4 şılde künı Äzerbaijannyŋ Hankendi qalasynda Ekonomikalyq yntymaqtastyq ūiymynyŋ (EYŪ) 17-şı sammitı öttı. Būl – Qarabaq aimaǧynda alǧaş ret ūiymdastyrylǧan auqymdy halyqaralyq jiyn boldy, dep habarlaidy “Adyrna”.
Sammitke qatysuşylar qatarynda Türkiia prezidentı Rejep Taiip Erdoǧan, Özbekstan prezidentı Şavkat Mirziioev, Qyrǧyzstan prezidentı Sadyr Japarov, Täjıkstan prezidentı Emomali Rahmon, İran prezidentı Masud Pezeşkian, Päkıstan premer-ministrı Şahbaz Şarif, Auǧanstan vise-premerı Abdul Ǧani Baradar, Qazaqstannan premer-ministr Oljas Bektenov jäne basqa da elderdıŋ ökılderı boldy.
Sammittıŋ aşyluynda söz söilegen Äzerbaijan prezidentı İlham Äliev Hankendi qalasynda EYŪ sammitın ötkızu – Qarabaqtyŋ beibıtşılık pen örkendeuge bet alǧanynyŋ aiǧaǧy ekenın atap öttı. Ol Armeniianyŋ 30 jyl boiǧy okkupasiiasy saldarynan 20% aumaq joiylǧanyn, 1 millionǧa juyq äzerbaijandyq öz jerınen quylǧanyn, al aimaqqa bır millionnan astam mina qoiylǧanyn aitty. Soǧys aiaqtalǧannan keiın 400-ge juyq adam mina jarylystarynan qaza tapty nemese jaralandy.
«Ūly qaitaru» baǧdarlamasy aiasynda bosqyndar tuǧan jerlerıne qaita oraluda. Qazırdıŋ özınde 50 myŋnan astam adam azat etılgen aimaqtarda ömır sürude. Sonymen qatar, İslam yntymaqtastyǧy ūiymy men EYŪ-ǧa müşe elderden Batys Äzerbaijannan quylǧan azamattardyŋ da tarihi jerlerıne oralu qūqyǧyn tanu sūraldy.
Sammit aiasynda alǧaş ret EYŪ aptalyǧy ūiymdastyryldy. Şuşa qalasynda Biznes-forum, Agdamda Jastar forumy jäne Lachinde Äielder forumy öttı. Sonymen qatar, Äzerbaijanda EYŪ Zertteu ortalyǧy men Taza energiia ortalyǧynyŋ qūryluy josparlanuda. 2026 jyly Şuşa qalasy EYŪ-nyŋ turistık astanasy dep jariialandy.
Prezident Äliev sonymen qatar, soŋǧy 20 jylda elge 350 milliard dollar investisiia tartylǧanyn, onyŋ jartysy şeteldık ekenın atap öttı. Äzerbaijan 12 elge tabiǧi gaz eksporttap, maŋyzdy kölık-logistika habyna ainalyp otyr.
Özbekstan prezidentı Şavkat Mirziioev sammitte söilegen sözınde EYŪ elderı arasyndaǧy ekonomikalyq jäne logistikalyq bailanysty küşeitudı ūsyndy. Ol Auǧanstannyŋ sammitke qatysuyn qūptai otyryp, Transauǧan dälızı men Qytai–Qyrǧyzstan–Özbekstan temırjol jobasyn atap öttı. Sonymen qatar, «Ekoinvest» investisiialyq baǧdarlamasyn qabyldau, elektrondyq saudany damytu, «jasyl dälızder» jüiesın qūru, aviasiia men turizmdı bırıktıru sekıldı bastamalar köterıldı.
Mirziioev sondai-aq İran men İzrail arasyndaǧy qaqtyǧystyŋ toqtauyn oŋ qadam retınde baǧalap, Palestina mäselesın BŪŪ qarary negızınde şeşudı qoldady.
Sammit soŋynda Prezident İlham Äliev forumnyŋ tabysty ötkenın aityp, barlyq qatysuşylarǧa alǧys bıldırdı. Ol aitylǧan ūsynystar 2026–2035 jyldarǧa arnalǧan damu strategiiasyna engızıletının atap öttı.
Hankendide ötken būl tarihi sammit Qarabaq öŋırın beibıt damu men halyqaralyq yqpaldastyqtyŋ jaŋa kezeŋıne bastady.
Būl jiyn soŋǧy künderı Äzerbaijan men Resei arasyndaǧy jaǧdai uşyqqan kezde örıstep otyr. Reseidegı äzerbaijan diasporasy ökılderı qysymǧa ūşyrap, ekı adam qaza tapqan. Keiın Äzerbaijan da reseilıkterdı ūstap, qamaǧan.
