وتارلىق ساياساتتى باستان وتكەرمەگەندە قازاق بۇگىنگىدەي بۇلىنبەگەن بولار ەدى. بۇگىنگى قازاق – ءۇش ءتىلى، ەكى ءالىپبيى ءھام بىرنەشە الا شۇبار ءدىني سەنىمى بار ەل. جاسىرىپ نە قىلايىق، بۇلىنبەگەن تاعدىر، بۇزىلماعان وتباسى قالدى ما؟ قانعا قۇمار قىزىل يمپەريا ورناعانعا دەيىن، ياعني ورىس پاتشالىعىنا قاراعان شاقتا قازاقتىڭ ءتىلى دە، ءدىلى دە ءھام ءدىنى دە ءوز تۇعىرىندا ەدى. سوۆەت ۇكىمەتى ورناپ، جەر-جەردە قىزىل ساياسات وكتەمدىگى ءجۇرىپ، كوممۋنيستىك يدەولوگيا سالتانات قۇرعاندا، بۇراتانا ۇلتتاردىڭ ۇلتتىق قۇندىلىعى تابان استىندا تاپتالىپ، ۇلتتىق رۋحى تارازىعا تارتىلدى. ەلىم دەگەن ەرلەر لەك-لەگىمەن تۇرمەگە قامالدى. ءسوزى ءوتىمدى، ۇلتتىق رۋحى بيىك ەل اعالارىنىڭ الدى ءىبىر-ءسىبىردىڭ ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرلەرىنە توعىتىلدى. يتجەككەنگە ايدالدى. ەڭ سوڭىندا، ۇلتىمىزدىڭ ەڭ تاڭداۋلى، ەڭ كورنەكتى دەگەن سايدىڭ تاسىنداي ىرىكتەلگەن، قايمانا قازاعىن شەتسىز-شەكسىز ءسۇيىپ، ۇلت ازاتتىعى جولىندا قارا باسىن قاتەرگە تىككەن شىعارماشىلىق ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرى، ەرۋديت، پاسسيونار تۇلعالار ءولىم جازاسىنا كەسىلىپ، «حالىق جاۋى» رەتىندە اتىلدى. ەل ايىرىلعان زاماندا، اتاجۇرتىن تاستاپ، باسى اۋعان جوققا بوسىپ، شارتاراپقا تارىداي شاشىلعان قازاقتىڭ سانىن ناقتى ايتۋ مۇمكىن بە؟ اشارشىلىق، جوقشىلىق زاردابىنان ولگەن قازاقتىڭ سانىن ساناۋعا ساۋساعىڭدا جەتپەيدى...
سودان... سودان كەيىن ۇلتتىڭ قايماعى قالقىپ الىنعان سوڭ، ەلدىڭ قۇنارى كەتىپ، قايراتى كەمىدى. ەگەر، قىزىل ساياسات قازاقتىڭ وعلاندارىنىڭ قانىمەن اتاجۇرتىمىزدى قانعا بوياماعاندا، ەلدىك ءام ۇلتتىق كەلبەتىمىز، بوياۋىمىز بەن بولمىسىمىز ءتۇپ قازىعىنان اجىراماعان بولار ما ەدى.
سوۆەتتىك سولاقاي يدەولوگيا تۋعان ءتىلىمىزدى ءولى تىلگە، ءدىلىمىزدى ءداستۇر-ديدارىنان اجىراتىپ، رۋحاني مۇگەدەك ەلگە اينالدىرۋعا باعىتتالدى. وسىلاي اتامۇراسىنا بالتا شابىلىپ، ۇلى مۇرا ورتەلدى. سەنگەنى اتىلدى، ءولدى. بايتەرەكتەي ءدىلى سوتسياليزم كەسىرىنەن تۋرالدى دا كەتتى. ال بابادان بالاعا ميراس بولىپ كەلگەن ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ التىن ساندىعىنا قۇلىپ ءتۇسىپ، يدەولوگيالىق قىسپاققا الىنىپ، ۇلت بايلىعى تالان-تاراجعا ءتۇستى. اللا دەگەندە ءتاۋباسىنان، ءتاڭىرىم دەگەندە توباسىنان جاڭىلماعان حالقىمىزدىڭ ءدىني سەنىمىن قىسىمعا الىپ، تىزەگە سالدى. اللا دەگەنى – ەسى اۋىسقان جىندىعا يا قياليعا اينالدى. اتەيستىك قوعام ورناپ، مۇسىلمان جۇرت دىننەن بەزىپ، اۋپىرىممەن وتباسىنىڭ اماندىعىن، ءوزىنىڭ ساۋلىعىن تىلەدى... ۇلت تامىرىنا قۇرت ءتۇسىپ، جاسىق، جاعىمپاز تا، جالتاق بۋىن ءوسىپ، جەتىلدى. وسىنىڭ بارىنە قارعىس اتقىر سوۆەتتىك جۇيە كىنالى!
70 جىلدىق قاندى قاسىرەتتەن سوڭ، ادىلدىك ورناپ، بۇراتانا حالىقتاردىڭ تۇرمەسى اتانعان سسسر-دىڭ شاڭىراعى شايقالىپ، ءبىر-اق كۇندە ورداسى وپىرىلدى. ازاتتىقتىڭ اق تاڭى اتقان سوڭ، جاس مەملەكەت ءوزىنىڭ ەكونوميكاسىن نىعايتۋ، حالىقارالىق بەدەلىن ارتتىرۋ سياقتى كەلەلى ىستەردى ورىنداۋعا كىرىسىپ كەتكەندە، تايقازانىنىڭ بەتى اشىق، قاقپاعى جوق، ۇزاققا سوزىلعان ۇلتسىزداندىرۋ ۇردىسىنەن ەسىن ەندى عانا جيىپ، ەلدىگىن بەكەم ەتەمىن دەگەن جاس ەلدىڭ ىشىنە قوي تەرىسىن جامىلعاندار كىرىپ، تەرىس اعىمنىڭ سويىلىن سوعىپ، حالىقتى بابا داستۇرىنەن، ەلدىك مۇرات جولىنان اداستىرا باستادى... قونىشىمىزدان كۇلە كىرگەن دۇشپانىمىز قوينىمىزعا قىمسىنباي ەنىپ، تامىرىن تەرەڭگە جايىپ، ۇلكەن كۇشكە دە اينالىپ كەتتى. «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەگەن اتام قازاقتىڭ ءوز ءسوزى. ايتقان سوڭ، ءسوزدىڭ ءادىلىن، اقيقاتتىڭ توركىنىن ايتايىق: ەگەمەندىك العان سوڭ، قازاقستان مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى قۇرىلىپ، ونىڭ جۇمىس بارىسى مەن ماقسات، مىندەتى جاساقتالىپ، تۇتاس ەلىمىزدەگى مەشىتتەر مەن مەدرەسەلەر، عيبادات ۇيلەرى تىزىمگە الىندى. بۇل تاراپتا ەكىنشى ءمۇفتي حازىرەتى ءابساتتار قاجى دەربىسالىنىڭ ەڭبەگى زور. دەگەنمەن دە ۇلت رۋحانياتىنىڭ شەگەسى بوساعانىن ۇتىمدى پايدالانعان سودىرلار ەل اراسىنا ىرىتكى سالاتىن، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى تارك ەتەتىن، بابا ءداستۇرىن تەرىسكە شىعاراتىن، ءوز مۇددەلەرىنە قىزمەت ەتەتىن جاماعات توبىن قالىپتاستىرا باستادى. اقىرىندا، سول جاماعاتتىڭ الدى وتباسىن تالقانداپ، بالا-شاعاسىن اڭىراتىپ، اتا-اناسىن سورلاتىپ، جيھاد دەپ سيريا اسىپ، قان مايداننىڭ ىشىنە ەنىپ كەتتى... قانشاما قازاقتىڭ قاراكوزى تەرىس اعىمنىڭ زاردابىنان ءولىم قۇشتى. ساناسى ۋلانعان، تەرىس نانىم-سەنىمگە يلانعان باۋىرلارىمىز ءالى كۇنگە دەيىن قوعامعا ۇرەي تۋعىزىپ كەلەدى. وسىنىڭ كەسىرىنەن اللانىڭ اسىل ءدىنى – يسلامنىڭ اتىنا كىر ءتۇسىپ، ءدىن دەگەندە، مۇسىلماندىق دەگەندە وزگە جۇرت ۇركە قارايتىن اۋىر حالگە ءتۇسىردى.
اسىلىندا، يسلام ءدىنى – اللا تاعالانىڭ جەر بەتىندەگى بۇتكىل قاۋىم، مۇقىم ۇلىس پەن ۇلتقا تۇسىرگەن سوڭعى ءدىنى. يسلام – تازالىق پەن ادامگەرشىلىكتىڭ، بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىقتىڭ ءدىنى. قازىرگى جاھاندانۋ داۋىرىندە الپاۋىت مەملەكەتتەر از ۇلتتار مەن ۇلىستاردى جويۋعا، كوسموپوليتتەندىرۋگە، مادەنيەتتەرى مەن رۋحانياتتارىنان ايىرۋعا تىرىسىپ باعۋدا. جاھان سوعىسى – مادەنيەت ءۇشىن، جەر بەتىنەن ۇساق ۇلتتاردى ىعىستىرۋ ءۇشىن جانە دە جەر استى، جەر ءۇستى قازبا بايلاقتارى ءۇشىن ءجۇرىپ جاتقان سوعىس. ءدىن تالاسى – اللاعا دەگەن سەنىم ءۇشىن ەمەس، كەرىسىنشە جيھادشىلارعا ءامىر ەتىپ وتىرعان شەيحتاردىڭ جەكە باسىنىڭ مۇددەسى ءۇشىن ءجۇرىپ جاتقان قاندى تايتالاس. تەكەتىرەستىڭ ءمانى – ايرانداي ۇيىعان ەلدەردى ەلدىگىنەن، ۇلتتىق رۋحى كۇشتى ۇلتتاردى ۇلىعىنان ماقۇرىم ەتۋ. مۇسىلمان جۇرتىن جۇرىسىنەن جاڭىلدىرۋ. ءيللاھي ءدىنىمىزدى بىلىققا اينالدىرۋ.
قازاق قوعامى قارا جامىلعان، بەت-اۋزىن بۇركەگەن قىزداردىڭ، باليعات جاسىنا جەتپەي-اق قارا ماتاعا ورانىپ، قىمتانىپ العان بۇلدىرشىندەردىڭ جانە ساقالى يەگىنەن موينىنا تۇسكەن، مۇرتى جوق، كەرىسىنشە كيگەن شالبارى توبىعىنا جەتپەي قىسقارعان سالافي، ۋحابي اعىمىنداعى توپتاردىڭ مۇريتتەرىنە اينالىپ كەتكەن، ەلدىگىنەن ايىرىلعان، ۇلتتىق رۋحى ولگەن، قازاقتىعىن اقشاعا ايىرباستاعان وپاسىزداردان تۇرادى. ۇلتتىن ساتۋ – كەشىرىلمەس كۇنا. دىنىمىزدە جىنىسىن اۋىستىرعان قانداي اۋىر قىلمىس بولسا، ۇلتىن ساتۋ دا سونداي اۋىر قىلمىسپەن پارا-پار. «تۇعىرىنا ساڭعىعان سۇڭقار وڭباس، ۇيىرىنەن قاڭعىعان تۇلپار وڭباس» دەمەكشى، جورگوگىنەن ۇلتىنان جيرەنىپ، ءتول ءداستۇرىن، رۋحاني قۇندىلىعىن تارك ەتكەننىڭ ءجۇزى ەكى دۇنيەدە حارام بولماق! وتانسىزدىڭ وتى جانبايدى ەمەس پە!
بۇل ءوزى – ورنى تولماس وكىنىش، زور كەم دۇنيە...
... ەستە جوق سوناۋ ەسكى زامانداردا ساقتاردى جورىققا باستاپ، اتاجۇرتىن قورعاپ قالعان تۇمار حانىمدى، ونان كەيىنگى اتقا قونعان زارينا حانىمدى، ۇماي-انا دەپ سىيىنعان ەدىل قاعاندى، «ۋا، ارۋاق!» دەگەن مودە قاعاندى، دۇنيە ءىلىمىنىڭ شىراعىن جاعىپ، كۇللى جاھاننىڭ جۇمباعىن شەشكەن عيبراتى مول عۇلاما ءابۋ ناسىر ءال-فارابي، ءبىلىم تەڭىزىنەن باقىتتىڭ ءدامىن تاتقان ماحمۇد قاشقاري، ءجۇسىپ بالاساعۇن، تاريھات جولىمەن ءجۇرىپ، پايعامبار جاسىنا كەلگەندە قىلۋەتكە تۇسكەن ءازىز تاقۋا احمەت ياساۋي، احمەت يگۇنەكي، قادىرعالي جالايىر مەن مۇحامەد قايدار دۋلاتي... سودان كەيىنگى مىڭجىلدىق ءداۋىردىڭ عۇلامالارى قورقىت اتا، اسان قايعى، قازتۋعان مەن دوسپامبەت، اقتامبەردى مەن شالكيىز، شال اقىن، كەرەي مەن جانىبەك، قاسىم حان مەن حاقنازار، تاۋكە مەنەن ابىلاي، كومەكەي اۋليە اتانعان بۇحارەكەڭ، تولە مەنەن قازىبەك، ايتەكە بي... يساتاي مەن ماحامبەت، كەنەسارى مەن ناۋرىزباي، اعىباي مەن اقجولتاي، اياۋلى شوقان، «ءبىر اللاعا سىيىنىپ، كەل، بالالار، وقىلىق!» دەگەن ۇلى دالانىڭ قوڭىراۋى ىبىراي ۇستاز، وسكەنبايدىڭ قۇنانبايى، قۇنانبايدان تەكتى تۋعان اقىل-پاراسات يەسى، «اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس» دەگەن ۇلى اباي حاكىم، «يمانىم – جيعانىم» دەپ وتكەن شاكارىم قاجى، ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەيۇلى، الاش ۇراندى الاش زيالىلارى... وسىلاردىڭ قاي-قايسىسىن يمانسىز، ءدىنسىز بولعان دەپ ايتا الارسىز؟! بۇلار – «ءداستۇرىم – ديدارىم، ءدىنىم – دىڭگەگىم» دەپ وتكەن اسىل جاندار ەدى عوي... ۇلى دالانىڭ ۇلى تۇلعالارىنداي بولۋ – بۇگىنگى ءار قازاقتىڭ مىندەتى.
ادامنىڭ باستى قاسيەتى – ادامگەرشىلىگى. ال، ۇلتتىڭ، حالىقتىڭ باستى قۇندىلىعى – ءتول تاريحى مەن ادەبيەتى، مادەنيەتى جانە ونەرى. ۇلتتىڭ ۇلتتىق گەنىنىڭ (تامىرى) ءتۇپ قازىعىنان اجىراماس بولىگى – ءتىلى، ءدىلى مەن ءدىنى. ءتىل – سويلەۋ قۇرالى عانا ەمەس، سول ۇلتتىڭ جانى ىسپەتتى قاسيەتى. ءدىلى دەگەنىڭىز – سول ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى، جەر بەتىندەگى باسقا حالىقتان ايىرىقشالاپ تۇراتىن قاسيەتى. ءدىنى – سەنىمى، جۇرەك قالاۋى. راس، ءدىن دەگەنىڭىز – ادام بالاسىنىڭ جەكە ءىسى، قۇلشىلىعى. مەنىڭ ويىمداعى، دۇنيەتانىمىمداعى ءدىني سەنىم، ءدىني كوزقاراس دەگەن – جۇرەك تازالىعى. ءماشھۇر شاكارىم بابامىز: «شىننان وزگە قۇداي جوق، انىق قۇداي – شىن قۇداي» دەگەن-ءدى. دەمەك، ادام بالاسىنىڭ جۇرەگى – ونى تاس-تۇنەك قاراڭعىلىقتان قۇتقارىپ، نۇرعا بولەگەن مەيىرىم مەن راقىمعا، شاپاعاتقا تولى قاسيەتى. انا قۇرساعىنان تۋعان سوڭ، ءسابي-جۇرەك تازا بولادى. باليعات جاسىنا جەتكەنشە ءسابي-جۇرەك پاك، ادال بولادى. ال، باليعات جاسىنا جەتكەن سوڭ، بالا اتا-اناسىنان، وسكەن ورتاسىنان كورگەن، تۇيگەن تاربيەسى ارقىلى ءومىر سۇرمەك. ەگەر، اق جولدى تاڭداسا، سۇننەت جولى، شاريعات سالتىمەن جۇرگەنى. كەرىسىنشە بولسا، وندا جۇرەگىن اق جولىنان، دۇرىس باعىتىنان اداستىرعانى. قۇداي – جۇرەكتىڭ ىشىندە! كەز كەلگەن ءبىزدىڭ ءىسىمىز، امال-ارەكەتىمىز نيەتپەن ىستەلەدى. نيەتتىڭ وڭى دا، سولى دا بولماعى زاڭدى. ادام جۇرەگى – تازا، پاك بولسا، ول ادام ەشقاشان ارام ىسكە بارمايدى. زۇلىمدىققا بارىپ، جابىرلىك ءھام وكتەمدىك كورسەتپەيدى. اباي حاكىم ايتقان ءۇش ءسۇيۋ، ياعني يماني گۇل – ادام جۇرەگىنە گۇلدەگەندە مەيىرىم شاشادى، مەيىرىمى جىلى ءسوز بوپ توگىلىپ، ونىڭ ىسىنەن كوركەمدىك، شىن مۇسىلمانعا ءتان ادالدىق پەن پاراساتتىلىق بىلىنەدى. قازاقتىڭ ءاليحان بوكەيحانداي ارىسى «ۇلتتى ءسۇيۋ بىلىمنەن ەمەس، مىنەزدەن» ەگەن ەكەن. وسى مىنەز دەگەنىمىزدىڭ ءوزى كوركەم ءىس-ارەكەتتەر جيىنتىعى. شىن مۇسىلمان – تەك ناماز وقىپ، دارەت الىپ، قۇلشىلىق ەتۋمەن عانا شەكتەلمەسە كەرەك. شىن مۇسىلمان – تىلىمەن دە، كوزىمەن دە جانە قولىمەن دە وزگەگە ءجابىرى، كەسىرى تيمەگەن، جۇرەگى – تازا، نيەتى – دۇرىس جان. جۇرەكتىڭ ىشىندەگى جۇرەك – اقيقات! يسلام عىلىمىندا جاراتۋشىنىڭ ناقتى مەكەنى، ءتۇر-ءتۇسى سۋرەتتەلمەيدى ءھام ايتىلمايدى. ءبىزدىڭ كونە تۇركىلىك سانامىزدا، قازاقى تۇرمىسىمىزدا جۇرەك سەنىم مەن يمان ۇياسى. جۇرەككە يمان ساۋلەسى ۇيالاعاندا، ادام بالاسى پەندەاۋي ىستەن جيرەنىپ، اق ادال سۇننەت عۇرپى، حاديس سالتىمەن جۇرمەكشى.
كوركەمدىكتى، سۇلۋلىقتى جانە جاقسىلىقتى ءسۇيۋ ءار ادامنىڭ تابيعاتىندا بار قاسيەت. وسى قاسيەتتەر جۇرەككە شىنداپ ۇيالسا، قوعام قايىرىمدى، مەيىرىمدى بولار ەدى. مەيىرىمدى ميلەت، قايىرىمدى قوعام بولسا، ادام بالاسى باقىتتىڭ قۇشاعىندا، بەيبىتشىلىكتىڭ بەسىگىندە تەربەلىپ وتىرار ەدى... ادامنىڭ سۇلۋلىعى – شىنايىلىعىندا. شىنايىلىعىن جوعالتقان ادام - ولگەن ادام. جاقسى ادام – جۇرتىنىڭ ىرىسى بولسا، ەل اراسىنا ىرىتكى سالعان، بۇلىك شىعارعان قاسيەتسىز بولادى. ادامنىڭ ۇياتى بەتىندە، ادامگەرشىلىگى نيەتىندە عانا بولعاندا، ءومىر شىنايى بولماقشى. وسىناۋ كەڭ دۇنيەنىڭ ءارى كەم دۇنيەنىڭ قۇلپى دا، كىلتى دە – ادام. ادام ادام بولىپ قالسا عانا، جەر ءجۇزى بەيبىتشىلىك بەسىگىندە تەربەلەدى. اينالىپ كەلگەندە وسىنىڭ ءبارى – جۇرەك تازالىعىنان باستالادى...
ءسوزىمىزدى تۇيىندەي كەلە ايتارىم: بۇگىنگى قازاق قوعامىنىڭ كەيپى ادام ايارلىق دەڭگەيدە. قازاقتىڭ قارا دومالاقتارى تۇرمىس تاۋقىمەتىن تارتىپ، قارا بازاردا اربا سۇيرەپ، اركىمگە (وزگە ۇلىستىڭ تۋمالارىنا) جالشى بولىپ، ءبىر كۇنىن ءبىر كۇنگە جالعاپ، «شىقپا، جانىم، شىقپا» دەپ ءجۇر; ال كەي باۋىرلارىمىز تاعى دا سول تىرشىلىكتىڭ قيۋىن تاپپاي، اعايىن-تۋىستىڭ پاناسىنان جىلۋ، شاپاعاتىنان قايىر الا الماعان سوڭ، ناماز وقىپ، ساجدەگە باسىن ءيىپ، اللادان مەدەت سۇراماق بولادى... سوسىن اڭقاۋ بايعۇس مەشىتكە كەلىپ، اركىمگە ءبىر جالتاقتاپ، ناماز ۇيرەنە باستايدى. بىرەۋى تاكبىر ەتكەندە قۇلاعىن ۇستاسا، بىرەۋى ەتەگىنە قولىن كوتەرەدى; قۇران وقىلعاندا بىرەۋى «ءاۋمين!» دەپ بەتىن سيپاسا، بىرەۋى قولىن جايماي، بەيجاي وتىرادى. مىنە، وسىلاي اق جۇرەك شاتاسىپ، قالتالى ءھام جومارت تەرىس اعىمداعىلاردىڭ جەتەگىنە ءتۇسىپ، سولاردىڭ جاماعاتىن، دۇرىسى شاھيت كەتۋگە دايىن بولار ساربازدارىنىڭ قاتارىن كوبەيتەدى. بۇل ماسەلە – جەر ماسەلەسى، ءتىل ماسەلەسى سىقىلدى باس قاتىرار زور ماسەلە. ءدىن – ىڭكارلىك پەن ماحابباتتىڭ سەزىمىنەن تۋىنداماسا، اقشاعا تاۋەلدى ءدىن ەلدىڭ ىشىنە ىرىكتى سالادى. باس اۋىرتىپ، بالتىر سىزداتار وسى ءبىر ماسەلە – كۇندىز كۇلكىنى تيىپ، تۇندە ۇيقىڭدى قاشىرادى. قازاقتىڭ قارا دومالاقتارى ۇلتتىق قۇندىلىعىنان، رۋحانياتىنان اجىراپ قالعاندىقتان، رۋحاني ۋىزىنا جارىماي وسكەن سوڭ ناتيجەسى وسىلاي بولاتىنىن كورسەتتى. كەز كەلگەن ەلدىڭ بولاشاعى رۋحاني بايلىعىنان ءنار الماسا، ونىڭ وسەر ۇرپاعى، جاس وسكىنى كوكتەمەيتىنىن كورسەتتى... انا سۇتىمەن، اكە قانىمەن قالىپتاسپاعان ەلدىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر ەكەنى داۋسىز...
قالاي دەسەك تە، كەۋدەمىزدەگى جالعىز جۇرەگىمىز، جۇدىرىقتاي جۇرەگىمىز ارقالاعان قاسىرەت، تارتار ازاپ وتە كوپ. جۇرەگىمىزدى كىرلەتىپ الماي، جانىمىزدى ءۇنسىز ۇعا الار ما ەكەنبىز؟ جۇرەكتىڭ ءجايىن ادامنىڭ جانارىنداعى جازىلماعان حاتتارىنان وقي الساق ەتتى... جالعىز جۇرەك – سان ساۋال دەگەن وسى...
تاعى دا قايتالاپ ايتامىن: بۇل – كەۋدەدەگى جۇرەكتىڭ اششى زارى. قويدان دا جۋاس، مومىن ەلىمنىڭ ازىپ-توزىپ كەتۋ پروتسەسسىنىڭ الدىندا تۇرعانى – جۇرەككە قاياۋ تۇسىرەدى. مۇنداعى كەيبىر ويلارىمىز بەن پىكىرلەرىمىز اششىلاۋ بولسا، بۇنى تەك جاناشىرلىقتان تۋعان جانايقاي دەپ تۇسىنگەن ءجون. تۋعان ۇلتىمنىڭ كەلەشەك تاعدىرىنا كۇدىك ارالاس ۇمىتپەن قارايسىڭ، سەبەبى، مىناداي ۇلان-عايىر دالانىڭ ءار پۇشپاعى، ءار ولكەسىنىڭ ءبىر ۋىس توپىراعى ساف التىننان قىمبات ءارى ەكى بۇيىرىڭنەن قىسىپ، دەمىڭدى تارتىپ تۇرعان قوس الىپ يمپەريالى كورشى مەملەكەت تۇرۋى، قىسقاسى ەركىندىگىڭ دە، ىرقىڭ دا وزگەنىڭ قولىنا ءوتىپ كەتپەسى نەعايبىل؟! ۋىس-ۋىس اقشا ءۇشىن ءدىني سەنىمىن ساتقان ادام – حالقىنىڭ، تۋعان ۇلىسىنىڭ باسىنا بۇلت تۇسكەندە، مەملەكەتىن، وتانىن ساتىپ جىبەرمەسىنە نە ءۇمىت، نە قايىر؟! كىم كەپىلدىك بەرە الادى؟ تۋعان پەرزەنتى ءوز اناسىن كاپىر دەسە، اكەسىن شايتان دەپ بالاعاتتاسا، بۇنداي زامانانىڭ سۇرىنان شوشيدى ەكەنسىڭ تەگى. زامانانىڭ وسىنداي كەيپى جۇرەگىڭە ۇلكەن جارا سالىپ، اۋىر احۋالعا جەتەلەيدى... قۇداي ساقتاسىن!
ۇلتتى ءسۇيۋ – يماني قاسيەت. جەر بەتىندەگى جالعىز مەكەنىمىز، اتاجۇرتىمىز، قاسيەتىمىز بەن قادىرىمىز – قازاقيانى سۇيە بىلەيىك! قاي زاماندا بولسىن ەلىن سۇيگەن ادامنىڭ ەڭسەسى بيىك بولادى. ەرتەڭىنە الاڭداي بىلەيىك!
ەلدوس توقتارباي
