جەتىسۋلىق كاسىپورىندار رەسپۋبليكالىق قاناتقاقتى جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا قاتىسا الادى

2049
Adyrna.kz Telegram

رەسپۋبليكالىق قاناتقاقتى جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا قاتىسۋعا  جەتىسۋداعى كاسىپورىندار مەن نىسانداردىڭ جاعدايى جەتەدى. سولاي بولعاندا «جەتىسۋلىق» مازمۇننىڭ ۇلەسى بىرتە-بىرتە ۇلعايىپ، جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن شەشۋگە ەداۋىر ىقپال ەتپەك. وعان بارلىق مۇمكىندىكتەر بار. بۇگىن تالدىقورعان قالاسى مەن كوكسۋ اۋدانىنداعى ونەركاسىپ ورىندارىن ارالاعان وبلىس اكىمى بەيبىت يساباەۆ وسى ماسەلەگە نازار اۋداردى،- جەتىسۋ وبلىسى اكىمىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى. 

ماسەلەن، ەلەكتر جەلىسى قۇرىلىسىنا ارنالعان تەمىربەتون بۇيىمدارى مەن كونسترۋكتسيالارىن شىعارۋعا ماماندانعان «تەمىربەتون» جشس-نىڭ وندىرىستىك قۋاتى - 65 مىڭ م3. مۇندا 400-دەن استام ادام ەڭبەك ەتەدى.

كاسىپورىننىڭ تاجىريبەسى مەن مۇمكىندىگىن ەسكەرگەن وبلىس اكىمى ب.يساباەۆ زاۋىت باسشىلىعىنا بالقاش ماڭىنداعى مويىنتى-دوستىق تەمىرجول تارماعىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى رەسپۋبليكالىق جوبانى ىسكە اسىرۋدا ءوز مۇمكىندىكتەرىن سىناپ كورۋ كەرەكتىگىن ايتتى. بۇل تەمىرجول تارماعىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 530 كم، سونىڭ 351 شاقىرىمى وبلىس اۋماعىنان وتەدى. جوبا 3 جىلعا جوسپارلانعان، بيىل باستالادى. وسى جوبا بايلانىس جۇيەسىنىڭ تەمىربەتون تىرەكتەرىن ءوندىرىپ جەتكىزۋدى قاجەت ەتەدى. بۇل رەتتە كومپانيانىڭ مۇنداي قۇرىلىستا تاجىريبەسى مول. ەلوردادا «نۇر جولى» تەمىرجول ۆوكزالىن جانە الماتى-شۋ تەمىرجولىن سالۋعا قاتىسقان. سونداي-اق بەسكول-اقشي، اقشي-كوكتۇما-اقتوعاي ەلەكتر جەلىسىن تارتۋ دا ماڭىزدى جوبالاردىڭ ءبىرى بولا الادى. ۇشىنشىدەن «تەمىربەتون» ارىق جۇيەلەرىنە ارنالعان ناۋا شىعارۋمەن دە اينالىسادى. سوندىقتان كاسىپورىننىڭ وبلىستاعى يرريگاتسيالىق جۇيەلەردى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىنا قاتىسۋىنا بولادى. الاكول جاعالاۋىن بەكىتۋگە دە بەلسەنە كىرىسسە، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ول ءۇشىن ناقتى جوبا ازىرلەنۋى كەرەك. 20 جىلدىق جۇمىس تاجىريبەسى بار «تەمىربەتون» جشس جۇمىستىڭ بارلىق سپەكتورىن – جوبالاۋدان باستاپ دايىنداۋ مەن ورناتۋعا دەيىنگى بارلىق جۇمىستاردى اتقارادى. اتاپ وتسەك، وتكەن جىلى كاسىپورىن بيۋدجەتكە 2,4 ملرد تەڭگە سالىق كىرىسىن كىرگىزگەن.

«ايسۇلۋ» تىگىن فابريكاسىنىڭ ىرگەسىن كەڭەيتۋگە مۇمكىندىگى بار. بۇگىنگى كۇنى مۇندا 100 ادام جۇمىس ىستەيدى، ورتاشا جالاقىسى كىرىسىنە قاراي 100-200 مىڭ تەڭگە ارالىعىندا. قىزمەتكەرلەر تەگىن تۇسكى اسپەن، كولىك تاسىمالىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. كاسىپورىننىڭ اشىلعانىنا كوپ ۋاقىت وتپەگەنىمەن، ءونىمنىڭ 200-دەي ءتۇرىن شىعارا الادى، 250-دەن استام كومپانيامەن ارىپتەستىك بايلانىس ورناتىلعان. اتاپ ايتقاندا ولارعا ارنايى جۇمىس كيىمىن، مەديتسينالىق حالاتتار، توسەك جايمالارىن تىگەدى. بەيبىت يساباەۆ تىگىن فابريكاسى وڭىردەگى مەديتسينا مەكەمەلەرىن تومەن باعادا ءوز ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتسە، تاپسىرىس كولەمىن ۇلعايتۋ ەسەبىنەن كىرىسىن ارتتىرۋعا بولاتىنىن ايتتى. «مەملەكەتتىك تاپسىرىستىڭ ارقاسىندا 2-3 جىلدا شاعىن كاسىپورىن اياعىنا نىق تۇرىپ، جەرگىلىكتى نارىقتا ءوز ورنىن ايقىنداي الادى، تۇراقتى تۇتىنۋشىلار تابادى، ياعني ءوندىرىسىن كەڭەيتىپ، تۇراقتى جۇمىس ورىندارىنىڭ سانىن، جۇمىسكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كوبەيتەدى. بۇل قاراپايىم حالىق ءۇشىن پايدالى. بيۋدجەتكە سالىق تۇسىمدەرى ارتادى، بيزنەستىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى ورىندالادى. مەملەكەت پەن بيزنەستىڭ اراسىنداعى وسىنداي جۇمىس مەحانيزمى تۇرعىنداردىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتۋى ءتيىس»، - دەدى ب. يساباەۆ.

تالدىقورعانداعى قالا قۇراۋشى ىرگەلى كاسىپورىننىڭ ءبىرى - اككۋمۋلياتور باتارەيالارىن شىعاراتىن «قاينار-اكب» زاۋىتى. كاسىپورىن ونىمدەرىن رەسەيگە، قىتايعا، ازەربايجانعا، تاجىكستانعا، اۋعانستانعا، وزبەكستانعا، گرۋزياعا، تۇركمەنستان جانە قىرعىزستانعا، ءباا-گە، پولشاعا، يتالياعا ەكسپورتتاپ وتىر. وندىرىستىك قۋاتى جىلىنا 3,6 ملن اككۋمۋلياتور باتارەيالارىن شىعارۋعا جەتەدى، 1200 جۇمىس ىستەيدى. تاۋلىگىنە 10-11 مىڭ اككۋمۋلياتور وندىرەدى، بۇدان بولەك توزىعى جەتكەن نەمەسە قولدانۋعا جارامسىز اككۋمۋلياتور باتارەيالارىن قايتا وڭدەيتىن تسەح جۇمىس ىستەيدى. بۇگىنگى كۇنى زاۋىتتىڭ ءىرى تاپسىرىستاردى ورىنداۋعا بارلىق مۇمكىندىگى بار.

«JLC ءسۇت» جشس زاۋىتى ءسۇت ونىمدەرىنىڭ 50-دەن استام ءتۇرىن شىعارادى.  سۇت وسى وڭىردەگى «كاريموۆ»، «تاستوبە» ءسۇت فەرمالارىنان جينالادى. كاسىپورىندا 230 ادام جۇمىس ىستەيدى. نىساندى كەڭەيتە ءتۇسۋ ءۇشىن تاۋارلى ءسۇت فەرمالارىن دامىتۋدىڭ ماڭىزى زور. وبلىس اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، شيكىزات ىزدەپ اۋرە بولماۋ ءۇشىن زاۋىتتىڭ ءوزى شاعىن شارۋاشىلىقتاردى بىرىكتىرەتىن زاكىرلى كاسىپورىن بولا الادى. ول ءۇشىن ماسەلەنى شەشۋگە كەشەندى تۇردە قاراۋ كەرەك.

كوكسۋ قانت زاۋىتى دا ءوز جۇمىسىن جالعاستىرۋدا. وتكەن جىلدان باستاپ كاسىپورىن ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەۋگە كوشىپ، قىزىلشامەن بىرگە قامىس وڭدەۋدى دە جولعا قويعان. ناۋرىز ايىنان باستاپ 21 مىڭ توننا قانت قامىسى وڭدەلگەن،  تاعى 22 مىڭ تونناسى جۋىق ارادا زاۋىتقا جەتكىزىلەدى، جول ۇستىندە. جالپى قانت قامىسىنا بەرىلەتىن مەملەكەتتىك كۆوتا كولەمى 50 مىڭ توننا. كۇزدەن باستاپ زاۋىت قانت قىزىلشاسىن وڭدەۋگە كوشەدى.

جالپى قانت ماڭىزدى ازىق-تۇلىككە جاتاتىن بولعاندىقتان قانت ءوندىرىسىن دامىتۋعا وڭىردە باسا ءمان بەرىلىپ وتىر. بيىلعى جىلى 295 مىڭ توننا شيكىزات وڭدەۋ جوسپارلانىپ وتىر، سونىڭ ىشىندە شامامەن 200 مىڭ تونناسى قانت قىزىلشاسى، ودان 100 مىڭ توننا قانت ءوندىرىلۋى ءتيىس. جالپى 2025 جىلعا قاراي ءتاتتى ءتۇبىردى 15 مىڭ گەكتارعا دەيىن جەتكىزۋ مەجەلەنگەن. جەرگىلىكتى شارۋاشىلىقتارعا ۋادە ەتىلگەندەي، قازىر قىزىلشانىڭ ءار كەلىسىنە بەرىلەتىن تولەم 30 تەڭگەنى قۇراپ وتىر. ونىڭ تەڭ جارتىسى زاۋىتتىڭ، جارتى سوماسى سۋبسيديا ەسەبىنەن تولەنەدى. بۇدان بولەك كوكسۋ قانت زاۋىتى الىس اۋدانداردان جەتكىزىلەتىن قىزىلشانىڭ تاسىمالى ءۇشىن دە بەلگىلى كولەمدە تولەم جاسايدى.

جۇيە قۇراۋشى كاسىپورىندار قاتارىن ارتتىرۋدا «تالدىقورعان» يندۋستريالدى ايماعىنىڭ ماڭىزى زور. ايماقتا قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدار جۇرگىزىلگەن. مۇنداعى جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپورىننىڭ ءبىرى - «جەتىسۋ ماجيكو اگروكەشەنى» جشس. ول تاۋلىگىنە 400 توننا ءونىم شىعارۋعا قاۋقارلى. كاسىپورىندا كۇنباعىس پەن راپس وڭدەلەدى. وكىنىشكە قاراي ازىرگە شيكىزات رەسەيدەن تاسىمالدانادى. بەيبىت يساباەۆ بۇل رەتتە جەرگىلىكتى شارۋاشىلىقتارمەن بايلانىس ورناتۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى. ەگەر شارۋاشىلىقتار كۇنباعىس وسىرسە، وندا كاسىپورىندى شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋمەن قاتار، كوپەگەن ادامنىڭ جۇمىسپەن قامتىلۋىنا جاعداي تۋادى. وبلىس باسشىلىعى ءوز تاراپىنان بۇل سالانى ىلگەرىلەتۋگە قانداي قولداۋ شارالارى قاجەتتىگىن زەردەلەۋدى تاپسىردى.

اتاپ وتسەك، بۇگىنگى كۇنى يندۋستريالدى ايماقتا «جەتىسۋ ەكسپورت» جشس، «Bars technologie» جشس، «تك «گازوبلوك» جشس، «Jetysu Ceramic» جشس سياقتى جوبالار قولعا الىنۋدا. بۇلاردا 210-نان استام جۇمىس ورنى قۇرىلىپ، 12 ملرد. تەڭگە شاماسىندا ينۆەستيتسيا تارتىلادى. قۇرىلىس ماتەريالدارىن، اككۋمۋلياتور باتارەيالارىن وندىرەتىن زاۋىتتار، استىق ساقتاۋ قويماسىنىڭ قۇرىلىستارىن جۇرگىزۋ جوسپارى بار. وبلىس اكىمىنىڭ ايتۋىنشا، يندۋستريالدى ايماقتىڭ اۋقىمىن كەڭەيتىپ، جاڭا ينۆەستورلارمەن جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قولدانىستاعى جانە جوسپارلانعان جوبالار ورنالاسقان جەرلەردەن بولەك كەمىندە 100 گا جەر رەزەرۆتە بولۋى ءتيىس. ال وندىرىستىك ايماقتىڭ اۋقىمىن كەڭەيتۋ، ينۆەتورلار تارتۋ – باستى ماقساتتىڭ ءبىرى.

 

 

پىكىرلەر