دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى كۇردەلى ماسەلەلەرمەن وسىدان 10 جىل بۇرىن اكە-شەشەم قاتار-قاتار اۋىرعان كەزدە كەزدەستىم. اكەم جۇرەك دەرتىمەن، انام ونكولوگيامەن اۋىردى. اكە-شەشە دەرتى، وقۋ (ماگيستراتۋرا), جۇمىس (گازەتتەن بولەك قىمىز-شۇبات ساتۋ), وتباسىلىق ماسەلەلەر جان-جاقتان قۇرساۋعا العاندا كوپ ۇزاماي ءوزىمنىڭ دە دەنساۋلىعىم سىر بەردى. ول تۋرالى ءسال كەيىنىرەك جازارمىن.
انامنىڭ اۋرۋى قاۋىپتىرەك قوي دەپ سول كىسىگە بار كوڭىلىمدى اۋداردىم. حيرۋرگ وپەراتسيا ءۇشىن 60 مىڭ تەڭگە سۇرادى. ون جىل بۇرىن بۇل قوماقتى اقشا ەدى. مەن تاپقانىم سول بولىپ ءسال جەتكىزبەي بەردىم. سوعان رەنجىگەن الگى دارىگەر دۇرىس كەڭەس بەرمەگەن. بىردەن حيميا الۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتپەگەن. بىلمەستىكپەن باستاپقى كەزەڭدەگى اۋرۋدى وسىلاي اسقىندىرىپ الدىق. ءوزىم دە ول كەزدە كوپ نارسەنى ۇقپايتىن جاس بالا ەكەنمىن.
ول ازداي حيميا الۋ ءۇشىن كۆوتاعا قۇجات جينايمىز. تولىپ جاتقان اناليزدەر تاپسىرامىز. ءبىرىن تاپسىرىپ، ناتيجەسىن العاندا باستاپقى تاپسىرعانداردىڭ ۋاقىتى ءوتىپ كەتىپ جاتادى. ءبىر قۇجات دۇرىس بولماسا، دارىگەرلەر كەرى قايتارىپ جىبەرۋگە ءار كەز ءازىر تۇرادى. وسىلاي سالپاقتاپ جۇرگەندە مەرەكە كۇندەر، دەمالىستار دا كەدەرگى. جان مەن ءتان ازابىن تارتقان ادامعا كۇن تۇگەل، ءار ساعات، ساعات ەمەس-اۋ، مينۋت-سەكۋندتىڭ ءوزى وتپەي قويادى ەمەس پە؟ سول كەزدەن باستاپ بىزدەگى سانى كوپ دەمالىستاردى سۋقانىم سۇيمەيدى.
وتكەندە جۋرناليست بانۋ داۋلەتباەۆانىڭ جازباسىن وقىپ وتىرىپ، سول ءبىر ازاپتى كۇندەردى باسىمنان قايتا وتكەرگەندەي كۇي كەشتىم. ارادا 10 جىل وتسە دە، قازاق مەديتسيناسى ءبىر قارىس تا الدىعا جىلجىماپتى عوي. باياعى سول تاز قالپى. قىسقاسى، وسىلاي اندا-مۇندا سۇيرەتىلىپ جۇرگەندە ەم-دوم الاتىن ۋاقىتتى وتكىزىپ الامىز. حيميا ۋاقىتىن كەشىكتىرۋگە بولمايدى. راك كلەتكالارى حيمياعا بوي ۇيرەتىپ الىپ، ءتىپتى باس بەرمەيتىن بولىپ الادى. وسىلاي قۇجات جيناپ سالپاقتاپ ءجۇرىپ اۋرۋدى ودان سايىن اسقىندىرىپ الدىق. مەن اناممەن الىسىپ جۇرگەندە اكەم جۇرەكتەن قايتىس بولىپ كەتتى. ونسىز دا “شىقپا، جانىم، شىقپا” دەپ وتىرعان انامدى بۇل جاعداي ءتىپتى كۇيرەتىپ كەتتى. السىرەپ ءتىپتى حيميا قابىلداي المايتىن جاعدايعا جەتتى. باۋىرى جارامايتىن بولىپ شىقتى. اكەدەن ايرىلعانىم قاتتى باتتى، ەندى انادان دا ايرىلۋىم مۇمكىن ەكەنىن سەزگەن قۋ جانىمدى قويارعا جەر تاپپاي زار قاقساپ جۇگىردىم. بارماعان، باسپاعان اۋرۋحانا تابالدىرىعى قالمادى. انام بارا جاتقاندا ۇمىتتەنىپ، كوڭىلدەنىپ ۇيدەن شىعىپ، قابىلداماعاندا ەڭسەسى بىردەن ءتۇسىپ كەتەتىن ەدى.
“ەندى ءبىر حيميا الىپ، راك كلەتكالارىنىڭ كوزىن جويۋعا مۇمكىندىگىمىز بولىپ قالار” دەپ ۇمىتتەندىم. ءبىر كۇنى رەسپۋبليكالىق ونكولوگيا جانە راديولوگيا ورتالىعىنىڭ جەتەكشى دارىگەرى ء“ۇمىتىڭدى ءۇز، ەندى ءبارىبىر ولەدى” دەپ دورەكى تۇردە بەتكە ايتىپ تاستادى. جۇرەگىم ءتىلىم-ءتىلىم بولدى. ەڭ قيىنى - بۇل ءسوزدى ەسىك ارتىندا تۇرعان انامنىڭ ەستىپ قويعانى. ودان كەيىن ءتىپتى شەشەمنىڭ بەتى بەرى قاراۋى قيىنعا ءتۇستى. ومىرىمدە مۇنداي اۋىر ءسوزدىڭ سوققىسىن ەشقاشان الماعان بولارمىن، بالكىم...
مەن بالا كەزدەن اكە-شەشىمدى قۋانىشقا، باقىتقا جەتكىزسەم دەپ ارمانداپ ءوستىم. بىراق ول ارمانىم ورتا جولدان وپات بولدى. سول كەزدە ءومىرىمنىڭ ءمانى جوعالعانداي كۇي كەشتىم. ارينە، اكە-شەشەمنىڭ قازاسىنا تەك دارىگەرلەر، مەديتسينا جۇيەسى كىنالى دەپ ايتا المايمىن. ءتۇرلى-ءتۇرلى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، تۇرمىستىق سەبەپتەر بار. بىراق جەمقور، دورەكى، ساۋاتسىز دارىگەرلەر بۇل پروتسەسستى جەدەلدەتىپ جىبەردى.
مىسالى، اكەمنىڭ جەمقورلىق سالدارىنان دەنساۋلىعىنا بايلانىستى زەينەتكە شىعا الماي جامبىل وبلىسىنداعى مەكەمەلەردىڭ تابالدىرىعىن توزدىرىپ، قانشاما اق تەر، كوك تەر بولعانى ەسىمە تۇسسە، سول زاماتتا قۇلازىپ كەتەمىن. ءومىر مەن ءولىمنىڭ ورتاسىندا جۇرگەن ادامداردان ۇيالماي قالاي اقشا دامەتەدى؟ ءجۋرناليستپىن دەپ مەن ارالاسقان سوڭ عانا ەڭ تومەنگى تولەمدەگى زەينەتكە شىعاردى. 1-ءشى نەمەسە 2-ءشى دەڭگەيلىسىن الۋ كەرەك، 3-ءشى دەڭگەيدەگى زەينەتكە ارەڭ شىعارىپ بەردى. ءوزى اۋرۋ ادامدى مىڭ ءتۇرلى وتىرىك قۇجاتتارمەن سابىلتىپ قويعانى، ولاردى جيناپ كەلگەننىڭ وزىندە ىلىك تاۋىپ قابىلداماي قويۋى (“ۋاقىتى ءوتىپ كەتكەن” دەپ) قالاي اشۋلاندىرمايدى؟ جۇرەگى ساپ-ساۋ ادامنىڭ ءوزى وسىدان كەيىن-اق دەرتتى بولماسىنا، كىم كەپىل؟ مىنە، ءبىزدىڭ بىلىققا باتقان جۇيەمىز… سول بىلىق ءالى كۇنگە جالعاسىپ كەلەدى ەكەن. دىم وزگەرىس جوق. وكىنىشتى…
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
