4 شىلدە كۇنى ازەربايجاننىڭ حانكەندي قالاسىندا ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ (ەىۇ) 17-ءشى ءسامميتى ءوتتى. بۇل – قاراباق ايماعىندا العاش رەت ۇيىمداستىرىلعان اۋقىمدى حالىقارالىق جيىن بولدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا”.
سامميتكە قاتىسۋشىلار قاتارىندا تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايپ ەردوعان، وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ، قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ، تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون، يران پرەزيدەنتى ماسۋد پەزەشكيان، پاكىستان پرەمەر-ءمينيسترى شاحباز شاريف، اۋعانستان ۆيتسە-پرەمەرى ابدۋل عاني بارادار، قازاقستاننان پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ جانە باسقا دا ەلدەردىڭ وكىلدەرى بولدى.
ءسامميتتىڭ اشىلۋىندا ءسوز سويلەگەن ازەربايجان پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ حانكەندي قالاسىندا ەىۇ ءسامميتىن وتكىزۋ – قاراباقتىڭ بەيبىتشىلىك پەن وركەندەۋگە بەت العانىنىڭ ايعاعى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ول ارمەنيانىڭ 30 جىل بويعى وككۋپاتسياسى سالدارىنان 20% اۋماق جويىلعانىن، 1 ميلليونعا جۋىق ازەربايجاندىق ءوز جەرىنەن قۋىلعانىن، ال ايماققا ءبىر ميلليوننان استام مينا قويىلعانىن ايتتى. سوعىس اياقتالعاننان كەيىن 400-گە جۋىق ادام مينا جارىلىستارىنان قازا تاپتى نەمەسە جارالاندى.
«ۇلى قايتارۋ» باعدارلاماسى اياسىندا بوسقىندار تۋعان جەرلەرىنە قايتا ورالۋدا. قازىردىڭ وزىندە 50 مىڭنان استام ادام ازات ەتىلگەن ايماقتاردا ءومىر سۇرۋدە. سونىمەن قاتار، يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمى مەن ەىۇ-عا مۇشە ەلدەردەن باتىس ازەربايجاننان قۋىلعان ازاماتتاردىڭ دا تاريحي جەرلەرىنە ورالۋ قۇقىعىن تانۋ سۇرالدى.
سامميت اياسىندا العاش رەت ەىۇ اپتالىعى ۇيىمداستىرىلدى. شۋشا قالاسىندا بيزنەس-فورۋم، اگدامدا جاستار فورۋمى جانە لاچيندە ايەلدەر فورۋمى ءوتتى. سونىمەن قاتار، ازەربايجاندا ەىۇ زەرتتەۋ ورتالىعى مەن تازا ەنەرگيا ورتالىعىنىڭ قۇرىلۋى جوسپارلانۋدا. 2026 جىلى شۋشا قالاسى ەىۇ-نىڭ تۋريستىك استاناسى دەپ جاريالاندى.
پرەزيدەنت اليەۆ سونىمەن قاتار، سوڭعى 20 جىلدا ەلگە 350 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا تارتىلعانىن، ونىڭ جارتىسى شەتەلدىك ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ازەربايجان 12 ەلگە تابيعي گاز ەكسپورتتاپ، ماڭىزدى كولىك-لوگيستيكا حابىنا اينالىپ وتىر.
وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيوەۆ سامميتتە سويلەگەن سوزىندە ەىۇ ەلدەرى اراسىنداعى ەكونوميكالىق جانە لوگيستيكالىق بايلانىستى كۇشەيتۋدى ۇسىندى. ول اۋعانستاننىڭ سامميتكە قاتىسۋىن قۇپتاي وتىرىپ، ترانساۋعان ءدالىزى مەن قىتاي–قىرعىزستان–وزبەكستان تەمىرجول جوباسىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار، «ەكوينۆەست» ينۆەستيتسيالىق باعدارلاماسىن قابىلداۋ، ەلەكتروندىق ساۋدانى دامىتۋ، «جاسىل دالىزدەر» جۇيەسىن قۇرۋ، اۆياتسيا مەن ءتۋريزمدى بىرىكتىرۋ سەكىلدى باستامالار كوتەرىلدى.
ميرزيوەۆ سونداي-اق يران مەن يزرايل اراسىنداعى قاقتىعىستىڭ توقتاۋىن وڭ قادام رەتىندە باعالاپ، پالەستينا ماسەلەسىن بۇۇ قارارى نەگىزىندە شەشۋدى قولدادى.
سامميت سوڭىندا پرەزيدەنت يلحام اليەۆ فورۋمنىڭ تابىستى وتكەنىن ايتىپ، بارلىق قاتىسۋشىلارعا العىس ءبىلدىردى. ول ايتىلعان ۇسىنىستار 2026–2035 جىلدارعا ارنالعان دامۋ ستراتەگياسىنا ەنگىزىلەتىنىن اتاپ ءوتتى.
حانكەنديدە وتكەن بۇل تاريحي سامميت قاراباق ءوڭىرىن بەيبىت دامۋ مەن حالىقارالىق ىقپالداستىقتىڭ جاڭا كەزەڭىنە باستادى.
بۇل جيىن سوڭعى كۇندەرى ازەربايجان مەن رەسەي اراسىنداعى جاعداي ۋشىققان كەزدە ورىستەپ وتىر. رەسەيدەگى ازەربايجان دياسپوراسى وكىلدەرى قىسىمعا ۇشىراپ، ەكى ادام قازا تاپقان. كەيىن ازەربايجان دا رەسەيلىكتەردى ۇستاپ، قاماعان.
