2025 جىلدىڭ 10-14 قازانى ارالىعىندا الماتىدا قۋىرشاق ونەرىنىڭ شىمىلدىعى ءتۇرىلىپ، حالىقارالىق شىعارماشىلىقتى توعىستىرعان ايتۋلى مادەني وقيعا – III حالىقارالىق «Almaty Puppet Festival – 2025» ءوز مارەسىنە جەتتى. مادەني مەرەكە الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋى، مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكىزىلدى.
فەستيۆال – زاماناۋي قۋىرشاق تەاترىنىڭ سان الۋان قىرىن كورسەتكەن، مادەنيەت پەن ونەردى توعىستىرعان ەرەكشە الاڭ بولدى. بيىلعى ونەر دۋمانىنا يتاليا، يسپانيا، يران، ءۇندىستان، رەسەي، بولگاريا، تۇركيا، ءازىربايجان، وزبەكستان، قىرعىزستان جانە قازاقستاننان كەلگەن 15 ۇزدىك تەاتر ۇجىمى مەن 150-گە جۋىق كاسىبي قۋىرشاق شەبەرى قاتىسىپ، كورەرمەن قاۋىمدى ءتۇرلى ستيلدەگى قويىلىمدارىمەن ءتانتى ەتتى.
قارجىلاي جۇلدەگە يە بولعان دودا ناتيجەسى بويىنشا:
باس جۇلدە «ۇزدىك سپەكتاكل» نوميناتسياسىمەن – «Minusmal» تەاترى، «نيل» (يسپانيا، گرانادا);
«ۇزدىك رەجيسسەر» نوميناتسياسىمەن – ريازان قۋىرشاق تەاترى، «سەرەبريانوە كوپىتتسە» (رەسەي، ريازان);
«ۇزدىك اكتەرلىك انسامبل» نوميناتسياسىمەن – حالىقارالىق تەاتر ورتالىعى، «تۆورەنيا» (يتاليا، فلورەنتسيا);
«ۇزدىك قۋىرشاق جۇرگىزۋشى» نوميناتسياسىمەن – دجەنگيز وزەك گەلگە تەاترى، «مۋسورنىي مونستر» (تۇركيا، ىستانبۇل);
«ۇزدىك سۋرەتشى» نوميناتسياسىمەن – ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى قاراعاندى وبلىستىق اكادەميالىق قازاق دراما تەاترى قۋىرشاق ترۋپپاسى، «قارشاقىز جانە 7 ەرگەجەيلى» (قازاقستان، قاراعاندى);
«جاڭا ساحنالىق ىزدەنىسى ءۇشىن» نوميناتسياسىمەن – شاحمەت قۇسايىنوۆ اتىنداعى وبلىستىق قازاق-مۋزىكالىق دراما تەاترى قۋىرشاق ترۋپپاسى، «ورتەكە تۋرالى اڭىز» (قازاقستان، كوكشەتاۋ);
«ۇلت رۋحىن ۇلىقتاعانى ءۇشىن» نوميناتسياسىمەن – وزبەك ۇلتتىق قۋىرشاق تەاترى، «وح، ۋج ەتوت حودجا ناسرەددين» (وزبەكستان، تاشكەنت) ماراپاتتالدى.
سونىمەن قاتار، فەستيۆالدىڭ بارشا قاتىسۋشىلارىنا ارنايى ديپلومدار مەن ەستەلىك سىيلىقتار تابىستالدى.
قويىلىمدارمەن قاتار، قۋىرشاق تەاترىنىڭ تەورياسى مەن تاجىريبەسى توعىسقان شەبەرلىك ساعاتتار مەن دارىستەر وتكىزىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا «قۋىرشاق تەاترىنىڭ ونەر تاريحىنداعى ورنى»، «قۋىرشاق شەبەرلەرىنىڭ قول ەنەرگياسى»، «كۇرەس الاڭىنىڭ كەڭەيۋى: XXI عاسىرداعى قۋىرشاق تەاترىنىڭ جاڭا كەڭىستىكتەرى» سەكىلدى وزەكتى تاقىرىپتار قامتىلدى. بۇل باسقوسۋلار حالىقارالىق ماماندار ءۇشىن كاسىبي ءوسۋ مەن ءوزارا يدەيا الماسۋدىڭ ءتيىمدى الاڭىنا اينالدى.
المات امانگەلدى، مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترىنىڭ ديرەكتورى: «بەس كۇن بويى قۋىرشاق تەاترىنىڭ الەمى جاڭا بوياۋلارعا، جاڭا ەسىمدەرگە جانە جاڭا يدەيالارعا تولى بولدى. فەستيۆال اياسىندا كورەرمەندەر مەن قاتىسۋشىلار ءتۇرلى ەلدىڭ مادەنيەتىن جاقىننان تانىپ، ءبىر ساحنادا توعىسقان شىعارماشىلىق قۋاتتى سەزىندى. بىزبەن بىرلەسە جۇمىس ىستەگەن ارىپتەستەرگە، شەت ەلدەردەن كەلگەن قوناقتارعا، تەاتر ۇجىمدارىنا جانە فەستيۆالدى ۇيىمداستىرۋعا اتسالىسقان بارشا جاندارعا شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىن. سىزدەردىڭ ەڭبەكتەرىڭىز – وسى فەستيۆالدىڭ شىنايى تابىسىنىڭ كەپىلى. كەلەشەكتە دە وسىنداي يگى باستامالار جالعاسىن تاۋىپ، قۋىرشاق تەاترى ونەرى ورلەي بەرسىن!»
الماتىدا وتكەن بۇل مادەني فەستيۆال – تەك ونەر مەرەكەسى عانا ەمەس، الەمدىك قۋىرشاق تەاترىنىڭ دامۋ باعىتىن، ەستەتيكالىق ىزدەنىستەرىن ايقىنداعان بىرەگەي پلاتفورما بولدى. سونىمەن قاتار، فەستيۆال الماتىنىڭ حالىقارالىق مادەني ءيميدجىن نىعايتىپ، قالانىڭ رۋحاني تىنىسىنا ەرەكشە سەرپىن بەردى.
ايتا كەتۋ كەرەك، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك قۋىرشاق تەاترى بيىل 90 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتتى. تەمىربەك جۇرگەنوۆتىڭ باستاماسىمەن 1935 جىلى قۇرىلعان بۇل تەاتر – ەلىمىزدەگى قۋىرشاق ونەرىنىڭ قارا شاڭىراعى. 90 جىل ىشىندە بىرنەشە بۋىننىڭ جۇرەگىنەن ورىن الىپ، ۇلت مادەنيەتىنىڭ التىن قورىنا اينالدى.
فەستيۆالدىڭ سوڭعى كۇنىندە تەاتر ۇجىمى بارشا كورەرمەنگە العىسىن بىلدىرە وتىرىپ، قۋىرشاقتار الەمىندەگى شىنايى سەزىم مەن شەكسىز قيالعا تولى ساپارعا بىرگە شىققان ساتتەر ءۇشىن جۇرەكجاردى ىقىلاسىن جەتكىزدى.
