزدەۋگە كۇش جۇمساسا سول ناعىز تابىس جولى بولماق. ەندى تۇرىك كومپانيالارى وندىرەتىن ءونىمدى ساتىپ الۋعا قاتىستى. جوعارىدا اتاپ وتكەنىمدەي، مينيسترلىك قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكانى كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ تەحنيكالىق سيپاتتامالارىنا سايكەس ساتىپ الادى. ال ولار ءوز كەزەگىندە جاۋىنگەرلىك قولدانۋ ەرەكشەلىكتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ قالىپتاسادى. بۇل جاعدايدا ءبىز ولاردى اشىق كورسەتە المايمىز، ويتكەنى ولاي ىستەۋ ەلدىڭ قورعانىس قابىلەتى مەن ساربازداردىڭ ءومىرى قاۋىپ توندىرەدى. سونىمەن قاتار، «الان» بروندى دوڭعالاقتى ماشينالاردىڭ سىناقتان وتە الماعانى، سوندىقتان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرى ونى قابىلداماعانىن ەسكەرۋ قاجەت. جالپى، قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكا تۋرالى مالىمەتتەر، سونداي-اق ولاردىڭ ساندىق، ساپالىق سيپاتتامالارى مەملەكەتتىك قۇپيالار ەكەنىن ەسكە سالعىم كەلەدى. سوندىقتان، ۋاكىلەتتى ورگاندار مۇنداي اقپاراتتى الەۋمەتتىك جەلىلەردە سالۋعا، ونىڭ ىشىندە وسى اقپاراتتى ءۇشىنشى تۇلعالارعا بەرۋگە جول بەرگەن لاۋازىمدى تۇلعالارعا قاتىستى جاريا ەتۋ فاكتىلەرى بويىنشا تەكسەرۋ جۇرگىزۋى ءتيىس. ەندى «زاڭسىز ساتىپ الدى» دەگەن ايىپقا كەلەيىك. بۇل وتە اۋىر ايىپ. الايدا، بارىسوۆ ءوزىنىڭ قولىندا ءوزى ايتىپ وتىرعان ساتىپ الۋلاردى زاڭسىز دەپ تانۋدان باس تارتۋ تۋرالى جانە مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋشىنى تاڭداۋ قۇقى جونىندەگى كوميسسيانىڭ شەشىمىنىڭ كۇشىن جويۋ تۋرالى سوت شەشىمى بار ەكەنى تۋرالى ۇندەمەيدى.
- سونداي-اق، قورعانىس سالاسىنداعى وتاندىق كاسىپورىندارعا باعا بەلگىلەۋ ءالى دە قولمەن جاسالىپ جاتىر جانە شەتەلدىك جەتكىزۋشىلەر ءۇشىن جوق كوپتەگەن كەدەرگىلەر تۋعىزادى دەگەن ايىپتاۋلار ايتىلدى؟
– باعا بەلگىلەۋ تۋرالى ايتپاس بۇرىن، قولدانىستاعى زاڭناما مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋ قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋدا بازاعا ەنگەن وتاندىق كاسىپورىندارعا باسىمدىق بەرەتىنىن ەسكە سالعىم كەلەدى. وسىنداي ءتاسىل، سونداي-اق مەملەكەتتىك كاسىپورىندار سانىنىڭ شەكتەۋلى ەكەنىن ەسكەرسەك مەملەكەت باعا بەلگىلەۋ ەرەجەلەرىن بەكىتۋگە قۇقىلى. بۇل باقىلاناتىن بيۋدجەت قارجىسى. باعا بەلگىلەۋ ەرەجەلەرى قورعانىس تاپسىرىسى ونىمدەرىنىڭ قۇنىن قالىپتاستىرۋ كەزىندە ەسكەرىلەدى، بيۋدجەت ەسەبىنەن وتەلۋگە جاتاتىن شىعىنداردىڭ قۇرامىن، اتاپ ايتقاندا مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋعا تىكەلەي بايلانىستى شىعىنداردى رەتتەيدى. سونىمەن قاتار، حقەس – بۇل بۋحگالتەرلىك ەسەپ پرينتسيپتەرى مەن ەرەجەلەرىنىڭ جيىنتىعى، ول مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىس ونىمدەرىن وندىرۋگە بايلانىستى ەمەس شىعىنداردى دا نازارعا الادى.
- ولاي بولسا مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋدا كونسورتسيۋمدارعا نەگە تىيىم سالىنادى؟
– كونسورتسيۋمداردى قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋعا جىبەرۋ جونىندە رۇقسات بەرىلمەۋدىڭ ءبىر سەبەبى – كونسورتسيۋم زاڭدى تۇلعا ەمەس. كونسورتسيۋم ۋاقىتشا، ەرىكتى، تەڭ قۇقىلى وداق (بىرلەستىك) بولىپ قۇرىلادى جانە ونىڭ قۇرامىنان كەز-كەلگەن زاڭدى تۇلعا شىققان كەزدە، بىرلەستىكتىڭ ماقساتتارىنا قول جەتكىزگەن كەزدە نەمەسە باسقا سەبەپتەر بويىنشا قورعانىس تاپسىرىسىنىڭ ورىندالماي قالۋ قاۋپى بار. ال قولدانىستاعى ءتارتىپ اقشالاي قاراجاتتى پايدالانعانى، مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن ۋاقتىلى ورىنداماعانى نەمەسە جاۋىنگەرلىك ازىرلىككە نۇقسان كەلتىرگەنى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك ناقتى زاڭدى تۇلعاعا جۇكتەلەتىنىن كوزدەيدى. ءبىز «جاسامپاز» بىرلەستىگىنىڭ 2017-2019 جىلدارداعى ىسىنە كۋا بولدىق. ءىس جۇزىندە ۇيىمعا 19 ملرد تەڭگەگە كيىم-كەشەك مۇلكى سالاسىنداعى قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋ فۋنكتسياسى بەرىلدى. سونىمەن بىرگە، جەتكىزىلەتىن بارلىق ءونىم قىرعىزستاننان اكەلىنگەنى انىقتالدى. سول كەزدە كيىم-كەشەك مۇلكىن جەتكىزۋگە 30-عا جۋىق كاسىپورىن جۇمىلدىرىلعان. بۇگىندە مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن ورىنداۋشىلار تىزىمىندە 47 جەڭىل ونەركاسىپ كاسىپورنى بار. فۋنكتسيانى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى كوميتەتىنە بەرۋ – بيۋدجەت قاراجاتىن ايتارلىقتاي ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەردى. 2020 جىلى كيىم-كەشەك مۇلكىن ساتىپ الۋعا 16,1 ملرد تەڭگە ءبولىندى. سونىمەن قاتار، وسى قاراجاتتىڭ 3,8 ملرد تەڭگەسىن ۇنەمدەۋگە قول جەتكىزگەن. بۇل بىرلەستىكتىڭ جىل سايىن شامامەن 4 ملرد تەڭگە تابىس تاپقانىن كورسەتەدى. ولاي بولسا، وراسان زور كىرىس ەسەبىنەن قۇرىلعان جاڭا وندىرىستەر قايدا؟ پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ مۇددەلى كوميتەتىنىڭ دەپۋتاتتار توبى ارقىلى «جاسامپاز» بىرلەستىگىنىڭ ءلوببيى ۇيىمداستىرىلعانى ەسىمىزدە. وسىلايشا قورعانىس تاپسىرىسىن بىرلەستىككە بەرۋ تۋرالى شەشىمگە ۋاكىلەتتى ورگانعا قىسىم جاساۋ ارقىلى قول جەتكىزىلدى. باسقاشا ايتقاندا، يندۋستريا جانە يننوۆاتسيالىق دامۋ مينيسترلىگى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسىن مۇمكىندىگىنشە اشىق ەتەدى. ال ول ءوز كەزەگىندە ەسكى ۇلگىدە جۇمىس ىستەۋگە جانە ىقپالدى ساياسي لوببي ارقىلى ءوز ونىمدەرى مەن قىزمەتتەرىن مەملەكەتكە تاڭۋعا داعدىلانعان كەيبىر ىشكى نارىق ويىنشىلارىنا ۇنامايدى.
