كينوتەاتردىڭ الدىندا ساعات ەكى جارىمدا كەزدەسەمىز دەپ كەلىسكەندەي ەدى. ساعاتقا قاراسا، ۇشتەن ون بەس مينۋت كەتىپتى.
يحسان تەمەكىسىن تاستاپ، اياعىمەن مىجىپ تۇردى.
«وسى كۇنگە دەيىن مەنى كۇتكىزبەۋشى ەدى عوي»، دەپ ويلادى.
تاڭەرتەڭنەن سىركىرەپ تۇرعان جاۋىن باسىلار ەمەس. شاشتارازدىڭ الدىندا قولشاتىر ۇستاعان ساتۋشى بۇرىنعىداي كاشتاندى وتقا ءپىسىرىپ، ارى-بەرى وتكەن كىسىلەرگە ۇسىنىپ، ساتىپ تۇر...
جاس جىگىت كينوتەاتردىڭ جوعارعى قاباتىنان باسپالداقپەن اسىقپاي باسىپ ءتۇستى. قاراما-قارسى كوشەگە ءوتىپ، قالانى قاق جارعان داڭعىلعا قاراي بەتتەدى.
بايازيت الاڭى شايىپ وتكەن جاۋىننان تازارىپ، كولدىڭ اينا بەتىندەي جارقىرايدى. ترامۆايلار ارى-بەرى سالدىرلاپ، اينەكتەرى بۋلانعان اۆتوبۋستار جولاۋشىلارىن سىرتقا لاقتىرا سالا اسىعىس جونەلەدى.
يحسان ىلعالدى جاياۋجولمەن بىرەسە تومەن ىلديلاپ، بىرەسە جوعارى ورمەلەپ، كوشەلەردى اينالىپ كوپ ءجۇردى. كينوتەاتر تۇسىنداعى ايالداماعا جاقىنداعان سايىن «توپكاپىدان كەلەتىن تاعى ءبىر اۆتوبۋستى كۇتە تۇرايىن. ەگەر وسى جولى كەلمەسە، ءوزىم تارتىپ كەتەمىن»، دەپ شەشكەن بولادى، بىراق مەلاحات تاعى كەلىپ توقتاعان ترامۆايدان شىقپاعان سوڭ، قايتا ورنىنان قوزعالماي كۇتەدى.
اقسارايدىڭ ۇشى كورىنبەيتىن جولىنا كوز تاستادى. ساعات ءۇش جارىمنان اسا بەرگەندە كۇدەرىن ۇزە باستادى.
كەلمەيتىنى بەلگىلى بولدى عوي. قىزعا سەنگەن وسى، كەلەمىن دەسە دە كەلمەيتىن ادەتى بار... اقىلى بار جىگىت و باستان ءتۇسىنۋ كەرەك ەدى عوي. ونىڭ ۇستىنە الگى مۇحاللەبە ءتاتتىسىن بىرگە جەپ وتىرعاندا انىق ايتقانى بار ەمەس پە ەدى؟ پالتوسىنىڭ تۇيمەسىن ىزالانا جۇلا جازداعان كۇيدە «يحسان!» – دەپ ەدى، «مامام كەزدەسىپ جۇرگەنىمىزدى بىلەدى ەكەن. قۇدا بالا الەمدار دا ءبىزدى كورىپ قالىپ ەدى عوي، ەسىڭدە مە؟ بۇدان بىلاي مەنى ۇيدەن شىعارمايدى. بۇل جولى اپكەنىڭ ۇيىنە بارامىن دەپ ارەڭ رۇقسات الىپ، شىعىپ كەتكەم...»
يحسان قىزدىڭ بۇل سوزىنە ءمان بەرمەگەن بولاتىن. ايەل بالاسى ەمەس پە، بۇيرەكتەن سيراق شىعارماسا جولدارى بولماي قالادى دەپ ويلاعان. سول كەزدە ايتقان ءسوزىنىڭ استارىندا تالاي دۇنيە جاسىرىنعانىن ەندى عانا تۇسىنگەن سىڭايلى. دەمەك، وسى ەكەن عوي مەنى سارعايتىپ، كۇتكىزىپ قوياتىن جەلەۋى...
ونسىز دا دوستارى ءدال وسىنداي كۇماننىڭ بارىن سەزدىرىپ ەدى، بىراق بۇنىڭ ءوزى وعان سەنبەگەن. بۇعان باحچەكاپىداعى وندىرىسپەن اينالىساتىن جاس كاسىپكەر تۋرالى ايتقان بولاتىن. سونداي-اق، مەلاحاتتىڭ ۇيىنە كورشى تۇراتىن، مەديتسينا فاكۋلتەتىندە وقيتىن ۇزىن بويلى جىگىتتى كورسەتكەن. دوستاردىڭ سول اڭگىمەسىن ءا دەگەننەن ءتۇسىنۋى كەرەك ەدى. تۇسىنگەن بولىپ، كۇيەۋگە تيگەلى وتىرعان قىزدىڭ جىڭىشكە جولىن كەسپەۋ كەرەك ەدى. جىگىتتىڭ شاماسى جەتپەدى مە، الدە... قولدان كەلمەدى. اقىماق باس-اي!..
سول ءبىر ساتتە كوز الدىنا مەلاحاتتىڭ ارمان-قيالى ەلەس بەردى. الگى ءوز-وزىنە سەنىمدى بولاشاق دارىگەر جىگىتتىڭ يىعىنا اسىلىپ، بەيوعلىداعى كينوتەاتردا وتىرعانىن كورگەندەي بولادى. كىم بىلەدى، ءدال وسى ساتتە الگى
الاڭعاسارمەن بىرگە شىعار... ال بۇل بولسا وسىندا، قالتاسىندا ەكى بيلەتى بار. سۇمىرەيىپ تۇر. ءدال وسى ءبىر كەزدە شەكە تامىرى سولقىلداي باستادى.
جاڭبىر سابالاپ تۇر. ىلعالدى قارا بۇلتتار بيىك ۇيلەردىڭ شاتىرلارىنا باۋىرلاپ قونعانداي.
يحسان «ساعان بۇيىرا ما ەكەن؟..» دەپ ويلادى. «الەمنىڭ ەڭ ادەمى ارۋىن ساعان كىم بەرەدى؟ قولىڭدا مەكتەپ بىتىرگەن بەلگى دە جوق… ەرتەڭ اسكەرگە الىپ كەتسە قاتارداعى جاۋىنگەر بولىپ جۇرەسىڭ… ءومىردىڭ قىزىعىن سوندا كورەسىڭ. شاماڭا قاراماي، حانشايىمعا كوز سالاسىڭ-اۋ!»
گەل جاققان بۇيرا شاشىنان موينىنا سۋ كەتكەنىن بايقامادى. ەكى مارتە تۇشكىرىپ بولعان سوڭ عانا ەسىن جيدى: «نەمەنەگە بولا تۇرمىن؟» دەپ ءوز-وزىنە اشۋلاندى. ترامۆاي ايالداماسىندا بەس-التى كىسى تۇرعان. سولارمەن قاتارلاسىپ تۇرىپ الدى…
الايدا ءدال سول كەزدە مەلاحاتتىڭ كوشەنىڭ ارعى بەتىنەن اسىعا باسىپ كەلە جاتقانىن كورىپ قالدى. قىز ونى بايقاعان جوق. قىزىل ءشالىسىن قولشاتىرداي بۇكتەپ ۇستاپ ارعى بەتتەن ءوتىپ، كينوتەاتر تۇسىنداعى كوشەگە قاراي بۇرىلدى.
يحساننىڭ جۇرەگى دۇرسىلدەي باستادى. بىراق كۇتكىزگەنىنە اشۋلانىپ اسىقپادى. تولقىعان كوڭىلىن باسۋ ءۇشىن قالتاسىنان تەمەكى الىپ تۇتاتتى. ءسويتىپ، الاڭسىز ايانداپ كينوتەاترعا قاراي بەتتەدى.
مەلاحات كىرەبەرىستە توڭىرەككە الاڭ كوڭىلمەن كوز تاستايدى. يحساندى كورگەندە قۋانىشتان جارىلا جازداپ:
– ۇزاق كۇتكىزىپ قويدىم با؟ – دەپ سۇرادى. – نە بولعانىن بىلگەنىڭدە عوي.
– جو-جوق... مۇلدە كۇتكەنىم جوق، – دەدى يحسان تەمەكىسىن تاعى ءبىر سوراپتاپ، سامارقاۋ كەيىپ تانىتقانداي ءتۇتىنىن جوعارى قاراي ۇرلەپ جىبەردى.
مەلاحات مالمانداي بولعان يحساننىڭ قولىن الىپ جۇرەگىنە باستى.
– قاراشى، قازىر جۇرەگىم توقتايدى، – دەدى القىنا سويلەپ. – اسىققانىم سونشالىق... دايىندىعىمدى جاساپ، ۇيدەن شىعا بەرگەنىمدە، ۇلكەن اپكەمىزدىڭ ابىسىنى كەلىپ قالدى. ۇيدە مەنەن باسقا ەشكىم بولعان جوق. اڭگىمەسىن تىڭداپ وتىرۋعا تۇرا كەلدى. بىراق ونىڭ نە دەگەنىن بىلمەيمىن، مەن سەنى ويلاپ وتىردىم... ءتۇۇ، اڭگىمەسى دە تاۋسىلمايدى ەكەن تەگى... ءسويتىپ، اپىل-عۇپىل ۇيدەن شىعىپ كەتتىم. جەزدەم كورىپ قالماسىن دەپ لايلى جەردى كەشىپ ءوتتىم. ءۇستى-باسىما قاراشى!
يحسان ءمىز باقپادى. كەشىرىم سۇراعانداي اقتالىپ، ءوز-وزىنەن سويلەپ جاتقان قىزعا مۇقيات قاراپ، ءۇن قاتپاي، تىڭداپ تۇردى.
مەلاحات جىگىتتىڭ ءۇنسىز تۇرىسىن ۇناتپاي:
– نە بولىپ قالدى... ماعان نەگە سونشا تەسىلىپ قارايسىڭ؟ – دەدى.
جاس جىگىت:
– ەشتەمە بولعان جوق، – دەپ جاۋاپ قاتتى.
وكپە-نازدى سەزگەن قىز قاپەلىمدە:
– ال وندا نەنى كۇتىپ تۇرمىز؟ كىرمەيمىز بە! جارتىسىنان كورە بەرەمىز، – دەپ يحساننىڭ قولىنان تارتىپ، زالعا قاراي جونەلدى. يحسان زورعا كونىپ، يكەمگە ءوزىن ارەڭ كەلتىردى.
زالعا كىرگەندە ءبىرىنشى فيلم باستالىپ-اق قويعان، ءتىپتى اياقتالايىن دەگەن. ىشتە وتىرعان ايەل قولىنداعى شامىن جاعىپ جىبەرگەندە، مەلاحاتتىڭ
ۇزىن سيراقتارى جارقىرادى. جىبەكتەن توقىلعان شۇلىقتارى باتپاققا بىلعانعان ەكەن.
مالمانداي بولعان كيىمدەرىن شەشىپ، بوس ورىنعا جايعاستى. بىراق ءبىر-ءبىرىن تانىماعانداي ۇزاعىنان ءتىل قاتپاي وتىردى. مەلاحات وقىس قيمىلمەن شاشىن ارتىنا جايىپ سالدى دا، ارتىنان كۇرسىنىپ قايتا ءتۇيىپ قويدى.
يحسان پۇتقا اينالعان ءتارىزدى. كينوعا قۇر تەلمىرىپ وتىردى. مەلاحات:
– جانىم، ساعان بۇگىن نە بولعان؟ بىردەمەگە الاڭداپ وتىرسىڭ با؟ الدە اۋىرىپ قالدىڭ با؟ – دەپ سۇرادى سابىرسىزدانىپ.
يحسان بۇرىلىپ قارامادى.
– جوق، – دەپ قىسقا عانا جاۋاپ قاتتى.
– نەگە كوڭىلسىزسىڭ؟ كەشىككەنىمە اشۋلاندىڭ با؟
– جوق، قايداعى اشۋلانعان!
– انىعىن ايتساڭشى. نە بولدى؟ ايتپەسە، رەنجيمىن.
الدىنعى قاتاردا وتىرعان ءبىر كىسى بۇرىلىپ قاراپ ەدى، مەلاحات داۋىسىن باسەڭدەتىپ سويلەدى:
– ولسەڭ دە ايتپايتىنىڭدى بىلەمىن. سونشاما نە بولىپ قالدى؟ بىرەۋ ساعان بىردەمە دەدى مە؟
يحسان ۇندەمەدى.
كينودا كىشكەنە بالا اكەسىنىڭ اياعىنا جارماسىپ، جىلامسىراپ سويلەيدى. مەلاحات:
– بۇگىن ماعان قاتۋلى قاباعىڭدى كورسەتۋ ءۇشىن شاقىردىڭ با؟ قازىر وسى جەردەن تارتىپ كەتەمىن، – دەپ تۇرەگەلمەك سىڭاي تانىتتى.
يحسان كينودان كوز الماي:
– تىنىش وتىرساڭ قايتەدى. كينو كورۋگە كەلگەن جوقپىز با؟ – دەپ قالدى.
– سولاي ما؟! وندا جارايدى... – دەگەن مەلاحات اياعىن ايقاستىرىپ، بۇرتيعان كۇيى ءتىس جارمادى.
يحسان مەلاحاتتىڭ ءجۇزىن كورمەسە دە وزىنە بۇرتيىپ وتىرعانىن انىق سەزدى.
العاشقى فيلم اياقتالعانشا ءبىر-بىرىنە رەنجىگەندەي بولىپ ءۇنسىز وتىردى.
جارىق كەنەتتەن جارق ەتكەندە مەلاحات بەتىن تەرىس بۇرا قويدى. يحسان تەمەكى تارتۋعا شىعىپ كەتتى. ەسىكتىڭ ساڭىلاۋىنان مەلاحاتتىڭ وزىنە قاراپ وتىرعانىن كورگەندە، الدىنان وتكەن ايەلدىڭ اشىق ومىراۋى نازارىن وزىنە تارتتى. كينو باستالدى، بىراق يحسان ادەيى بەس مينۋتقا كەشىگىپ كىردى.
بۇل جولى ءۇنسىز وتىرعان قىزدىڭ بار نازارى كينودا. الايدا يحساننىڭ كوز تاستاعانىن سەزگەندەي بولعاندا:
– مەن ءبارىن ءتۇسىندىم، – دەدى. – مەن ساعان ماسىل بولا باستاعان ەكەم. مەنەن قالاي قۇتىلارىڭدى تەرەڭ ويلاپ وتىرسىڭ عوي. ءوزىڭدى سونشالىقتى قيناما. بۇدان بىلاي كەزدەسپەيمىز. سونىمەن ءبارى ءوز ورنىنا تۇسەدى.
يحسان بۇرىلىپ قارادى. بىردەمە دەگىسى كەلدى دە باس تارتتى.
كينوداعى بينگ كروسبي اندەتە باستادى. مەلاحات:
– ءبىلىپ ەدىم، – دەدى. – مەن جالىققانىڭدى بىلگەن ەدىم... ەل-جۇرت سەنىڭ قانداي جەڭىلتەك ەكەنىڭدى ونسىز دا ايتىپ ءجۇر ەمەس پە. مەنىڭ كىنام – ساعان سەندىم، ساعان بەرىلدىم.
بەتورامالىن الىپ بىردەن جىلاي باستادى. الدىڭعى قاتاردا وتىرعاندار ارتتارىنا بۇرىلىپ قارادى. يحسان:
– اقىماق بولما. قوي ەندى. ەل بىزگە قاراپ وتىر.
مەلاحات:
– قاراسا، قاراي بەرسىن. مەنى ءۇشىن ءبارىبىر، – دەپ كوز جاسىن ءسۇرتتى.
يحسان قاراڭعىلانا تۇسكەن زالدا كۇلىمسىرەپ وتىردى. قاسىنداعى بويجەتكەننىڭ وكپەلەپ جىلاعانى قىزۋ جالعاسقان كينونى دا، الدىڭعى قاتاردا قايتا-قايتا بۇرىلىپ قاراعان كىسىلەردى دە، سىركىرەگەن جاۋىن استىندا قالعان ءدۇن-دۇنيەنى دە سول ءبىر ساتتە ۇمىتتىرعانداي ەدى. قىزدىڭ شاشىن قولىمەن تاراپ:
– بولدى ەندى، جىلاماشى، بولدى! – دەپ وزىنە قاراي تارتتى.
مەلاحاتتىڭ كوز جاسىنا شىلانعان ەرىندەرىندە قىشقىل ورىكتىڭ ءدامى بار ەدى.
حالدۋن تانەر
جازۋشى (تۇركيا)
تۇرىك تىلىنەن تارجىمالاعان
مالىك وتارباەۆ
