BAQ betterindegi aqparattarǵa kóz júgirtsek qazirgi tańda turmystyq zorlyq-zombylyq óte qatty beleń alýda. Balalardyń zardap shegýi, kúıeýlerinen taıaq jeý arqyly ólim qushqan áıelderdiń sany sheksiz. Nelikten? Bul týraly “Adyrna” tilshisine 7 jyldyq tájirıbesi bar praktık-psıholog maman Ulmeken Sándibekqyzy pikir bildirdi.
-Turmystyq zorlyq-zombylyq dál qazirgi ýaqytta óte kóp oryn alýda. Balalardyń zorlanýy, kúıeýi áıelin tirileı órteýi, jol boıynda urýy, pyshaqtap óltirýi syndy... Tipti aıtýǵa aýyz barmaıdy. Úlken bir jaýap bolsynshy. Mundaı aýyr qylmys nege otbasy dep atalatyn Otannan bastalyp jatyr?
-Turmystyq zorlyq-zombylyqqa alyp keletin tulǵalyq faktorlar: er adamnyń óz baǵalaýynyń tómendigi, ishimdikke, esirtkige, qumar oıyndaryna táýeldi ,psıhıkalyq aýytqýshylyǵy bolǵan jaǵdaıda oryn alady.
Al balalyq sátke kóz júgirtsek bazalyq senim durys ornamaǵandyqtan bolady.
Al áleýmettik faktorlar, joqshylyq, tabys kóziniń joqtyǵy, jumyssyzdyq bilimi men mádenıetiniń tómendigi osyndaı jantúrshigerlik jaǵdaılarǵa alyp keledi.
-Kúıeýiniń qolynan qaza taýyp jatqan áıelder sany jeterlik. Sońy osylaı aıaqtalýǵa ne túrtki bolady?
-Kúıeýiniń affekt kúıinde bolǵan sátinde, jınaqtalǵan yza-kek áserinen, mas kúıinde, esirtkiniń áserinen oryn alýy múmkin.
Al keıbir jaǵdaıda, áıelder kúıeýiniń jaǵdaıyn kóre, bile tura eshbir áreket jasamaı, kómekke júginbeı ózgerýin kútetin sátter bolady.
Tipti polıııa qyzmetkerlerine shaǵymdanyp, 1 kún ótpeı jatyp ózderi shyǵaryp alatyn jaǵdaılar oryn alyp jatyr.
Al jaǵdaı odan ármen ýshyǵa beredi. Sodan keıin osyndaı qaıǵyly sátke alyp keledi.
-Otbasy qurmastan buryn “mynadaı dúnıelerge jol joq” degen syndy zań jobasy qajet pe?
-Árıne, eger zań júzinde qolǵa alynyp, qatań túrde jazalanatyn bolsa osyndaı jaǵdaılar azaıar edi.
-Ashyǵyn aıtsaq, óz aǵasynan tipti ákesinen zorlyq kóretin balalar da qoǵamda kóp. Olardyń bolashaǵy qandaı bolmaq? Psıhologııalyq jara orny keıin jazyla ma?
-Óte aýyr jaǵdaı. Psıhologııalyq jara jazylady,-dep aıta almaımyn.
Sebebi, ótken jaǵdaı umytylady,- dep aıtý qıyn. Psıhologııalyq qoldaýda júrýi tıis.
Psıhologııalyq jaza tolyǵymen jazylmaıdy. Tek jyl ótken saıyn ol jaǵdaıǵa basqa kózqaraspen qaraıtyn bolady. Óz oıyn ómiriniń basqa arnalaryna bóle bastaıdy.
-Qazaqtyń salty ádemi. Bizde jastar otaý qursa kóbine “kelin keldi” degen nıette qatty qýanatyn sekildi. Dál sol kelindik ómirdi kóbi “tynysh júrý men shydaý” dep qabyldaıdy. Dál osy “shydap baǵý” turmystyq zorlyq-zombylyqqa ákep soǵa ma?
-Ár eldiń salty basqa, ıtteri qara qasqa demekshi ár úıdiń qalyptasqan tártibine qaraı. Keıbir otbasyda ol qasıetińizdi baǵalasa, ekinshi otbasy yńǵaıly áıel retinde qaraýy ábden múmkin.
Eger, emoııa-sezimderin jasyryp, oılarymen bólispegen jaǵdaıda jeke aımaǵynyń buzylýyna alyp keledi.
Al jeke aımaq buzylǵannan soń, kúıeýi ǵana emes enesi de qysym kórsetip jatady. Sol sebepti qyz-kelinshekterge keńesim “turmysqa shyqqan soń shydaý kerek eken”- dep óz jeke aımaqtaryńyzdy umytýlaryńyz jón emes.
-Pikir bildirgenińizge raqmet!
Injý ÓMIRZAQ,
”Adyrna” ulttyq portaly
