جاقىندا KAZUNITE حالىقارالىق مەديا كومپانياسى (اعىلشىنشا اتاۋى KAZUNITE International Media Company LLC) قازاقستانداعى مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ازاماتتاردىڭ ءوز تىلىندە قىزمەت الۋ قۇقى قالاي ساقتالىپ جۇرگەنىن انىقتاۋ ماقساتىندا qualtrics پلاتفورماسى ارقىلى الەۋمەتتىك جەلىلەردە ساۋالناما جۇرگىزدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى kazunite.kz سىلتەمە جاساپ.
Facebook, Instagram جانە Watsاpp جەلىلەرى ارقىلى جان-جاقتى تارالعان ساۋالناماعا ءۇش كۇن ىشىندە 1 524 ادام قاتىسىپ، سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
ساۋالناما بارىسىندا وعان قاتىسۋشىلارعا “مەملەكەتتىك مەكەمەلەردەن ۇنەمى مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت، اقپارات الا الاسىز با؟”، “مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ازامات رەتىندە قازاقستاندا قۇقىڭىز قانشالىقتى ساقتالىپ ءجۇر؟”، “قر كونستيتۋتسياسىمەن بەكىتىلگەن مەملەكەتتىك ءتىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كەپىلدەرىنىڭ ءبىرى دەپ ەسەپتەيسىز بە؟” دەگەن ءۇش سۇراق قويىلدى.
ءار سۇراققا قازاقستانداعى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس دەڭگەيىن ايقىنداۋعا باعىتتالعان جاعىمدى جانە سىني ءتورت پىكىردى بىلدىرەتىن ءتورت جاۋاپ ۇسىنىلعان ەدى.
«قازاقستاندا مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق تىلىندە اقپارات الا الاسىز با؟» دەگەن ساۋالعا ساۋالناماعا قاتىسقان 1 524 ازاماتتىڭ 302-ءسى، ياعني 20.34 پايىزى عانا ء“يا” دەپ جاۋاپ بەرىپتى. قاتىسۋشىلاردىڭ ەڭ كوپ بولىگى، ياعني 36.63 پايىزى (نەمەسە 544-ءى) “جوق” دەپ جاۋاپ بەرگەن. ودان كەيىن تاعى 35.02 پايىزى نەمەسە 520 ادام ء“وزى تالاپ ەتكەندە عانا، ياعني كۇرەسىپ ءجۇرىپ مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت، اقپارات الىپ جۇرگەنىن” ايتقان. ال قالعان 119 ادام نەمەسە ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 8.01 پايىزى قانشا تالاپ ەتسە دە، وزدەرىنە مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت كورسەتىلمەيتىنىن جەتكىزگەن.
ەكىنشى سۇراق بويىنشا، ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ بار بولعانى 19.75 پايىزى عانا (290 ادام) قازاقستاندا مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ازامات رەتىندە قۇقى ساقتالىپ جۇرگەنىن مالىمدەگەن.
قالعان 80 پايىزدان استامى تىلدىك قۇقى تاپتالىپ كەلە جاتقانىن ءبىلدىرىپتى. اتاپ ايتساق، “قازاقستاندا مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ازامات رەتىندە تىلدىك قۇقىڭىز قانشالىقتى ساقتالىپ ءجۇر؟” دەگەن سۇراققا ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 9.94 پايىزى، ياعني 146 ادام – “ەشقاشان”، 49.63 % نەمەسە 729 قاتىسۋشى “كوبىنە قۇقىم ساقتالمايدى، كۇرەسىپ ءجۇرىپ ساقتايمىن”، ال 20.69 % نەمەسە 309 قاتىسۋشى “قانشا كۇرەسسەم دە، مەنىڭ تىلدىك قۇقىم تاپتالىپ كەلە جاتىر” دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ساۋالناما جۇرگىزۋشىلەر سوڭعى سۇراقتى ازاماتتاردىڭ كونستيتۋتسيامەن بەكىتىلگەن مەملەكەتتىك تىلگە قانشالىق ءمان بەرەتىنىن، ونىڭ قر تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن انىقتاۋدى ماقسات تۇتقان ەدى. وسى ورايدا “قر كونستيتۋتسياسىمەن بەكىتىلگەن مەملەكەتتىك ءتىل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك كەپىلدەرىنىڭ ءبىرى دەپ ەسەپتەيسىز بە؟” دەگەن سۇراق ەنگىزگەن.
ساۋالناما ناتيجەسى كورسەتكەندەي، قازاقستانداعى مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن ازاماتتاردىڭ 90 پايىزدان استامى قازاقستان ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلى مەن ەل تاۋەلسىزدىگى ءبىر-بىرىنە بايلانىستى دەپ جاۋاپ بەردى. ناقتىراق ايتساق، جوعارىداعى سۇراققا ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 30.10 پايىزى (ياعني 441 ادام) ء“يا”، دەپ، 61.02 پايىزى (894 ادام) “قازاقستاندا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تاعدىرىنا تونگەن قاۋىپ – قازاق تاۋەلسىزدىگىنە تونگەن قاۋىپ. مەملەكەتتىك ءتىلدى ءوز دەڭگەيىندە كوتەرەتىن زاڭدى تالاپتار مەن مىندەتتەر ەنگىزىلۋى قاجەت” دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ساۋالناماعا قاتىسقان 1 524 ادامنىڭ 10-ى عانا، ياعني 0.69 پايىزى ء“تىل مەن تاۋەلسىزدىك ءبىر-بىرىنە قاتىستى ەمەس، ءتىل جاي قاتىناس قۇرالى، قازاق ءتىلى جويىلسا دا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىز مەملەكەت بولىپ قالا الادى” دەگەن جاۋاپتى تاڭداسا، تاعى 120 ادام، ياعني قاتىسۋشىلارلىڭ 8.19 پايىزى جاي عانا “جوق” دەپ ءتىلدىڭ تاۋەلسىزدىك الدىنداعى ءمانىن جوققا شىعارعان.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
