كىم بالاسىن وقىتپايمىن دەيدى؟ بىراق، جاعدايى بولماعاندىقتان قۋان «ءۇي شارۋاسىمەن اينالىساسىڭ» دەپ ۇلىن وقۋعا جىبەرمەيدى. وسىلايشا جاستايىنان اكە-شەشەسىن «ءسىز» دەپ سىيلاپ وسكەن بالا قانشا قينالسا دا ارمانىنا جەتۋ ۋاقىتىن كەيىنگە شەگەرە تۇرۋعا ءماجبۇر بولادى. سودان ءبىر كۇنى وتاعاسى بالاسىن اۋىلدان تەمىرجول ستانساسىنا ازىق-تۇلىك الىپ كەلۋگە جۇمسايدى. بالاڭ جىگىت ستانساعا جەتكەن بويدا اتىن تەلەگراف باعانىنا بايلايدى دا كۇيىك قالا قايداسىڭ، دەپ كەلە جاتقان ءبىر پويىزعا ءمىنىپ كەتە بارادى. اۋىلدىڭ ادامدارى قۋاننىڭ اتىن تانىپ باعاننان شەشىپ الىپ يەسىنە تاپسىرعاندا اكە بايعۇس بالاسىنىڭ وقۋعا كەتكەنىن ءبىر-اق ءبىلىپتى. وقۋ ىزدەپ كەتكەن سول جىگىت وسە كەلە قازاقتىڭ تۇڭعىش پروفەسسورى بولدى...
كىشى ءجۇزدىڭ ءالىم رۋىنىڭ ازاماتى نازاردىڭ ۇرپاعى باتىرباي كەيىن وسە كەلە اتىنا زاتى ساي بولىپ باتىر اتانعان. ەل شەتىنە جاۋ كەلسە ءبىرىنشى بولىپ اتقا قوناتىن ەرجۇرەك باتىرباي اعاسى، ءىنىسى بار، ءتورت اۋىل بولىپ جۇرىن اتتى جەردە تۇرعان. ءبىر عانا كەمىستىگى ۇل بالاسى بولماعانى. ءبىر كۇنى زارىعا كۇتكەن ۇلدا كەلدى دۇنيەگە. باتىر اڭساپ كورگەن جالعىزىن وزىنە جۇبانىش بولسىن، دەپ اتىن جۇبان قويدى.
جۇبان جاسىنان زەرەك بولىپ وسەدى. قاتارىنان قالماي مولدانىڭ الدىن كورىپ ءبىرشاما ارابشانى دا ۇيرەنىپ الادى. بوسىپ كەلگەن ورىستارمەن تانىسىپ ورىس ءتىلىن دە اجەپتەۋىر ءبىلىپ الادى. دنەپر وزەنىنىڭ بويىنان كوشىپ كەلگەن تەرەنتي دەگەن ورىسپەن تامىر دا بولادى.
ءبىر كۇنى ءبىر بايدىڭ تۇيەسى جوعالىپ، ونى تەرەنتيدىڭ اكەسى الدى دەگەن اڭگىمە شىعادى دا، «مال اشۋى – جان اشۋى» دەگەندەي الگى باي اشۋلانىپ تەرەنتيدىڭ اكەسىن ايبالتامەن ماڭدايىنان شاۋىپ ءولتىرىپ، ەل اراسى بۇزىلادى. جۇبان بولعان جاعدايعا جانى اۋىرىپ تامىرىنىڭ اۋىلىنا كەلەدى. تامىرى جۇبان سەنىڭ بۇل ىستە كىناڭ جوق، ەندى مەنىمەن دوس بولعانىڭ ءۇشىن ابايسىزدا جازىم بولىپ جۇرمە، بارىنە كىنالى زامان عوي، دەيدى.
باتىرباي قارتايىپ قايتىس بولعاننان كەيىن جۇبان جالعىز قالادى. ويلانا كەلە ون بەسكە شىققان قۋانىنا الىپ بەرمەك بولىپ، تاعىبەرگەن بولىستىڭ ءبيبىشىنار اتتى قىزىنا قۇدا تۇسە شالقارعا ساپار شەگەدى. ءبيبىشىنار جۇباننىڭ اۋلەتىنە قۇتتى كەلىن بولىپ كەلدى. بار ارمانى نەمەرە ءسۇيۋ بولاتىن جۇبان، كەلىنىنىڭ ايى-كۇنى جەتەر مەزگىل جاقىنداعاندا شىداي الماي بەستاۋ دەگەن جەرگە جىلقىعا كەتىپ قالادى. كەتەرىندە اقبوپە جەڭگەسىنە: «ۇل تۋسا كىسى جىبەرەرسىز، باسقاشا بولسا ماعان حابار بەرمەڭىز» دەپ تاپسىرىپ كەتەدى.
سونىمەن قوسشى بالا ەكەۋى جىلقى باعىپ جاتا بەرەدى. بىراق ەكەۋىنىڭ دە ويى اۋىلدا. ءبىر كۇنى تاڭ اتا جىلقى شەتى ءدىر ەتە قالادى. ۇرى نەمەسە قاسقىر كەلىپ قالدى ما، دەپ بارسا شىنىندا قاسقىر ءبىر قۇلىندى جارىپ كەتىپتى. جىلقى مالى شىعىنسىز وسپەيدى عوي، دەپ وسكەن قازاقتىڭ بالاسى جۇبان سوندا دا قاپ، دەپ ۋايىمداپ وتىرعاندا الىستان ات ءدۇبىرى ەستىلىپ جۇرەگى اتتاي تۋلادى. قاراسا ءبىر سالت اتتى «سۇيىنشىلەپ» شاۋىپ كەلەدى ەكەن.
ۇل تۋعانىن ەستىگەن زامات، جۇبان ەسى شىعا قۋانىپ، مال باعىلماي قالسا، باعىلماسىن دەپ اتىنا مىنە سالىپ اۋىلعا قاراي شابا جونەلدى. جاقسىلىق حاباردى اكەلگەن دوسى: «ءاۋ، جۇبەكە، ءسۇيىنشى بەرمەيسىڭ بە؟» دەپ سوڭىنان قۋا جونەلەدى. «قالاعانىڭدى ال»، دەيدى جۇبان دالانى جاڭعىرىقتىرا ايقايلاپ. «راس ايتاسىڭ با» دەيدى دوسى دا جەلمەن بىرگە ساقىلداي كۇلىپ. «قۇداي تىلەگەنىمدى بەردى، نە سۇراساڭ دا قولىڭدى قاقپايمىن» دەيدى اتىن باسىن ەركىن قويا بەرگەن جۇبان. وندا، دەيدى دوسى، ءبارى دۇرىس، ءبىر عانا ءمىنىڭ بار. اينالايىن، وسى ناسىباي اتقانىڭدى قويشى» دەپ سۇيىنشىگە قىرىق جىل سەرىك بولعان ناسىبايدى قويعىزىپتى.
جاڭا تۋعان ۇلدىڭ اتى قۇدايبەرگەن بولدى. قۋانىشقا جينالعان جاستار شىلدەحانا تويىن جاسادى. ساۋىقتى ۇلدى بولعان قۋاننىڭ ءوزى باسقارىپ وتىردى. اۋىلدىڭ التى اۋىزىن ءىنىسى تاپەن ايتتى. كەلەسى كەزەكتە كورشى اۋىلدان كەلگەن سۇلۋ قىز دومبىرانى قولىنا الىپ «كىشى ايداي»، «ۇلكەن ايداي»، «تىلەۋقاباق» كۇيلەرىن ناقىشىنا كەلتىرە تارتتى. سودان سوڭ بەلگىلى انشىلەردىڭ اندەرى مەن كۇيلەرى تاڭ اتقانشا تولاستاعان جوق. كەيىن قۋاننىڭ ءىنىسى تاپەن سول كەشتە تانىسقان دومبىراشى قىز، بالبوپەگە ۇيلەندى.
ءدال وسىنداي شىلدەحانا بۇل شاڭىراقتا تۋرا جەتى جىلدان سوڭ قايتالاندى. ءبيبىشىنار دۇنيەنىڭ اجارىن كىرگىزگەن گۇل كوكتەمدە دۇنيەگە احمەت اتتى ۇلدى اكەلدى. كەيىن مۇحامەدي دەگەن ۇل، اعيبا، زيبا دەگەن قىز كوردى. بۇل كەزدە جۇباننىڭ ۇلى قۋان ەلگە بەلگىلى بي ەدى. بولاشاق بىلىمدە ەكەنىنە كوزى جەتكەن بي بالالارىن وقىتتى. ءوز قاراجاتىمەن اۋىلدا مەكتەپ اشتى. ورىنبور، قازان مەن ۋفادان سول كەزدەگى گازەت-جۋرنالدار مەن كىتاپتار الدىرىپ تۇردى.
ازامات سوعىسى نەبىر دۇربەلەڭدى الا كەلدى. اق-قىزىل بوپ جاعالاسقاندار ەلدى ابدەن شارشاتتى. ەل جۇتادى، قىز-كەلىندەر بەتىنە كۇيە جاعىپ، بىرەۋ كەلە قالسا تەز ارادا تىعىلىپ قالۋدى ادەتكە اينالدىردى. وسى ءبىر قيىن-قىستاۋ زاماندا جىگىت بولىپ قالعان قۇدايبەرگەن مەن باسقا جەرگە ايتتىرىلىپ قويعان وسپاننىڭ قىزى راۋشان ەكەۋىنىڭ كوڭىلى جاراستى. جاڭا زامان عاشىق جاستاردى باياعىنىڭ «جەسىر داۋىنان» قورعاپ قالدى. ءبىلىمدى قۇدايبەرگەن باسشىلىق قىزمەتكە ارالاستى. جاستايىنان اناسىنىڭ كومەكشىسى بولىپ وسكەن راۋشان قىزىلاسكەرلەردىڭ كيىمىن تىكتى. جاس جۇبايلار وزىدەرىنەن كىشىلەرگە قامقو دا ۇلگى دەبولا ءبىلدى. وزىنەن جەتى جاس كىشى ءىنىسى، قىزىاسكەرلەرگە وق-ءدارى تاسىپ جۇرگەن احمەتتىڭ مۋزىكاعا اۋەستىگىن بايقاپ پولشادان جەر اۋدارىلىپ كەلگەن سكريپكاشى مۇعالىمدى جالداپ وقىتادى.
وسىلاي ءومىر وتە بەرەر مە ەدى. بىراق، ارمانشىل قۇدايبەرگەن ءبىر كۇنى اناسىنا الىستاعى لەنينگرادقا وقۋعا كەتەتىنىن ايتادى. اناسى ءبيبىشىناردىڭ: «اكەلەرىڭ جوق، ەكەۋىڭ دە بىردەي قاسىمنان كەتىپ قالدىڭدار، ءارى بالا-شاعالارىڭ بار» دەپ ءبىراز جىبەرگىسى كەلمەيدى. سوندا: «جاڭا زاماندا ەسكى بىلىممەن ەشقايدا بارا المايمىز، وقۋ كەرەك» دەپ ءبىر ءۇيدىڭ ەمەس ەلدىڭ ازاماتى بولاتىنىن اڭعارتقان قۇدايبەرگەن لەنينگرادتاعى شىعىس تىلدەرى ينستيتۋتىنا وقۋعا تۇسەدى دە كەيىن ءبىر كەلگەنىندە ءىنىسى احمەتتى دە وقۋعا الىپ كەتەدى. وسىلايشا قازاقستاننىڭ العاشقى فيلولوگ-پروفەسسورىنىڭ عىلىمداعى قالىپتاسۋ جولى باستالىپ ەدى.
قازاق لينگۆيستيكاسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ق.جۇبانۇلى وتە ەڭبەكقور بولاتىن. كۇندىزگى قىزمەتىنەن كەلىپ تاڭ اتقانشا وتىرىپ ەڭبەك ەتۋ وعان داعدى بولىپ كەتكەن ەدى. ەلگە كەلگەن جاس پروفەسسوردى الفاۆيت، ورفوگرافيا، تەرمينولوگيا جاساۋ، قازاق گارمماتيكاسى، باسقا دا وقۋلىق جازۋ جانە دە باسقا ءومىر تالابىنا لايىق قاۋرىت ىستەر كۇتىپ تۇر ەدى. ول وسىنداي جۇمىستاردى ىستەي ءجۇرىپ قازاقتىڭ تۇڭعىش اكادەميالىق-لينگۆيستيكالىق سوزدىگىن، «قازاق كۇي جانرىنىڭ پايدا بولۋى» اتتى كۇيدىڭ شىعۋ تاريحىنا ۇڭىلگەن تۇڭعىش ەڭبەگىن، «اباي – قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى» اتتى زەرتتەۋىن، قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ حيكمەتتەرىن تالداۋىن جانە باسقا دا كوپتەگەن ەڭبەكتەرىن جازدى.
قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى قازاق پەدينستيتۋتىندا بەس جىل ساباق بەرىپ جاقسى شاكىرتتەر تاربيەلەگەن ۇلاعاتتى ۇستاز. سولاردىڭ ءبىرى قالامىزدا تۇراتىن، جازۋشى ساتتار ەرۋباەۆتىڭ شىعارماشىلىعىن زەرتتەگەن ادەبيەتشى-عالىم اپامىز مىرزاي التىنبەكقىزى ۇستازىن العاش رەت كورگەنىن بىلاي دەپ ەسكە الادى: «1931 جىل ەدى. بۇرىن شىركەۋ بولعان جاتاقحانادا تۇردىق. ستيپەنديامىز ايىنا 4 سوم مەن كۇنىنە 400 گرامم نان بولاتىن. ءبىر كۇنى بىزگە ءدارىس وقۋعا پروفەسسور كەلەدى ەكەن دەپ ەستىدىك. ول كەزدە پروفەسسور دەگەن ءسوزدى ەستىمەگەن كەزىم. سونىمەن اۋديتورياعا وتە كەلىستى جاپ-جاس جىگىت كەلىپ كىردى. قاسىمداعى قىزدار سىبىرلاسىپ «بۇنداي دا سۇلۋ ادام بولادى ەكەن-اۋ» دەپ جاتتى. اتى-ءجونى قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى ەكەن.
ول كىسى سابىرلى داۋسىمەن: «سىزدەر كوپ وقۋلارىڭىز جانە كوپ نارسەگە قول جەتكىزۋلەرىڭىز كەرەك. ال، مەن سىزدەرگە ءسال دە بولسا ءبىلىم بەرە السام، ماقساتىم ورىندالدى دەپ ەسەپتەيمىن، دەدى. بابالارىمىزدىڭ ءتول جازۋى – بۇگىندە «بايىرعى تۇركى جازۋى» دەپ اتالاتىن عىلىمدا رۋنالىق دەگەن اتقا يە سىنا جازۋىنىڭ بولعانىن وسى قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى اعايىمىزدان العاشقى رەت ەسىتىپ بىلدىك. داۋىسى دا وتە جۇمساق، جاعىمدى بولاتىن. ايتقانىنا قىزىققانىمىز سونشالىق ۇزىلىسكە دە شىققىمىز كەلمەدى. قوڭىراۋ سوعىلعاندا پروفەسسور جينالا بەرىپ ەدى، قاسىمدا وتىرعان ەتى تىرىلەۋ، كەيىن ۇلى وتان سوعىسىندا باتىرى بولعان مالىك عابدۋللين: «اعاي ۇزىلىسكە شىقپاي-اق قويالىقشى»، – دەگەنى. ۇستازىمىز ريزا بولعان كەيىپپەن بۇرىلىپ كەلىپ، اڭگىمەسىن جالعاستىردى. سول كەزدىڭ وزىندە ول كىسىنىڭ بويىندا ءبىر ۇلىلىقتىڭ بەلگىسى كورىنىپ تۇراتىن.
ۇلىق بولساڭ كىشىك بول، دەگەندەي عالىم تابيعاتىندا وتە قاراپايىم، باۋىرمال ەدى. 1931 جىلى پوەزدا قاراجاتى مەن قۇجاتتارىن ۇرلاتىپ العان تانىمايتىن ءبىر قازاق جىگىتىنە ماسكەۋگە دەيىن بيلەت اپەرىپ، قالتاسىنا جەتەرلىكتەي قارجى سالىپ بەرەدى. سول جىگىت كەيىن بۇكىل ەلگە بەلگىلى سۋرەتشى بولدى. ەسىمى اۋباكىر سمايىلۇلى. بۇگىندەرى ونى كوپشىلىك سالعان سۋرەتتەرى ارقىلى عانا ەمەس، اتاقتى «تاقيالى پەرىشتە» كوركەم فيلمىنەن دە تانيدى.
ەندى بىردە، اعالى-ءىنىلى تولە مەن ءنابي اتتى جەتىم بالالاردى بالالار ۇيىنە ورنالاستىرادى. ولار كەيىن لەنينگرادقا وقۋعا تۇسەدى دە اعاسىنداي بولىپ كەتكەن قۇدايبەرگەننىڭ ۇيىنە كەلىپ تۇرادى. بىردە عالىم بۇزىلىپ قالعان التىن ساعاتىن نابيگە جوندەتىپ اكەلشى دەپ قولىنا اقشا بەرىپ جىبەرەدى. اقشانى جاراتىپ قويعان ءنابي ساعاتتى ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ جوندەتىپ اكەلەدى. ساعاتىن كورگەن قۇدايبەرگەن: «ە، جارايدى، مەن جوعالتىپ الدىم ەكەن دەپ باسقا قولساعات الىپ ەدىم. بۇل ساعاتتى ەندى ءوزىڭ تاعا بەر» دەيدى. «اۋ، اعا بۇل التىن عوي» دەگەن نابيگە: «التىن با، باسقا ما، ۋاقىتتى دۇرىس كورسەتسە بولدى دا» دەپ التىن ساعاتىن الماي، ءجاي ساعاتپەن قالا بەرىپتى.
شىنىندا دا قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى وتە ءبىلىمدى، ەنتسيكلوپەديست عالىم بولاتىن. ءوزى تولتىرعان قۇجاتتاردا انا ءتىلى قازاق ءتىلى مەن قاتار بىرنەشە تۇركى تىلدەرىن، اراب، گرۋزين، كومي، موڭعول، نەمىس، ورىس، تۇرىك، چۋاش، جالپى العاندا 18 ءتىل بىلەتىنىن جازعان. نەمىس تىلىندەگى عىلىمي ەڭبەكتەردى اۋدارۋمەن شۇعىلدانعان. شىعىس ەلدەرىنىڭ شەجىرەلەرىن تۇسىنۋگە كومەگى تيەدى دەپ جاپون ءتىلىن ۇيرەنىپ جۇرگەن كەزدە «جاپون ەلىنىڭ تىڭشىسى، حالىق جاۋى» دەگەن جالا جابىلىپ، 1937 جىلى قاراشانىڭ 19 كۇنى جاڭا تۋعان التىنشى پەرزەنتىن، اسقار اتتى ۇلى مەن جۇبايىن پەرزەنتحانادان الىپ ۇيىنە كەلگەندە ۇستاپ الىپ كەتكەن. نكۆد جاندايشاپتارى بۇنىسىمەن شەكتەلمەي ۇيىندەگى جازبالارى، كىتاپتارى، كيىمدەرىن دە الىپ كەتەدى. وسى جاعدايدىڭ كەسىرىنەن شاعىن ماقالالارىن ساناماعاننىڭ وزىندە عالىمنىڭ «فونەتيكا»، «مورفولوگيا»، «سينتاكسيس» اتتى 3-توم ەڭبەگى، قازاق ءتىلىنىڭ مال شارۋشىلىعىنا بايلانىستى سوزدەرىنە ارنالعان قوماقتى ەكى جۇمىسى، جالپى سانى 17 عىلىمي ەڭبەگى جوعالدى. كەيىن عىلىم اكادەمياسى قۇرىلعاندا نكۆد عالىمنىڭ ەڭبەكتەرىن پايدالانۋعا رۇقسات بەرگەندە احمەت جۇبانۇلىنا عالىم-جازۋشى مۇحتار اۋەزۇلىنىڭ: قۇدايبەرگەن اعاڭنىڭ ەڭبەگى ءتورت ادامعا دوكتورلىق، 6-7 كىسىگە كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا بولدى» – دەيدى.
تۇرمەگە جابىلعاندا دا: «ءبىر حالىقتى جويۋدى ۇيىمداستىرعان گولوششەكين نەگە جاۋاپقا تارتىلمايدى» دەگەن قازاقتىڭ قايسار ۇلى، 1938 جىلى 39-جاسقا اياق باسقان شاعىندا اتىلدى. قازاقتىڭ ۇلى عالىمى قۇدايبەرگەن جۇبانۇلىنىڭ ارتىندا بىرىنەن-ءبىرى جاس التى پەرزەنتى: ءمۇسليما، اقىراپ، ەسەت، قىزعالداق، قىرمىزى مەن اسقار قالدى. جۇبايىنىڭ قازا تاپقانىن بىلمەگەن راۋشان بالالارىن الىپ بۇرىنعى اتا-قونىسقا قايتتى. ادال جار بالالارىن «سەندەر ۇلى تۇلعانىڭ ۇرپاعىسىڭدار» دەپ تاربيەلەدى.
عالىمنىڭ بالالارىنىڭ ءبىلىم الۋىن اعالارى بەلگىلى كومپوزيتور، جازۋشى احمەت قاداعالايدى. بارىنە قامقور بولىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىنا تۇسۋگە كومەكتەستى. ارينە «حالىق جاۋى» دەگەن ات تاعىلعان عالىمنىڭ ۇرپاقتارىنا وڭاي بولعان جوق. «حالىق جاۋىنىڭ» بالاسى دەپ شەتتەتۋشىلەر دە تابىلدى. دەگەنمەن، جانى جاقىندار دا بولدى. بىردە 1946 جىلى ينستيتۋتتا وقىپ جۇرگەن كەزدە ءمۇسليما، اكەسىنىڭ بارمانقۇلۇلى دەگەن شاكىرتىن كەزدەستىرىپ قالىپ، تانىماعانسىپ وتىرا بەرەدى. سوندا جاڭاعى كىسى كەلىپ: «سەن ءمۇسليماسىڭ عوي، بالا كۇنىڭدە شاشىڭ بۇپ-بۇيرا ەدى» – دەپ جىميىپتى. مانشۇك مامەتوۆانىڭ اناسى ءامينا اپايدىڭ دا: «سەن احمەت جۇبانۇلىنىڭ قارىنداسى ەمەسسىڭ بە؟» – دەپ سۇراعانى «سەن قۇدايبەرگەننىڭ قىزىسىڭ عوي» دەگەندى بىلدىرەتىنىن جاس جۇرەگىمەن سەزىنىپ ىشتەي قۋاناتىن ەدى.
قۇدايبەرگەن جۇبانۇلىنىڭ تۇرمەگە تۇسكەنگە دەيىنگى سۋرەتى
قۇدايبەرگەن جۇبانۇلىنىڭ تۇرمەدەگى سۋرەتى
عالىمنىڭ ءىنىسى، قازاق مۋزىكاسىنىڭ زەرتەۋشىسى، «عاسىرلار پەرنەسى»، «زامانا بۇلبۇلدارى» اتتى كلاسسيكالىق ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى احمەت جۇبانۇلىنىڭ ءومىرى دە وڭاي بولمادى. كومپوزيتور قۇرمانعازىنىڭ «قايران شەشەم» كۇيىن حورعا بىرگە دايىنداعاننان كەيىن اقىن ءابدىلدا ءتاجىبايۇلى بىردە كەزدەسىپ: – احا، حابارلاسپايتىن بولىپ كەتتىڭىز عوي، – دەيدى. سوندا بۇلار نە سويلەسىپ جاتىر دەپ سىرتتان ەشكىم سەزىكتەنبەسىن دەگەندەي احمەت كۇلىپ تۇرعان كەيىپپەن قازاق وركەسترىنىڭ مۋزىكانتتارىن نكۆد-عا شاقىرىپ ءوزى تۋرالى سۇراعانىن ايتادى. ءابدىلدا ءتاجىبايۇلى: «ولار نە دەپتى»، دەپ سۇرايدى. «دومبىرانى قالاي تارتۋ كەرەك ەكەنىن ۇيرەتەدى» دەپ جاۋاپ بەرىپتى. سويتسە ونداعىلار «ءبىزدى الداساڭدار جوندارىڭنان تاسپا تىلەمىز» دەپ قۋىپ شىعىپتى. بۇعان اقىن ەكەۋى ءسال عانا كۇلگەن بولادى. سوندا احمەت جۇبانۇلى: – ابەكە، بۇل مەنىڭ جىل بويىندا ءبىرىنشى رەت كۇلگەنىم، – دەيدى.
قازاقتىڭ تۇڭعىش پروفەسسورى قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى 1957 جىلى 3 قازان كۇنى اقتالدى. تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا بايلانىستى مەرەيتويى قارساڭىندا اقتوبە ۋنيۆەرسيتەتىنە عالىمنىڭ اتى بەرىلدى.
عالىمنىڭ وقۋدى ءبىتىرىپ عالىم-ۇستاز اتانعان، «الىپپە» اتتى وقۋلىق جازعان قىزى ءمۇسليما كەيىن «اكە-جىر» اتتى عۇمىرنامالىق پوەما جازىپ كىتاپ ەتىپ شىعاردى. ۇلى اقىراپ الماتى كوركەمسۋرەت وقۋ ورنىن 30 جىل باسقاردى. باسقا پەرزەنتتەرى دە اكەسىنىڭ ەڭبەكتەرىن ىزدەپ تاۋىپ حالىققا قايتارۋ جولىندا كوپ ەڭبەك جاساعان ازاماتتار.
عالىمنىڭ ءىنىسى، كومپوزيتور احمەت جۇبانۇلىنىڭ قىزى عازيزا ەلگە ەسىمى بەلگىلى كومپوزيتور بولىپ تانىلدى. ەندى ءبىر ۇرپاعى، احمەتتىڭ ۇلى بولاتتىڭ قىزى شولپاننان تۋعان الان ءبورىبايۇلى اتاسى قۇدايبەرگەن سياقتى وتە ەڭبەكقور، ءارى انا ءتىلى قازاق تىلىمەن قاتار اعىلشىن، يتاليان، نەمىس، ورىس جانە فرانتسۋز تىلدەرىندە ەركىن سويلەي الاتىن، حالىقارالىق بايقاۋلاردىڭ جەڭىمپازى. المانيا، يتاليا، فرانتسيا، شۆەتسيا جانە باسقا دا ەلدەردىڭ سيمفونيالىق وركەسترلەرىن باسقارىپ ساحنادا ونەر كورسەتكەن الەمگە ايگىلى ديريجەر.
جالپى قازاق حالقىنىڭ ەگەمەندى ەل بولۋ ءساتىن جاقىنداتۋ ءۇشىن بۇكىل عۇمىرىن باعىشتاعان تۇلعالاردىڭ الدىڭ قاتارىندا قۇدايبەرگەن جۇبانۇلىنىڭ تۇرعانىنا ەشكىمنىڭ تالاسى بولماسا كەرەك. سەبەبى ونىڭ جۇرەگى ءاردايىم حالقىم دەپ سوققان ەدى. قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى تۇرمەدە وتىرعان كەزدە دە ەڭ الدىمەن حالقىنىڭ تاعدىرى ءۇشىن جانى اۋىرعان ازامات.
قۇرمەتتى وقىرمان بۇل وقىعانىڭىز قازاق ءتىلىنىڭ العاشقى وقۋلىقتارىن جازعان ۇلى تۇلعانىڭ ءومىرى تۋرالى ازعانتاي عانا اڭگىمە.
بەردالى وسپان،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
