وتكەن اپتادا اتىشۋلى ەكس-مينيستر ارىستانبەك مۇحامەديۇلى 60 جىلدىعىن تەرگەۋ يزولياتورىندا قارسى الدى. ول مەملەكەتتەن 221 ميلليون تەڭگە جىمقىردى دەگەن ايىپپەن 2022 جىلى قاماۋعا الىنعان بولاتىن. سوت پروتسەسى جاقىنداپ كەلە جاتىر جانە ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ قورعاۋشى جاعى بار كىنانى ونىڭ سىبايلاستارىنا, كومەكشىلەرىنە, باعىنىشتىلارىنا ارتاتىنى, سول ارقىلى ەكس-ءمينيستردى اقتاپ الۋعا جانتالاساتىنى انىق. وسىعان وراي, رەداكتسيامىز «ەسكى قازاقستان» داۋىرىندە جالعاندى جالپاعىنان باسقان اتىشۋلى ءمينيستردىڭ بارلىق ەپيزودتارىنا قايتا كوز جۇگىرتۋدى ءجون دەپ سانادى.
2019 جىلدان باستاپ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى قىزمەتىنەن ۇلتتىق مۋزەي ديرەكتورلىعىنا اۋىسقان كەزدە, ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ ادام سەنگىسىز كولەمدەگى بايلىقتارى تۋرالى بەلگىلى بولدى. ونىڭ 2008 جىلدان باستاپ جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ رەكتورى، ال 2014 جىلدان باستاپ مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى قىزمەتىندە بولعانىن ەسكەرسەك, بايلىقتىڭ باسىم بولىگى ءدال وسى مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇرگەن ۋاقىتىندا پايدا بولعانىن اڭعارامىز. بۇل بويىنشا انتيكوردىڭ دا ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنا سۇراقتارى بولعانىءسوزسىز.
بىراق قازىر اڭگىمە ول تۋرالى ەمەس. وسى ۆيدەو جارىق كورگەننەن كەيىن, 2021 جىلى ارىستانبەكتىڭ تۇسىنىكتەمە بەرۋىنە تۋرا كەلدى. بىراق ول كءوپ نارسەنى جاسىرىپ قالعان.
ەكس-مينيستر 2000 جىلى ساحا گاۋھارلارى دۇكەنىن اشتىم جانە سول ارقىلى بايىدىم دەگەن مالىمەت كەلتىرەدى (ول دۇكەن اۋماعى 9 شارشى مەتر جەردە جالعا الىنعان دءۇكەن ەكەنى بەلگىلى بولدى. ارتىنان ۋاقىتىندا جالعا الىپ، اقىسىن تولەي الماي تاستاپ كەتكەن). بىراق، ءبىر دۇكەننىڭ تابىسىنا ۆيدەودا اتى اتالىپ، ءتۇسى تۇستەلگەن قۇنى ميلليارد تەڭگە تۇراتىن «The Family» مەيرامحاناسى، «ساۋران» ساۋدا ورتالىعى، قازاق ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ عيماراتى، كوللەدج، «ديپلومات» قوناق ءۇيىن، ەلورداداعى «شاپاعات» بازارىنىڭ 45 پايىزدىق ۇلەسىن، كوكتوبەدەگى كوتتەدجدى يەلەنۋ مۇمكىن بە؟ مۇلدە مۇمكىن ەمەس.
بىراق ونىڭ بارلىعى ارىستانبەكتىڭ اتىندا دەپ ويلاساڭىز ارينە قاتەلەسەسىز. ەكس-مينيستر «قاڭتار وقيعاسىن» كورگەننەن كەيىن بىردەن قيمىلدادى. جاڭا بيلىك تاراپىنان وزىنە سۇراقتار تۋىندايتىنىن ءبىلدى. ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ وتباسىنا تيەسىلى بىرنەشە ميلليون دوللارلىق اكتيۆتەر ارمان بايقادام ەسىمدى ازاماتتىڭ اتىنا اۋدارىلعان. بۇل جەردە دە ناعىز تەاترلىق قويىلىم ورىن الۋدا: سىرت كوزگە كۇدىك تۋدىرماس ءۇشىن ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ارمان بايقاداممەن سوتتاسا باستادى.
«قاڭتار وقيعاسى» مەن ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ ميللياردتارى
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى كەزىندە ءوزىءنىڭ بارلىق بيزنەسىن «Alem Corporation» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ اينالاسىندا توپتاستىرعان بولاتىن. فيرمانى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ جۇبايى عاليا ىسقاقوۆا، ۇلدارى جاندوس پەن دىنمۇحامەد باسقاردى.
Egov.kz ۆىپيسكاسى. فوتو: Orda.kz
2022 جىلدىڭ سءاۋىر ايىنا دەيىن «Alem Corporation» قۇرامىندا «قازاق ەنتسيكلوپەديالارى»، استانانىڭ قاق ورتاسىنداعى «ديپلومات» قوناق ءۇيى مەن بيزنەس ورتالىعى, «THE FAMILY» مەيرامحاناسى, استاناداعى كوپسالالى كوللەدج، Alem study, Alem IT pro, Alem Travel سىندى فيرمالار كىردى. بىراق، سول كوكتەمدە وسى بيزنەستىڭ ەڭ نەگىزگى نىساندارىندا باسقا قوجايىن پايدا بولادى. «قازاق ەنتسيكلوپەديالارى»، «قازاقستان شۆەيتساريا-امەريكا كوللەدجى»، «ديپلومات» قوناق ءۇيىنىڭ جاڭا قۇرىلتايشىسى بولىپ ارمان بايقادام جازىلعان. ارمان بايقادامدى ءوزى فيلولوگ، ءوزى قۇرىلىسشى، فەرمەر، ءتىپتى IT-مامان دەپ ايتۋعا بولادى. ول باسقاراتىن بىرنەشە حولدينگ ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسىمەن اينالىسادى. ال ءوزءى لاتىن الىپپەسىنىڭ نۇسقاسى بويىنشا بىرنەشە سۇحبات بەرگەن. بىراق قازىر قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ارمان بايقادامنىڭ «قازاق ەنتسيكلوپەدياسى»، «قازاقستان شۆەيتساريا-امەريكا كوللەدجى»، «ديپلومات» كەشەنىنىڭ ۇلەستەرىنە شەكتەۋ قويىپ تاستادى.
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى بيزنەس يمپەرياسىن قالاي قۇردى؟ ميللياردتاعان سومانىڭ نىساندارى جالاقىسى جوعارى ەمەس مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ قولىنا قالايشا ءتۇستى؟ بۇل وتە قىزىق سۇراق. جانە وعان جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن ەكس-ءمينيستردىڭ بيزنەس يمپەرياسىنىڭ نەگىزىن قۇرايتىن «قازاق ەنتسيكلوپەديالارى» مەن «ديپلومات» كەشەنىنىڭ تاريحىنا كوز جۇگىرتۋ كەرەك.
«ديپلومات» جانە كاسىپكەر مەن قىزداردىڭ كوز جاسى
ءاۋ باستا «ديپلومات» كەشەنى كاسىپكەر سەرىك قارىمساقوۆتىكى بولدى. الايدا، ول ەسىمىن بىرنەشە رەت وزگەرتكەن ابدۋلعاني بەدەلحان ەسىمدى تاجىريبەلى الاياققا الدانىپ، ناتيجەسىندە بانككە 2,5 ميلليارد تەڭگە بەرەشەك بولادى. ءدال وسى كەزدە ىسكە ارىستانبەك مۇحامەديۇلى كىرىسكەن.
2018 جىلى سەرىك قارىمساقوۆقا باسقا جوبالارعا قارجى كەرەك بولعاندا، وعان كاسىپكەر ابدۋلعاني بەدەلحان شىعىپ، «ديپلومات» كەشەنىندەگى كوممەرتسيالىق ورىنداردى ساتىپ الۋعا دايىن ەكەنىن حابارلايدى. تاراپتار 15 000 شارشى مەتر بولاتىن مءۇلىك قۇنىن 4,5 ميلليارد تەڭگەگە باعالايدى. بىراق بەدەلحان 4,5 ميلليارد تەڭگە قارجىنىڭ ورنىنا 2,5 ميلليارد تەڭگەنى سول «ديپلومات» كەشەنىن كەپىلگە قويىپ، نۇربانكتەن نەسيەگە الۋعا شەشىم قابىلدايدى. سول ءۇشىن قارىمساقوۆتىڭ قولتاڭباسىن جالعان جاساتىپ، كەشەندى بانككە وتكىزىپ جىبەرگەن.
سەرىك قارىمساقوۆ ارتىنان سوتتا جەڭسە دە، ءوز قوناقۇيى ءۇشىن بانككە قارىز بولىپ قالدى. ءدال وسى كەزدە، ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ۋاقىتشا قارىز بەرە تۇرۋدى ۇسىنادى. سەرىك قارىمساقوۆ ول اقشانى الىپ، بانك الدىنداعى قارىزدى جاۋىپ، «Diplomat» كەشەنىن ارەستتەن بوساتادى. سول كەزدە ارىستانبەك مۇحامەديۇلى قارىزدىڭ كەپىلى رەتىندە «Diplomat» كەشەنىنىڭ 71 پايىزىن وزىنە اۋدارىپ بەرۋدى تالاپ ەتكەن. ارتىنان، سەرىك قارىمساقوۆ ارىستانبەككە قارىزدى قايتارعىسى كەلسە دە، اقشانى الماي، قۇنى 8 ميلليارد تەڭگەگە باعالانعان كەشەندى وزىنە الىپ العان. وسىلايشا ول استانانىڭ ورتاسىنداعى مۇلىكتى الداۋ جولىمەن ءتورت ەسە ارزانعا قولعا ءتۇسىردى.
بۇل جەردە تاعى ءبىر سۇراق، ارىستان مۇحامەديۇلى 2,5 ميلليارد تەڭگەنى قايدان الدى؟
قازاق ەنتسيكلوپەدياسى مەن الدانعان مەملەكەت
قازىر «جاڭا قازاقستان» ءتۇرلى قىلمىستىق جولدارمەن قولدى بولعان مەملەكەتتىك مۇلىكتى وزىنە قايتارا باستادى. وسى رەتتە، تەرگەۋ ورگاندارىنا «قازاق ەنتسيكلوپەدياسى» كاسىپورىنىنىڭ قالاي جەكەشەلەندىرگەنىن تاعى ءبىر تەكسەرۋ قاجەت.
«قازاق ەنتسيكلوپەديالارى» جشس-ءنىڭ مەملەكەتتىك ۇلەسى 2015 جىلى ارنايى اۋكتسيوندا 222 ميلليون تەڭگەگە ساتىلدى. ول ىرگەلى ەنتسيكلوپەديالار، انىقتامالىقتار، سوزدىكتەر جانە باسقا دا عىلىمي جانە وقۋ ادەبيەتتەرىن شىعارۋمەن اينالىساتىن ەلدەگى جالعىز مامانداندىرىلعان كاسىپورىن ەدى. ونى «Astana Inter Art» پروديۋسەرلىك ورتالىعى ساتىپ العان. ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ بيزنەسىن بىرىكتىرگەن «Alem Corporation» فيرماسى ءاۋ باستا وسى «Astana Inter Art» دەگەن اتاۋمەن جۇمىس ىستەگەن بولاتىن. ونىڭ بالانسىندا نارىقتىق قۇنى الدەقايدا جوعارى بولعان جىلجىمايتىن نىساندار، ونىمەن بىرگە مەملەكەتتىك تاپسىرىستار بولعاندىقتان، تىم ارزان باعالانىپ، جەكە قولعا ءوتىپ كەتكەن. مەملەكەتتىك مۇلىكتىڭ بۇلايشا تالان-تاراجعا سالىنۋىنا كىم مۇددەلى بولدى؟
«قازاق ەنتسيكلوپەدياسى» جشس. فوتو: ە-auction
2014 جىلى «قازاق ەنتسيكلوپەديالارى» جشس اكتيۆتەرءىنىڭ قۇنى 68 ميلليون تەڭگە، ال مەنشىكتى كاپيتالىندا 59 ميلليون تەڭگە جاتقان ەدى. مەملەكەتتىك تاپسىرىستان جىلىنا كەم دەگەندە 70 ميلليون تەڭگە اكەلىپ وتىردى.
ارىستانبەكتى توقتاتقان «التىن ادام»
2022 جىلدىڭ مامىر ايىندا ۇلتتىق مۋزەيديرەكتورى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس اگەنتتىگى قاماۋعا الدى. نەگىزگى ايىپ - «التىن ادامنىڭ الەم مۋزەيلەرىنە شەرۋى» حالىقارالىق كورمەسىن وتكىزۋ كەزىندە 146 ميلليون تەڭگەنىڭ جىمقىرىلۋى. قازىر شىعىن سوماسى 221 ميلليون تەڭگەگە وسكەن. سەبەبى، وسى جىلدىڭ باسىندا انتيكور ۇلتتىق مۋزەي ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى الماز نۇرازحاندى قاماۋعا العاندا وعان قر مادەنيەت جانە سپورت ەكس-ءمينيسترى ارىستانبەك مۇحامەديۇلىمەن جانە باسقالارمەن ءسوز بايلاسىپ، "الەم مۇراجايلارى بويىنشا التىن ادامنىڭ شەرۋى" حالىقارالىق كورمەسىنىڭ جوباسىن ىسكە اسىرۋ كەزىندە 221 ميلليون تەڭگە سوماسىندا سەنىپ تاپسىرىلعان بيۋدجەت قاراجاتىن ۇرلاۋعا قاتىستى دەگەن ايىپ تاعىلعان. ءبىر قىزىعى، سول شەرۋ ءوتۋى ءتيىس ۋاقىتپاندەميا كەزىمەن تۇسپا-تۇس كەلىپ، شەكارالاردىڭ بارلىعى جابىق بولاتىن.
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى بارلىق كىنانى نۇرازحانعا ارتىپ، ءوزى جازادان قۇتىلىپ كەتە الا ما؟ قازىر ونىڭ قورعاۋشى جاعى وسىنداي ستراتەگيامەن جۇمىس ىستەپ جاتقانداي. سوتتا ءبارىن بۇلدىرگەن الماز نۇرازحان، ال ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ەشتەڭە بايقاماعان دەگەن ۋاجدەرايتىلارى ءسوزسىز.
ارىستانبەك مۇحامەديۇلى فوتو: inform.kz
ەكس-مينيستر، «ەسكى قازاقستان» شەنەۋىگىنىڭ وبرازىن وزىنە سىيدىرعان ارىستانبەك مۇحامەديۇلىنىڭ جۇرگەن جەرى لاڭ بولسا دا، زاڭ بويىنشا شاڭ جۋىمادى. ونىڭ بيلىك باسىندا بەدەلدى قامقورشىسى بولعانى انىق.
ءبىز وقىرمان ونسىز دا جاقسى بىلەتىن «تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتى قۋدالاۋ» وقيعاسى، ءجابىر كورگەن قىزداردىڭ ۆيدەوۇندەۋى سىندى ەپيزودتاردى تىلگە تيەك ەتكەن جوقپىز.
بۇرىن قازاقستاندا ميللياردتاپ ۇرلاعان جەمقور مەن 50 مىڭ تەڭگەگە قاتەلەسىپ كەتكەن ەسەپشىگە بىردەي جازا كەسىلىپ جاتاتىن. بىراق، ەندى «ادىلەتتى قازاقستان» جاعدايىندا كىناسى دالەلدەنگەن جان سوعان ساي جازاعا تارتىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىز.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
