اققۋلاردى اتۋعا بولا ما؟

2811
Adyrna.kz Telegram

اشارشىلىق جىلدارى تۋرالى اكەم عالىم ءاسىلحان وسپانۇلى، انام ورازكۇل باتىربەكقىزىنان، جازۋشى بەردىبەك سوقپاقباەۆتان جانە باسقالاردان ەستىگەنمىن. ءبارى دە سەنۋگە قيىن، بىراق ناعىز شىندىق. اقىن ءىلياس جانسۇگىرۇلىنىڭ جان جارى فاتيما زاينۋللاقىزى عابيتوۆانىڭ

«ورتەڭگە وسكەن گۇل» اتتى كىتابىن قاراپ وتىرىپ، ول كىسىنىڭ 1932 جىلدىڭ 2 اقپانىندا كۇندەلىگىنە جازعان تومەندەگى جانتۇرشىگەرلىك سۇمدىق وقيعانى وقىدىم:

«سوڭعى كۇندەردە، وسى كۇنگە شەيىن، ماعان قاراڭعى، ءيا تۇماندى بولىپ انىق كورىنبەگەن زاتتاردىڭ بىرتە-بىرتە بەت پەردەسى اشىلىپ كەلەدى. قورقىنىش، اسا  قورقىنىش...

انا – اياۋلى انا، ارداقتى انا. ءوزىنىڭ كوكىرەك سۇتىمەن تاربيەلەگەن، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي بالالارىن قالانىڭ بازارىنا سالماق.

– قار كەتىپ، كۇن جىلىنسا، ەكى قاراعىم «جىگىتشىلىك» قىلىپ،

اسىرايدى عوي، ۇستەرى جۇقا بولىپ قالاعا اكەلە الماي وتىرمىن... – دەدى، اسحانادان تارىلعان سۇيەكتى مۇجىپ، اۋزى-باسى قارا قوجالاق بولعان، اشىققان ايەل. مەن نە دەرىمدى، ايەلدىڭ ءسوزىن نەگە جورۋىمدى بىلمەي:

– بالالارىڭىزدى قالاعا جۇمىسقا اكەلمەك پە ەدىڭىز؟ – دەدىم.

ايەل ەشبىر داۋىسىن وزگەرتپەي:

– جوق، قاراعىم، بالالارىم ايەل بالا. ەكەۋى دە ەر جەتىپ قالدى.

«جىگىتشىلىك...» ەتىپ اسىراي ما دەگەن ءۇمىتىم بار. كۇن جىلىنىپ، جەر كەپسە، مىنا اشتىقتان قۇتىلارمىن، مەن دە ادام بولارمىن، – دەدى. ءارى سويلەسۋگە ءداتىم شىداماي، جانىنان كەتتىم.

سورلى انا، سورلى انا!!!

بازارعا سالاتىن بار مۇلكى – ەكى بالاسىنىڭ دەنەسى...»

فاتيما عابيتوۆا جازىپ كەتكەن قازاق اناسىنا بۇگىن ەشكىم سىنشى بولا الماس. وتىزىنشى جىلدارعى زۇلمات زامان قيىنشىلىعىمەن بۇگىنگى كۇندى سالىستىرۋعا كەلمەيدى. اراسى جەرمەن كوكتەي. بىراق قىزداردىڭ ءتانىن ساتۋى بۇگىندە ۇدەپ تۇر.

قالا كوشەلەرىنە شىعىپ جەزوكشەلىك جاساپ ءوز تاندەرىن ساۋداعا سالىپ جۇرگەن قازاق قىزدارىنىڭ تاعدىرى مەنى قاتتى الاڭداتادى. سوندىقتان بۇل قۇبىلىستىڭ سەبەبى نەدە دەگەن وي كەلەدى.

مەنىڭ پايىمداۋىمشا، بۇنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. ءبىرىنشى سەبەپ: ءتارتىپ ساقتاۋ ورىنارىنىڭ ءوز مىندەتىن تىكەلەي   ورىنداي الماۋى. ەكىنشى سەبەپ: ناپسىقۇمار ەركەكتەر جاعىنان سۇرانىس كوپ بولعاندىقتان ءتانىن ساتۋشىلاردىڭ پايدا بولۋى. ءۇشىنشى سەبەپ: كەيبىر تەلەديدار، باسىلىمدار مەن عالامتورداعى جىنىستىق قاتىناستار تاقىرىبىنداعى ەركىندىكتىڭ كوپتىگى. ءتورتىنشى سەبەپ: قوعام مۇشەلەرىنىڭ ءبارىن كورىپ تۇرىپ كورمەگەنسۋىندە. باسقا دا سەبەپتەرى بولۋى مۇمكىن.

ۇلكەندەر بايقاماعانسىپ، كوزىن تومەن سالىپ جۇرە بەرەر. بىراق ءالى كامەلەتكە تولماعان جاس بالالار «نەگە بۇلاي؟» دەگەن سۇراقتارىنا جاۋاپتى كىمنەن الماق؟! ال، ولاردىڭ بۇنداي ساۋال قويارى ءسوزسىز. سەبەبى ادام بالاسى تەك جاقسىلىقتى كورىپ، ءبىلىپ، سەزىپ ءومىر سۇرگىسى كەلىپ تۋىلادى. بىراق ۇلكەندەر سياقتى بەيىمدەلگىش بولعانعا دەيىن ولار قانشاما جان كۇيزەلىسىن شەگەدى. سوندا ەرتەڭگى كۇنى ولار قانداي رۋحاني ۇستانىمدارمەن ءومىر سۇرمەك؟ ەل بولاشاعى قانداي بولماق؟

بۇل ىندەتكە توسقاۋىل بولار شارا بار ما؟ قاراكوز قارىنداستارىنىڭ ابىرويىن توگىپ جۇرگەن ەركەكتەرگە كىم قوي دەيدى؟ تاعدىر تالقىسىنا ءتۇسىپ اداسىپ جۇرگەن بويجەتكەندەرگە كىم ارا تۇسەدى؟ ەلگە بەلگىلى، اتاقتى ازاماتتار، ءسوزى جەردە قالمايتىن دۋالى اۋىز اقىن-جازۋشىلار، تانىمال ەسترادا جۇلدىزدارى قايدا؟ ءتۇزۋ جولمەن جۇرىڭدەر دەپ ۋاعىز ايتاتىندار مولدالار كوشەدە «كليەنتىن» توسىپ تۇرعان باقىتسىز قارىنداستارعا بارىپ نەگە اڭگىمەلەسپەيدى؟ الدە «سەن تيمەسەڭ مەن تيمەن بادىراق كوز» دەگەننەن اسا المايتىن زامان كەلدى مە؟ ەركەككە ەلۋ ۇيدەن، قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيىم قاشان بولماق؟!

ەڭ ادال قۇس دەپ باعالاعان قازاقتار اققۋلاردى اتپاعان، كيەسى ۇرادى دەپ تۇسىنگەن. قىزدارىن اققۋ قۇسقا تەڭەگەن. ال، ەندى بۇگىندەرى بويجەتكەن قازاق قىزدارىنىڭ وسىنداي جولعا تۇسۋىنە جول بەرۋ اققۋلاردى اتقانمەن بىردەي.
«اققۋىن اتقان ەل بولماس» دەگەن بابالار ءسوزىن ۇمىتپاۋ كەرەك.


بەردالى وسپان،

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.

پىكىرلەر