قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قايرات ءابدىراحمانوۆ قىتايدىڭ شىڭجاڭ ۇيعىر اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ بيلىگى 625 ەتنيكالىق قازاقتىڭ قازاقستانعا شىعۋىنا سالىنعان شەكتەۋدى الىپ تاستاۋ ماسەلەسىن قاراستىرىپ جاتقانىن مالىمدەدى. بۇل تۋرالى ول استانادا وتكەن ۇكىمەت جيىنىندا ازاتتىق ءتىلشىسىنىڭ ساۋالىنا جاۋاپ بەرۋ بارىسىندا ايتقان.
«ءبىز بۇعان قاتىستى قىتايلىق ارىپتەستەرىمىزبەن كەڭەسۋ ءوتىپ جاتقانىن تۋرالى بىرنەشە رەت ايتتىق. ءوزىم قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ۆان يمەن كەزدەستىم. ءبىرىنشى ورىنباسارىم شىڭجاڭعا ارنايى ميسسيامەن باىپ قايتتى. ءبىز ءوز ازاماتتارىمىزعا قاتىستى ماسەلەنى قىتاي جاعىمەن اشىق تالقىلايمىز جانە ول تۋرالى ازاماتتاردى ۋاقتىلى حاباردار ەتۋگە تىرىسامىز» دەدى ءابدىراحمانوۆ.
«قازىرگى كۇنگە دەيىنگى مالىمەت بويىنشا، قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن شەتەلگە شىعۋ قۇجاتىن راسىمدەۋ مەكەمەلەرىنە كومەك سۇراپ جۇگىنگەن 19 ەتنيكالىق قازاقتىڭ 14-ءى بوساتىلدى. ولار قوس ازاماتتىعى بار بولۋىنا بايلانىستى قازاقستانعا شىعۋىنا تىيىم سالىنعان ەدى. سونىمەن قاتار، قىتاي رەسمي وكىلدەرىمەن جۇرگىزىلگەن كەڭەسۋلەر ناتيجەسىندە قىتايدىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگى مەن كونسۋلدىعى ارقىلى بيىل ماۋسىمنىڭ باسىنان بەرى 1870 ەتنيكالىق قازاقتىڭ قىتاي ازاماتتىعىنان جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن شىعۋ تۋرالى قۇجاتى راسىمدەلدى» دەدى قايرات ءابدىراحمانوۆ.
قىتايداعى قازاقتاردىڭ قيىن جاعدايى تۋرالى اڭگىمە كوتەرىلگەلى ءبىراز ۋاقىت بولدى. قازىرگى ەسەپپەن وندا 1,5 ميلليون ەتنيكالىق قازاق تۇرادى. تاريحشىلارىمىزدىڭ ايتۋى بويىنشا، قىتايداعى ءۇش ايماق – التاي، ىلە، تارباعاتاي، قازاقتاردىڭ بايىرعى مەكەنى. تەك 18 عاسىردا قىتاي مەن رەسەيدىڭ شەكارا ءبولىسى كەزىندە قىتاي تەرريتورياسىندا قالىپ قويعان ايماقتار. قىتايداعى قازاقتار 1992 جىلدان بەرى قازاقستانعا قونىس اۋدارا باستاعان. كۇنى بۇگىنگە دەيىن 150 مىڭداي قازاق اتاجۇرتىنا ورالىپ، قازاقستان ازاماتتىعىن الىپ ۇلگەرگەن. الايدا، كەيبىر اعايىنداردىڭ قىتايداعى جاقسى تىرلىكتى (زەينەتاقىسىن، ت.ب. يگىلىكتەردى) قيماي قر ازاماتتىعىن الماي نەمەسە قوس ازاماتتىقپەن كۇنەلىتپ جۇرگەن اعايىنداردىڭ باس داۋعا قالىپ جاتىر. قازىر اناسى مەن بالاسى قازاقستان ازاماتى، اكەسى قىتاي ازاماتى نەمەسە كەرىسىنشە جۇرگەن وتباسىلار كوپتەپ سانالۋدا. ءسويتىپ، ەكىگە جارىلعان وتباسىلاردىڭ مۇڭى اسقىنا باستادى. بۇل ىسكە قازاقستان سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى دە ارالاسىپ، زاڭ اياسىندا شەشىلۋى مۇمكىن جاعداياتتاردى قاراستىرىپ كەلەدى. قايرات ءابدىراحمانوۆتىڭ بۇل جولعى جاۋابى دا سونىڭ ايعاعى. ءىس وڭىنان شەشىلەر دەپ ۇمىتتەنەمىز.
ە. باينۇر.
قازاق گازەتتەرى
