باق بەتتەرىندەگى اقپاراتتارعا كوز جۇگىرتسەك قازىرگى تاڭدا تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق وتە قاتتى بەلەڭ الۋدا. بالالاردىڭ زارداپ شەگۋى، كۇيەۋلەرىنەن تاياق جەۋ ارقىلى ءولىم قۇشقان ايەلدەردىڭ سانى شەكسىز. نەلىكتەن؟ بۇل تۋرالى “ادىرنا” تىلشىسىنە 7 جىلدىق تاجىريبەسى بار پراكتيك-پسيحولوگ مامان ۇلمەكەن ساندىبەكقىزى پىكىر ءبىلدىردى.
-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق ءدال قازىرگى ۋاقىتتا وتە كوپ ورىن الۋدا. بالالاردىڭ زورلانۋى، كۇيەۋى ايەلىن تىرىلەي ورتەۋى، جول بويىندا ۇرۋى، پىشاقتاپ ءولتىرۋى سىندى... ءتىپتى ايتۋعا اۋىز بارمايدى. ۇلكەن ءبىر جاۋاپ بولسىنشى. مۇنداي اۋىر قىلمىس نەگە وتباسى دەپ اتالاتىن وتاننان باستالىپ جاتىر؟
-تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا الىپ كەلەتىن تۇلعالىق فاكتورلار: ەر ادامنىڭ ءوز باعالاۋىنىڭ تومەندىگى، ىشىمدىككە، ەسىرتكىگە، قۇمار ويىندارىنا تاۋەلدى ،پسيحيكالىق اۋىتقۋشىلىعى بولعان جاعدايدا ورىن الادى.
ال بالالىق ساتكە كوز جۇگىرتسەك بازالىق سەنىم دۇرىس ورناماعاندىقتان بولادى.
ال الەۋمەتتىك فاكتورلار، جوقشىلىق، تابىس كوزىنىڭ جوقتىعى، جۇمىسسىزدىق ءبىلىمى مەن مادەنيەتىنىڭ تومەندىگى وسىنداي جانتۇرشىگەرلىك جاعدايلارعا الىپ كەلەدى.
-كۇيەۋىنىڭ قولىنان قازا تاۋىپ جاتقان ايەلدەر سانى جەتەرلىك. سوڭى وسىلاي اياقتالۋعا نە تۇرتكى بولادى؟
-كۇيەۋىنىڭ اففەكت كۇيىندە بولعان ساتىندە، جيناقتالعان ىزا-كەك اسەرىنەن، ماس كۇيىندە، ەسىرتكىنىڭ اسەرىنەن ورىن الۋى مۇمكىن.
ال كەيبىر جاعدايدا، ايەلدەر كۇيەۋىنىڭ جاعدايىن كورە، بىلە تۇرا ەشبىر ارەكەت جاساماي، كومەككە جۇگىنبەي وزگەرۋىن كۇتەتىن ساتتەر بولادى.
ءتىپتى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە شاعىمدانىپ، 1 كۇن وتپەي جاتىپ وزدەرى شىعارىپ الاتىن جاعدايلار ورىن الىپ جاتىر.
ال جاعداي ودان ارمەن ۋشىعا بەرەدى. سودان كەيىن وسىنداي قايعىلى ساتكە الىپ كەلەدى.
-وتباسى قۇرماستان بۇرىن “مىناداي دۇنيەلەرگە جول جوق” دەگەن سىندى زاڭ جوباسى قاجەت پە؟
-ارينە، ەگەر زاڭ جۇزىندە قولعا الىنىپ، قاتاڭ تۇردە جازالاناتىن بولسا وسىنداي جاعدايلار ازايار ەدى.
-اشىعىن ايتساق، ءوز اعاسىنان ءتىپتى اكەسىنەن زورلىق كورەتىن بالالار دا قوعامدا كوپ. ولاردىڭ بولاشاعى قانداي بولماق؟ پسيحولوگيالىق جارا ورنى كەيىن جازىلا ما؟
-وتە اۋىر جاعداي. پسيحولوگيالىق جارا جازىلادى،-دەپ ايتا المايمىن.
سەبەبى، وتكەن جاعداي ۇمىتىلادى،- دەپ ايتۋ قيىن. پسيحولوگيالىق قولداۋدا ءجۇرۋى ءتيىس.
پسيحولوگيالىق جازا تولىعىمەن جازىلمايدى. تەك جىل وتكەن سايىن ول جاعدايعا باسقا كوزقاراسپەن قارايتىن بولادى. ءوز ويىن ءومىرىنىڭ باسقا ارنالارىنا بولە باستايدى.
-قازاقتىڭ سالتى ادەمى. بىزدە جاستار وتاۋ قۇرسا كوبىنە “كەلىن كەلدى” دەگەن نيەتتە قاتتى قۋاناتىن سەكىلدى. ءدال سول كەلىندىك ءومىردى كوبى “تىنىش ءجۇرۋ مەن شىداۋ” دەپ قابىلدايدى. ءدال وسى “شىداپ باعۋ” تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا اكەپ سوعا ما؟
-ءار ەلدىڭ سالتى باسقا، يتتەرى قارا قاسقا دەمەكشى ءار ءۇيدىڭ قالىپتاسقان تارتىبىنە قاراي. كەيبىر وتباسىدا ول قاسيەتىڭىزدى باعالاسا، ەكىنشى وتباسى ىڭعايلى ايەل رەتىندە قاراۋى ابدەن مۇمكىن.
ەگەر، ەموتسيا-سەزىمدەرىن جاسىرىپ، ويلارىمەن بولىسپەگەن جاعدايدا جەكە ايماعىنىڭ بۇزىلۋىنا الىپ كەلەدى.
ال جەكە ايماق بۇزىلعاننان سوڭ، كۇيەۋى عانا ەمەس ەنەسى دە قىسىم كورسەتىپ جاتادى. سول سەبەپتى قىز-كەلىنشەكتەرگە كەڭەسىم “تۇرمىسقا شىققان سوڭ شىداۋ كەرەك ەكەن”- دەپ ءوز جەكە ايماقتارىڭىزدى ۇمىتۋلارىڭىز ءجون ەمەس.
-پىكىر بىلدىرگەنىڭىزگە راقمەت!
ءىنجۋ ومىرزاق،
”ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
