Densaýlyq saqtaý salasyndaǵy kúrdeli máselelermen osydan 10 jyl buryn áke-sheshem qatar-qatar aýyrǵan kezde kezdestim. Ákem júrek dertimen, anam onkologııamen aýyrdy. Áke-sheshe derti, oqý (magıstratýra), jumys (gazetten bólek qymyz-shubat satý), otbasylyq máseleler jan-jaqtan qursaýǵa alǵanda kóp uzamaı ózimniń de densaýlyǵym syr berdi. Ol týraly sál keıinirek jazarmyn.
Anamnyń aýrýy qaýiptirek qoı dep sol kisige bar kóńilimdi aýdardym. Hırýrg operaııa úshin 60 myń teńge surady. On jyl buryn bul qomaqty aqsha edi. Men tapqanym sol bolyp sál jetkizbeı berdim. Soǵan renjigen álgi dáriger durys keńes bermegen. Birden hımııa alý kerektigin eskertpegen. Bilmestikpen bastapqy kezeńdegi aýrýdy osylaı asqyndyryp aldyq. Ózim de ol kezde kóp nárseni uqpaıtyn jas bala ekenmin.
Ol azdaı hımııa alý úshin kvotaǵa qujat jınaımyz. Tolyp jatqan analızder tapsyramyz. Birin tapsyryp, nátıjesin alǵanda bastapqy tapsyrǵandardyń ýaqyty ótip ketip jatady. Bir qujat durys bolmasa, dárigerler keri qaıtaryp jiberýge ár kez ázir turady. Osylaı salpaqtap júrgende mereke kúnder, demalystar da kedergi. Jan men tán azabyn tartqan adamǵa kún túgel, ár saǵat, saǵat emes-aý, mınýt-sekýndtyń ózi ótpeı qoıady emes pe? Sol kezden bastap bizdegi sany kóp demalystardy sýqanym súımeıdi.
Ótkende jýrnalıst Baný Dáýletbaevanyń jazbasyn oqyp otyryp, sol bir azapty kúnderdi basymnan qaıta ótkergendeı kúı keshtim. Arada 10 jyl ótse de, qazaq medıınasy bir qarys ta aldyǵa jyljymapty ǵoı. Baıaǵy sol taz qalpy. Qysqasy, osylaı anda-munda súıretilip júrgende em-dom alatyn ýaqytty ótkizip alamyz. Hımııa ýaqytyn keshiktirýge bolmaıdy. Rak kletkalary hımııaǵa boı úıretip alyp, tipti bas bermeıtin bolyp alady. Osylaı qujat jınap salpaqtap júrip aýrýdy odan saıyn asqyndyryp aldyq. Men anammen alysyp júrgende ákem júrekten qaıtys bolyp ketti. Onsyz da “shyqpa, janym, shyqpa” dep otyrǵan anamdy bul jaǵdaı tipti kúıretip ketti. Álsirep tipti hımııa qabyldaı almaıtyn jaǵdaıǵa jetti. Baýyry jaramaıtyn bolyp shyqty. Ákeden aırylǵanym qatty batty, endi anadan da aırylýym múmkin ekenin sezgen qý janymdy qoıarǵa jer tappaı zar qaqsap júgirdim. Barmaǵan, baspaǵan aýrýhana tabaldyryǵy qalmady. Anam bara jatqanda úmittenip, kóńildenip úıden shyǵyp, qabyldamaǵanda eńsesi birden túsip ketetin edi.
“Endi bir hımııa alyp, rak kletkalarynyń kózin joıýǵa múmkindigimiz bolyp qalar” dep úmittendim. Bir kúni Respýblıkalyq Onkologııa jáne radıologııa ortalyǵynyń jetekshi dárigeri “úmitińdi úz, endi báribir óledi” dep dóreki túrde betke aıtyp tastady. Júregim tilim-tilim boldy. Eń qıyny - bul sózdi esik artynda turǵan anamnyń estip qoıǵany. Odan keıin tipti sheshemniń beti beri qaraýy qıynǵa tústi. Ómirimde mundaı aýyr sózdiń soqqysyn eshqashan almaǵan bolarmyn, bálkim...
Men bala kezden áke-sheshimdi qýanyshqa, baqytqa jetkizsem dep armandap óstim. Biraq ol armanym orta joldan opat boldy. Sol kezde ómirimniń máni joǵalǵandaı kúı keshtim. Árıne, áke-sheshemniń qazasyna tek dárigerler, medıına júıesi kináli dep aıta almaımyn. Túrli-túrli áleýmettik-ekonomıkalyq, turmystyq sebepter bar. Biraq jemqor, dóreki, saýatsyz dárigerler bul proessti jedeldetip jiberdi.
Mysaly, ákemniń jemqorlyq saldarynan densaýlyǵyna baılanysty zeınetke shyǵa almaı Jambyl oblysyndaǵy mekemelerdiń tabaldyryǵyn tozdyryp, qanshama aq ter, kók ter bolǵany esime tússe, sol zamatta qulazyp ketemin. Ómir men ólimniń ortasynda júrgen adamdardan uıalmaı qalaı aqsha dámetedi? Jýrnalıstpin dep men aralasqan soń ǵana eń tómengi tólemdegi zeınetke shyǵardy. 1-shi nemese 2-shi deńgeılisin alý kerek, 3-shi deńgeıdegi zeınetke áreń shyǵaryp berdi. Ózi aýrý adamdy myń túrli ótirik qujattarmen sabyltyp qoıǵany, olardy jınap kelgenniń ózinde ilik taýyp qabyldamaı qoıýy (“Ýaqyty ótip ketken” dep) qalaı ashýlandyrmaıdy? Júregi sap-saý adamnyń ózi osydan keıin-aq dertti bolmasyna, kim kepil? Mine, bizdiń bylyqqa batqan júıemiz… Sol bylyq áli kúnge jalǵasyp keledi eken. Dym ózgeris joq. Ókinishti…
"Adyrna" ulttyq portaly
