استانادا قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن VIII دۇنيەجۇزىلىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى وتۋدە. فورۋم اياسىندا بەيبىتشىلىك، دىنارالىق ديالوگ، گۋمانيستىك قۇندىلىقتار، سونداي-اق جاساندى ينتەللەكت ەتيكاسى ماسەلەلەرى تالقىلانۋدا. پرەزيدەنت ءوز سوزىندە دىنارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن، رۋحاني ليدەرلەردىڭ قوعامداعى قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋداعى ءرولىن، سونداي-اق زاماناۋي الەمدە ەتيكالىق نورمالاردى قالىپتاستىرۋداعى جاۋاپكەرشىلىگىن اتاپ ءوتتى.
سەزدتىڭ ماڭىزدىلىعىنا قىرعىز رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەس دەپۋتاتى ەلۆيرا سۋرابالديەۆا توقتالىپ ءوتتى.
قازاقستان پرەزيدەنتى VIII دۇنيەجۇزىلىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزى ديالوگ ءۇشىن ماڭىزدى جاھاندىق الاڭعا اينالاتىنىن ايتتى. بۇل قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىن قانشالىقتى كۇشەيتۋدە؟
دۇنيەجۇزىلىك جانە ءداستۇرلى دىندەر سەزىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان حالىقارالىق ارەنادا سەنىمدى نىعايتۋعا ناقتى مەحانيزم جاساۋدا. سەزدىڭ تۇراقتى وتكىزىلۋى جانە مازمۇندى، ويلاستىرىلعان كۇن ءتارتىبى ونى ءتيىمدى ديالوگ الاڭىنا اينالدىردى.
سەزد 2003 جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلەدى جانە وسى ۋاقىت ىشىندە حالىقارالىق دەڭگەيدە قازاقستاننىڭ برەندىنە اينالدى، ءتۇرلى مادەنيەتتەر مەن دىندەردى قۇرمەتتەيتىن ەلدىڭ سيمۆولىنا ۇلاستى. بۇل تەك قازاقستاننىڭ يميدجىنە عانا ەمەس، بۇكىل ورتالىق ازيا ايماعىنا دا وڭ اسەرىن تيگىزۋدە، سەبەبى بۇل جەردە بەيبىت ءومىر، كەلىسىم مەن كۇردەلى ماسەلەلەردى كونسترۋكتيۆتى تالقىلاۋ داستۇرگە اينالدى.
ايتا كەتەرلىگى، سەزدەگى رۋحاني ديالوگ پراكتيكالىق باعىتپەن تولىقتىرىلادى: ول دامۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە الەۋمەتتىك ءوزارا ارەكەتكە باعىتتالعان. سول سەبەپتى بۇل ديالوگتار شىنايى ناتيجە بەرەدى، قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىن ارتتىرادى جانە ەلدىڭ جاھاندىق دىنارالىق جانە مادەنيەتارالىق ىنتىماقتاستىق ورتالىعى رەتىندەگى ءپوزيتيۆتى ءيميدجىن قالىپتاستىرادى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ءدىن ليدەرلەرىنىڭ سەنىمدىلىكتى نىعايتۋداعى جانە قاقتىعىستاردىڭ الدىن الۋداعى ەرەكشە ءرولىن اتاپ ءوتتى. ءسىز ولاردىڭ بۇگىنگى تاڭدا بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم يدەيالارىن ىلگەرىلەتۋگە قوسقان ۇلەسىن قالاي باعالايسىز؟
بۇگىندە ءدىن ليدەرلەرى وتە ماڭىزدى ءرول اتقارۋدا، اسىرەسە قازىرگى جاھاندىق تۇراقسىزدىق پەن الەۋمەتتىك تۋربۋلەنتتىلىك جاعدايىندا. ولار ادامگەرشىلىك تىلىندە سويلەپ، قوعامداعى پولياريزاتسيانى ازايتۋعا، ءارتۇرلى سەنىمدەگى ادامدار اراسىندا سىيلاستىق پەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى ساقتاۋعا كومەكتەسەدى.
ولاردىڭ قاتىسۋى ساياسي جانە قۇقىقتىق قۇرالداردى تولىقتىرىپ، قوعامداردىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل اسىرەسە قاۋىمداستىقتار، دياسپورالار جانە ۇلتتار اراسىنداعى قاتىناستاردا، سونداي-اق جاستارمەن جۇمىس جاساۋدا ماڭىزدى. ءدىن ليدەرلەرى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم قۇندىلىقتارىن تاراتىپ، سەنىم مەن سىيلاستىق ورناتادى، ونى ەشقانداي فورمالدى مەحانيزم الماستىرا المايدى.
وسىلايشا، ولاردىڭ ۇلەسى تەك مورالدىق قولداۋ ەمەس، ناقتى الەۋمەتتىك تۇراقتىلىقتى نىعايتۋعا، قوعامدا ۇيلەسىمدىلىكتى ساقتاۋعا جانە قۇرمەتتى، وركەنيەتتى ديالوگ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.
پرەزيدەنت سەزدتەگى سوزىندە جاساندى ينتەللەكت ەتيكاسى بويىنشا ارنايى كوميسسيا قۇرۋدى ۇسىندى. ءدىن مەن رۋحاني قۇندىلىقتار بولاشاق تەحنولوگيالار ەتيكاسىن قالىپتاستىرۋدا ءرول اتقارا الا ما؟
بۇگىنگى تاڭدا تەحنولوگيالار ەكونوميكا مەن كۇندەلىكتى ءومىردى وتە جىلدام وزگەرتۋدە. ولار ادامنىڭ پايداسىنا قىزمەت ەتۋى ءتيىس، كەرىسىنشە ەمەس; ادام ءوز ءىس-ارەكەتىن الگوريتمدەر مەن تسيفرلىق جۇيەلەرگە تاۋەلدى ەتپەۋى قاجەت. سول سەبەپتى ايقىن جانە تۇسىنىكتى ەتيكالىق ستاندارتتاردى قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى، ولار ديسكريميناتسيانى بولدىرماي، تسيفرلىق كەڭىستىكتە قاۋىپسىزدىك پەن ادامنىڭ قادىر-قاسيەتىن ساقتاۋعا باعىتتالۋى كەرەك.
تەحنولوگيانى دامىتاتىنداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەن شەشىمدەردىڭ اشىقتىعى نەگىزگى ءرول اتقارادى. بۇل تۇرعىدا دىندىك جانە رۋحاني قۇندىلىقتار اسا ماڭىزدى، سەبەبى ولار تەحنولوگيالىق پروگرەسكە گۋمانيتارلىق تەپە-تەڭدىك بەرەدى. ءدىن مەن مورالدىك قاعيدالار تەك تيىمدىلىك نەمەسە پايدا ءۇشىن ەمەس، ادامنىڭ مۇددەسىن قورعايتىن ەتيكالىق نەگىز ۇسىنا الادى.
وسىلايشا، رۋحاني جانە مورالدىك تۇرعىدان قاراعاندا، تەحنولوگيالىق پروگرەسس قاۋىپسىز، ءادىل جانە ادامعا باعىتتالعان بولادى. ال «الگوريتمدەرگە ارنالعان زاپوۆەدتەر» دامىتۋشىلار مەن قوعام ءۇشىن ناقتى ەتيكالىق باعدار رەتىندە قىزمەت ەتە الادى.
پرەزيدەنت ءدىني قاۋىمداستىقتاردىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋدەگى ءرولىن اتاپ ءوتتى. ولار قوعامدى نىعايتۋعا قالاي ۇلەس قوسا الادى؟
تاريحي تۇرعىدان، ءدىني قاۋىمداستىقتار ادامدارعا قولداۋ كورسەتۋ جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارعان، اسىرەسە ورتالىق ازيادا. ولار الەۋمەتتىك ساياساتتاعى ولقىلىقتاردى تولتىرىپ، ناقتى كومەك كورسەتەدى، وتباسىلاردى قولدايدى، جاستارعا باعىت بەرەدى جانە تاۋەلدىلىكتەردىڭ الدىن الادى.
مەملەكەتتىك باعدارلامالار قاۋىمداستىق باستامالارىمەن ۇيلەسكەندە الەۋمەتتىك كاپيتال ارتادى. ەڭ باستىسى ادامدار اراسىنداعى سەنىم مەن مەملەكەتتىك ينستيتۋتتارعا سەنىمنىڭ كۇشەيۋى. مۇنداي ۇيلەسىم قوعامنىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ مىقتى نەگىزىن قالىپتاستىرادى، تۇلعالىق جانە قاۋىمداستىقتىق بايلانىستاردى نىعايتادى، قوعامدى ءبىرتۇتاس ءارى ۇيلەسىمدى ەتەدى.
قاۋىمداستىقتاردىڭ اتقاراتىن بۇل جۇمىسى سەنىمدىلىكتى ارتتىرادى، مەملەكەتتىك باستامالاردى جەرگىلىكتى دەڭگەيدە ءتيىمدى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى جانە الەۋمەتتىك قولداۋدى حالىققا قولجەتىمدى ءارى ناتيجەلى ەتەدى
پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ جەكە باستاماسى مەن كوشباسشىلىعى قازاقستاندى وركەنيەتتەر اراسىنداعى ديالوگ ورتالىعى رەتىندە تانۋعا قانشالىقتى اسەر ەتەدى؟
پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ جەكە باستاماسى جانە سەزدەن باستاپ تسيفرلىق ترانسفورماتسياعا دەيىنگى ديالوگقا باعىتتالعان دايەكتى جۇمىسى استانانى تابيعي كەلىسسوز جانە تالقىلاۋ الاڭىنا اينالدىردى.
ايماق ەلدەرى، مىسالى قىرعىزستان ءۇشىن بۇل ىنتىماقتاستىق قوسىمشا مۇمكىندىكتەر اشادى: تسيفرلاندىرۋ، لوگيستيكا، سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋ، قارجىلىق جوبالار جانە باسقا دا ماڭىزدى سالالاردا تاجىريبە الماسۋ. مۇنداي ساياسات بۇكىل وڭىرگە ناقتى پايدا اكەلەدى، مەملەكەتتەر اراسىنداعى بايلانىستاردى نىعايتادى جانە قازاقستاننىڭ وركەنيەتتەر اراسىنداعى ديالوگ ورتالىعى رەتىندەگى بەدەلىن ارتتىرادى.
وسىلايشا، پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ باستامالارى ديالوگ پەن بىرلەسكەن دامۋعا ارنالعان ستراتەگيالىق پلاتفورمانى قالىپتاستىرىپ، قازاقستاندى حالىقارالىق ارەنادا بەيبىتشىلىك، كەلىسىم جانە ىنتىماقتاستىقتى ناسيحاتتاۋشى كوشباسشى ەتۋدە.
