بۇگىن ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن دامۋىنىڭ بەرىك نەگىزىنە اينالعان اتا زاڭىمىزعا وتىز جىل تولىپ وتىر. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى – مەملەكەتىمىزدىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ كەپىلى، ەلدىگىمىزدىڭ باستى تۇعىرى.
وسىعان وراي ۇيىمداستىرىلعان حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيادا ءسوز سويلەگەن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ اتا زاڭ حالقىمىز ءۇشىن تاريحي ءارى تاعدىرلى مانگە يە ەكەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، اتا زاڭ حالقىمىزدى جارقىن بولاشاققا جەتەلەيتىن باستى قۇجات ءارى قازاقستاندىقتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ كەپىلى. ەگەر كونستيتۋتسيا قاعيداتتارى قاتاڭ ساقتالماسا، زاڭ ۇستەمدىگى مەن ءتارتىپ ورناماسا، ەشقانداي جەتىستىككە قول جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەستىگىن مەملەكەت باسشىسى ناقتى جەتكىزدى.
وتىز جىل بۇرىن قابىلدانعان اتا زاڭ سول كەزەڭدەگى الەمدىك وزىق قۇقىق نورمالارىنا سۇيەنىپ، ەلىمىزدىڭ جەتەكشى عالىمدارى مەن زاڭگەرلەرىنىڭ مۇقيات تالقىلاۋىنان كەيىن قابىلدانعان ەدى. بۇل تاريحي قۇجات قازاقستاندى دەموكراتيالىق، قۇقىقتىق جانە الەۋمەتتىك مەملەكەت رەتىندە ورنىقتىرۋعا نەگىز قالادى. كونستيتۋتسيادا بيلىك تارماقتارىنىڭ ءوزارا تەڭگەرىمى، ازاماتتاردىڭ نەگىزگى قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى ايقىن بەلگىلەندى. سوندىقتان دا اتا زاڭ تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ساياسي جۇيەسىنىڭ، مەملەكەتتىك باسقارۋ ۇلگىسىنىڭ ىرگەتاسىنا اينالدى.
دەگەنمەن، ۋاقىت ءبىر ورىندا تۇرمايدى. سوڭعى وتىز جىلدا قازاقستان قوعامى دا، ءبىزدى قورشاعان الەم دە ۇلكەن وزگەرىستەردى باستان كەشىردى. قوعامدىق قاتىناستاردىڭ، ساياسي جۇيەنىڭ، الەۋمەتتىك قۇرىلىمنىڭ دامۋى جاڭا تالاپتاردى العا شىعاردى. مۇنداي جاعدايدا كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ – ۋاقىت تالابى ءارى زاڭدى قۇبىلىس ەدى. بۇل قادام حالىقتىڭ مۇددەسىنە ساي مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى بايلانىستى نىعايتىپ، ەل دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىن ايقىندايدى.
وسى رەتتە ەڭ ەلەۋلى جاڭعىرۋلاردىڭ ءبىرى 2022 جىلى جۇزەگە اسىرىلدى. سول جىلى بۇكىلحالىقتىق رەفەرەندۋم ارقىلى كونستيتۋتسياعا اۋقىمدى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. بۇل رەفورمالار ازاماتتاردىڭ ەل باسقارۋعا قاتىسۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتىپ، ساياسي جۇيەنى دەموكراتيالاندىرۋعا سەرپىن بەردى. حالىق ءوز ەركىن ءبىلدىرۋ ارقىلى مەملەكەتتىڭ بولاشاعىن ايقىنداۋعا تىكەلەي ارالاستى. بۇل – قازاقستاننىڭ ساياسي تاريحىنداعى ايرىقشا بەتبۇرىس بولدى.
قوعامدىق-ساياسي ومىردە ورىن العان مۇنداي اۋقىمدى وزگەرىستەرگە كۇمانمەن قاراۋ مەن قارسىلىقتار دا بولدى. الايدا ادىلدىك، اشىقتىق جانە جاۋاپكەرشىلىك ۇستانىمدارىنىڭ كوپتەن بەرى جۇرتشىلىق كۇتكەن تالاپ رەتىندە اتا زاڭدا كورىنىس تابۋى جانە ولاردىڭ ورىندالا باستاۋى حالىق تاراپىنان ۇلكەن قولداۋعا يە بولدى. قازاقستان ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ تاپسىرىسىمەن جۇرگىزىلگەن الەۋمەتتىك ساۋالناما ناتيجەلەرى دە وسىنى ايعاقتايدى: حالىقتىڭ باسىم بولىگى، اسىرەسە 18 بەن 29 جاس ارالىعىنداعى جاستاردىڭ 79,1%-ى اتالعان وزگەرىستەردەن حاباردار بولىپ، ولاردى قولدايتىندىقتارىن جەتكىزگەن.
سوندىقتان بۇگىنگى كۇنى كونستيتۋتسيا حالقىمىزدىڭ اۋىز بىرشىلىگى مەن تاتۋلىعىنىڭ، مەملەكەتىمىزدىڭ بەرىك ىرگەتاسىنىڭ باستى كەپىلى بولىپ قالا بەرۋدە. ول – ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاققا نىق قادام باسۋىنا جول اشاتىن نەگىزگى قۇجات. ءاربىر قازاقستاندىق اتا زاڭعا قۇرمەتپەن قاراپ، ونىڭ تالاپتارىن مۇلتىكسىز ورىنداعاندا عانا ەلىمىزدە ادىلدىك ۇستەمدىك قۇرىپ، زاڭ مەن ءتارتىپ ساقتالىپ، قوعامدىق كەلىسىم ارتا تۇسەدى.
الماس ارزىقۇلوۆ، قر پرەزيدەنتى جانىنداعى
قسزي ساراپشىسى
